یک متهم اقتصادی پشت فرمان غول خودروسازی ایران؟ / جولان کروز در ایران خودرو، شروع یک بحران بی‌پایان است
خصوصی‌سازی اگر به درستی و بر اساس اصول رقابتی انجام شود، می‌تواند این شرکت را از بحران نجات دهد. اما واگذاری به شرکتی مانند کروز، که کارنامه‌ای پرحاشیه و مبهم دارد، نه‌تنها کمکی به بهبود اوضاع نمی‌کند، بلکه بحران‌های جدیدی ایجاد خواهد کرد.
ایران‌خودرو، بزرگترین خودروساز خاورمیانه، سال‌هاست که زیر سایه سنگین مدیریت ناکارآمد دولتی نفس می‌کشد و با کوهی از زیان انباشته مواجه است. حالا، نسخه‌ای که برای نجات این غول خسته پیچیده‌اند، خصوصی‌سازی است. نسخه‌ای که اگر درست تجویز نشود، می‌تواند سرآغاز بحرانی تازه برای صنعت خودروی کشور باشد.
به گزارش سرویس اقتصادی «تابناک»؛ در میانه گمانه‌زنی‌ها درباره واگذاری ایران‌خودرو، نام شرکت کروز بیش از همه به گوش می‌رسد. شرکتی قطعه ساز که مالک آن، حمید کشاورز توچایی، با تابعیت ایرانی-آمریکایی، سال‌هاست تلاش می‌کند از طریق نفوذ در هیأت مدیره ایران‌خودرو، مدیریت این شرکت را به دست بگیرد. اما پشت این تلاش‌ها، پرونده‌های سنگین تخلفات و ناکارآمدی‌ها پنهان است که نمی‌توان به‌راحتی از کنار آنها گذشت.
داستان یک پرونده سنگین از تخلفات که هنوز باز است!
براساس کیفرخواست نماینده دادستان در بهمن ۱۴۰۰، حمید کشاورز متهم به قاچاق سازمان‌یافته قطعات خودرو به ارزش ۳۴ هزار میلیارد تومان است. وی همچنین به پرداخت رشوه به کارکنان گمرک و گران‌فروشی قطعات خودرو متهم شده است. این اتهامات تنها بخشی از تاریکی‌هایی است که بر فعالیت کروز سایه افکنده و جای تردیدی باقی نمی‌گذارد که این شرکت باید پیش از هر تصمیمی برای واگذاری، تحت بررسی دقیق نهاد‌های نظارتی قرار گیرد.
عملکرد ضعیف کروز؛ از گروه بهمن تا ایران‌خودرو
نگاهی به عملکرد گروه بهمن، که از سال ۱۳۹۵ تحت مدیریت مالکان کروز قرار گرفته است، روایتگر داستانی از ناکارآمدی و فرصت‌سوزی است. گروه بهمن که روزگاری مسیر روشنی پیش رو داشت، امروز به مونتاژکاری خودرو‌های چینی تنزل یافته است.
آمار‌ها گویای همه چیز هستند: تولید خودرو در گروه بهمن در سال گذشته تنها ۲۱،۸۱۷ دستگاه بوده، در حالی که کرمان موتور ۵۸،۳۴۱ دستگاه و مدیران خودرو ۱۴۸،۶۷۸ دستگاه تولید کرده‌اند. همچنین، شاخص بهره‌وری نیروی انسانی در گروه بهمن به عدد ۱۱ رسیده است، عددی که در مقایسه با ایران‌خودرو (۲۶) و مدیران خودرو (۲۷) به‌روشنی ضعف مدیریت در این شرکت را نشان می‌دهد.
واگذاری یا سقوط؟
تجربه گروه بهمن نشان داده است که مدیریت کروز نه تنها توانایی تقویت داخلی‌سازی و بهره‌وری را ندارد، بلکه شرکت‌های تحت مدیریت خود را به مسیر مونتاژکاری خودرو‌های بی‌کیفیت سوق می‌دهد. آیا چنین شرکتی می‌تواند ناجی ایران‌خودرو باشد؟
چرا کروز باید مورد بررسی قرار گیرد؟
پرونده‌های تخلفاتی گسترده: از قاچاق سازمان‌یافته قطعات خودرو گرفته تا گران‌فروشی و پرداخت رشوه، کروز یکی از پرحاشیه‌ترین شرکت‌های صنعت خودرو است.
ناکامی در مدیریت: تجربه گروه بهمن نشان داده است که کروز در مدیریت بحران‌ها و افزایش بهره‌وری ناکام بوده است.
بی‌توجهی به داخلی‌سازی: این شرکت به جای تقویت تولید داخلی، مونتاژ خودرو‌های وارداتی را در اولویت قرار داده است.
تضاد منافع: نفوذ در هیأت مدیره ایران‌خودرو، بدون توجه به شفافیت و پاسخگویی، این نگرانی را به وجود می‌آورد که اهداف پشت پرده‌ای در کار باشد.
علی‌اکبر رنجبرزاده، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز به این موضوع واکنش نشان داده و با انتقاد از واگذاری ایران‌خودرو به کروز، تأکید کرده است: قطعه‌ساز ناکارآمدی را که یک قطعه ABS ضعیف تولید می‌کند، نمی‌توانیم بگذاریم بیاید سهام ایران‌خودرو را بگیرد. ایران‌خودرو باید به بخش خصوصی توانمند و شفاف واگذار شود، شرکتی که خود را اثبات کرده باشد. وی همچنین تصریح کرد که واگذاری باید از طریق مزایده و بر مبنای شفافیت کامل انجام شود.
مسیر نجات ایران‌خودرو از جاده کروز نیست
ایران‌خودرو نیازمند مدیریتی توانمند، شفاف و آینده‌نگر است. خصوصی‌سازی اگر به درستی و بر اساس اصول رقابتی انجام شود، می‌تواند این شرکت را از بحران نجات دهد. اما واگذاری به شرکتی مانند کروز، که کارنامه‌ای پرحاشیه و مبهم دارد، نه‌تنها کمکی به بهبود اوضاع نمی‌کند، بلکه بحران‌های جدیدی ایجاد خواهد کرد.
درخواست از نهاد‌های نظارتی
فعالان صنعت خودرو و کارشناسان اقتصادی بار‌ها بر لزوم شفافیت در فرآیند خصوصی‌سازی تأکید کرده‌اند. نهاد‌های نظارتی باید پیش از هر تصمیمی، به‌طور جدی پرونده‌های تخلفاتی کروز را بررسی کنند و تضمین دهند که واگذاری ایران‌خودرو بر اساس شفافیت و رقابت سالم انجام می‌شود.
آینده‌ای که در گرو تصمیم امروز است
ایران‌خودرو می‌تواند با مدیریتی توانمند و برنامه‌ریزی دقیق، به‌جایگاهی برسد که شایسته آن است. اما این هدف تنها در صورتی محقق می شود که خصوصی‌سازی به معنای واقعی کلمه انجام شود و مسیر آن از دستان شرکت‌های پرحاشیه و ناکارآمد دور بماند. انتخاب امروز، آینده صنعت خودروی کشور را رقم می‌زند، انتخابی که باید بر مبنای شفافیت، تخصص و توانمندی باشد.