این فیلم «صحت» ندارد؟! شاعرانگی در زندگی روزمره با استمداد از مواد مخدر
«صبحانه با زرافه‌ها» به کارگردانی سروش صحت، اثری است که با ترکیب بازیگران متنوع و فرم بصری خلاقانه، مخاطب را به تجربه‌ای نو دعوت می‌کند.
«صبحانه با زرافه‌ها»: آیا این فیلم تبلیغ اعتیاد است یا بیان مفاهیم عمیق فلسفی؟
به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، صحت، که پیش‌تر در آثاری چون «جهان با من برقص» توانسته بود مفاهیم فلسفی و انسانی را در قالبی طنزآمیز روایت کند، در این فیلم با استفاده از نمادها و تکنیک آشنایی‌زدایی، مرز میان واقعیت و خیال را می‌شکند و به تضادهای زندگی روزمره می‌پردازد. فیلمی خاص، که می خنداند اما نهایتا بعید است آورده ای داشته باشد.
صحت چه دغدغه‌ای دارد؟
در یکی از مصاحبه‌های سروش صحت درباره «صبحانه با زرافه‌ها»، او توضیح داده است که ایده این فیلم از سه بیت شعر الهام گرفته است، به‌ویژه شعر زیر از ناصرخسرو:
گفتا که «که را کشتی تا کشته شدی زار
تا باز که او را بکشد آنکه تو را کشت»
این شعر، صحت را به تفکر درباره چرخه زندگی، مرگ، و ارتباط میان انسان‌ها و طبیعت سوق داده است. در واقع، هدف اصلی در این فیلم، بازنمایی تناقض‌های زندگی است: زیبایی و تلخی، مرگ و حیات، و ارتباطی که در دل این تضادها شکل می‌گیرد.
صحت در کلیت مصاحبه‌هایش تأکید می‌کند که یکی از دغدغه‌های اصلی او در خلق این اثر، نمایش «نفس زندگی» بوده است. به زعم او، زندگی در ذات خود سیال است، ترکیبی از لحظات شیرین و تلخ. اگرچه ما تمایل داریم که زندگی را کنترل کنیم یا از جنبه‌های ناخوشایند آن فرار کنیم، اما حقیقت این است که زندگی ترکیبی از همه این‌هاست.
تضاد در فرم و محتوا
یکی از ویژگی‌های برجسته فیلم، استفاده از تکنیک آشنایی‌زدایی در فرم است. صحت با نمایش عناصری همچون آواز خواندن بازیگران در حالتی عجیب رو به دوربین، تصاویر وهم‌آلود و حضور زرافه‌ها، تلاش می‌کند تا مخاطب را از چارچوب‌های متعارف سینمایی خارج کرده و تصاویری عجیب خلق کند که تاثیر بصری نامتعارفی دارد. این در حالیست که در محتوا، نه تنها هیچ‌چیز غریب و نامأنوس نیست، بلکه همه‌چیز می‌تواند در بستر زندگی جا بگیرد. برای مثال او شادی و مرگ را در روایت خود کنار هم قرار می‌دهد و سعی دارد ترکیبی آشنا از این مفاهیم متضاد بسازد. چرا که معنای زندگی را در همین تضادها می‌بیند.
چه چیزهایی امتياز فیلم را بالا میبرد؟
١) بازیگری:
ترکیب متنوع بازیگران و اجرای درخشان آنان از نقاط قوت فیلم است. هادی حجازی‌فر و بهرام رادان در کنار ترکیب آشنای شکیبا و بنفشه‌خواه، فضایی متفاوت و هماهنگ خلق کرده‌اند.هماهنگی میان بازیگران در انتقال حس‌های انسانی مانند ترس، تنهایی و شوخ‌طبعی، تأثیرگذاری فیلم را افزایش داده است.
٢) کارگردانی و فرم بصری:
سروش صحت با قاب‌های متفاوت و تکنیک‌های آشنایی‌زدایی، سبک منحصربه‌فرد خود را به نمایش گذاشته است.
استفاده از موتیف‌ها و قاب‌های تکرارشونده مانند آواز خواندن یا حضور نمادین زرافه‌ها، فیلم را به اثری تأمل‌برانگیز تبدیل کرده است.
٣) طنز و کمدی:
طنز ظریف و گاه فلسفی فیلم، لحظات تلخ داستان را متعادل کرده و حس دوگانگی میان شادی و غم را به خوبی به تصویر کشیده است.
از نگاه منتقدین چه چیزهایی ذوق مخاطب را از بین میبرد؟
١) ریتم کند:
روند روایت در بخش‌هایی بیش‌ازحد کند است و ممکن است برای مخاطبانی که انتظار ریتم تندتری دارند، خسته‌کننده باشد.
٢) تمرکز بیش‌ازحد بر اعتیاد:
یکی از ایرادات فیلم، تأکید زیاد بر موضوع اعتیاد است. این تأکید گاهی باعث می‌شود سوءتفاهمی ایجاد شود که گویا محور فیلم بر این موضوع استوار است، درحالی‌که هدف اصلی فیلم پرداختن به مفاهیم فلسفی است. این مسئله، به‌ویژه در برخی دیالوگ‌ها و صحنه‌ها، تمرکز اثر را از دست می‌دهد. اینجاست که با شناختی که از نگاه فرهنگی سروش صحت وجود دارد، این همه تاکید بر اعتیاد، همخوانی با آن شناخت ندارد.
٣) عدم انسجام در روایت:
گنگ بودن برخی صحنه‌ها و دیالوگ‌ها، به‌ویژه در لحظات کلیدی فیلم، می‌تواند مخاطب را از روایت دور کند. این عدم انسجام باعث کاهش تأثیرگذاری کلی اثر می‌شود.
۴) استفاده بیش‌ازحد از نمادها:
فیلم از نمادها و استعاره‌های زیادی بهره میبرد که گاهی به جای تعمیق معنا، باعث پیچیدگی و ابهام در روایت می‌شود.
در نهایت، طعمِ این صبحانه، به ذائقه مخاطب بستگی دارد!
«صبحانه با زرافه‌ها» فیلمی است که تلاش می‌کند از طریق فرم بصری خلاقانه و محتوای فلسفی، تجربه‌ای متفاوت ارائه دهد. اگرچه استفاده از تکنیک‌های آشنایی‌زدایی و بازی با نمادها، مخاطب را به تفکر درباره زندگی و مرگ وا‌می‌دارد، اما گاهی تأکید زیاد بر موضوعاتی همچون اعتیاد یا پیچیدگی بیش‌ازحد نمادها، به انسجام اثر لطمه زده است.