رمز تأثیرگذاری حضرت زهرا (س) بر فرهنگ جامعه

خبرگزاری تسنیم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سیره فرهنگی و سبک زندگی اجتماعی حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین سیره‌ها در تاریخ اسلام است که جنبه‌های مختلفی از زندگی ایشان را شامل می‌شود. آن حضرت نه تنها در خانه و خانواده بلکه در جامعه نیز به‌عنوان یک الگوی فرهنگی و اجتماعی شناخته می‌شود و سیره ایشان در ابعاد مختلف از جمله رفتار با خانواده، زنان، جامعه و پاسخگویی به مسائل دینی و اجتماعی، قابل بررسی و مطالعه است.

خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین فاضل حسامی، کارشناس مسائل دینی، سیره فرهنگی و اجتماعی حضرت زهرا (س) پرداخته است.

زندگی فرهنگی و اجتماعی بانوی بزرگ اسلام

با توجه به سیره حضرت زهرا (س)، چگونه این بانوی بزرگ در زندگی فرهنگی و اجتماعی خود الگویی برای جامعه بود؟

حضرت زهرا (س) همانطور که در خانه و خانواده از لحاظ رفتار و اخلاق و خانه‌داری برای همه ما الگو بودند، در جامعه هم توانستند نمونه‌ای برجسته از رفتارهای فرهنگی و اجتماعی ارائه دهند. این بانوی گرانقدر مسیر زندگی خود را از خانه به اجتماع کشید و با فعالیت‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی، ارزش‌های بسیاری را در جامعه احیا کردند.

حضرت زهرا با حفظ حریم خانواده، توانستند علاوه بر اینکه به نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی بپردازند، در بسیاری از مسائل اجتماعی نیز الگو باشند. ایشان نشان دادند که می‌توان با حفظ اصول اخلاقی در عرصه اجتماعی تأثیرگذار بود.

البته باید دقت شود که حضرت زهرا (س) در تمامی جنبه‌های زندگی، از جمله در عرصه اجتماعی، خانوادگی، فرهنگی و دینی، به‌عنوان یک الگو برای انسان‌های زمان خود و حتی نسل‌های بعدی معرفی شده‌اند. سادگی در زندگی، توجه به حقوق دیگران، ایثار و فداکاری در برابر نیازمندان و در نهایت، مقاومت در برابر ظلم و ستم، تمامی ویژگی‌هایی هستند که آن حضرت را به یک الگوی بی‌نظیر تبدیل کرده‌اند.

سیره فرهنگی و اجتماعی حضرت زهرا در چه محوری قابل بررسی است و چه نکاتی در این زمینه حائز اهمیت است؟

سیره فرهنگی و اجتماعی حضرت زهرا (س) را می‌توان در چند محور مورد توجه قرار داد. یکی از مهم‌ترین این محورها، رفتارهای فرهنگی ایشان با اعضای خانواده، زنان، متنفذان و همراهان پیامبر اکرم صلی‌الله علیه‌ و آله است. اما اگر بخواهیم سیره ایشان را به شکلی ساده‌تر بیان کنیم، باید به این نکته توجه کنیم که حضرت زهرا به چه دلیل از الگوهای خاص رفتاری استفاده می‌کردند و چه عواملی باعث تنظیم این الگوها می‌شد. حضرت زهرا به دنبال فرهنگ‌سازی و مقابله با فرهنگ جاهلی در جامعه بودند.

این فرهنگ جاهلی هنوز در میان برخی خانواده‌ها و حتی در میان مسلمانان وجود داشت و حضرت زهرا تلاش می‌کردند تا در برابر این فرهنگ، فرهنگ اسلامی و توحیدی را ترویج کنند. ایشان همچنین در تلاش بودند تا از ارزش‌های جامعه توحیدی پاسداری کرده و آن‌ها را زنده نگه دارند.

پاسخگویی به پرسش‌های دینی

حضرت زهرا (س) در پاسخگویی به پرسش‌های دینی چگونه عمل می‌کردند؟

در زمینه ترویج معارف دینی و پاسخگویی به پرسش‌های دینی ایشان بسیار فعال بودند. ایشان همواره در پاسخ به سوالات دینی افرادی که به حضورشان می‌آمدند، دقیق و روشن عمل می‌کردند.

به عنوان مثال، حضرت علی علیه‌السلام در یک واقعه نقل می‌کنند که روزی زنی به نزد حضرت زهرا آمد و سوالاتی در مورد نماز مادر ناتوانش داشت. حضرت زهرا تمامی سوالات آن زن را پاسخ دادند و ایشان را به‌خوبی راهنمایی کردند. این نشان می‌دهد که حضرت زهرا نه تنها در مسائل خانوادگی، بلکه در مسائل دینی نیز به‌خوبی عمل می‌کردند.

همچنین در زمانی که زنان مهاجر و انصار برای عیادت از حضرت زهرا آمده بودند، ایشان سخنانی گفتند که از یک سو توجیه سیاسی بسیار خوبی از وضعیت موجود به‌ویژه بعد از رحلت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله داشتند و از سوی دیگر، در سخنانشان به آیات قرآن کریم استناد کردند که این امر حتی موجب تعجب سلمان فارسی نیز شد.

در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی حضرت زهرا، چه جلوه‌هایی از مسئولیت‌پذیری و اهمیت به دیگران مشاهده می‌شود؟

یکی از ویژگی‌های مهم سیره این یانوی مکرم، مقدم داشتن دیگران بر خود و توجه به نیازمندان و محرومان است. حضرت زهرا (س) تمامی عایدات فدک که برای ایشان بود، را برای توزیع میان نیازمندان اختصاص می‌دادند. ایشان به‌طور مداوم تلاش می‌کردند نفقه نیازمندان را تأمین کنند و آن‌ها را از فقر و نیاز رهایی بخشند.

بسیار معروف است که حضرت زهرا (س) در فرازهای مختلف به فقیران، یتیمان و مسکینان کمک می‌کردند و آذوقه به آن‌ها می‌دادند. حتی در برخی موارد، افطار فرزندان خود را به فقیران هدیه می‌دادند.

این رفتار حضرت زهرا، نمونه‌ای از مسئولیت‌پذیری ایشان نسبت به اقشار ضعیف جامعه است. حتی در دعاهای حضرت زهرا، همواره اطرافیان و دیگران را بر اعضای خانواده خود ترجیح می‌دادند که این هم یکی از جلوه‌های اهتمام ایشان به نیازمندان و مسئولیت‌پذیری اجتماعی بود.

الگویی در زندگی خانوادگی

حضرت زهرا (س) در زندگی شخصی خود چگونه الگویی برای دیگران می‌شدند؟

حضرت زهرا (س) در زندگی شخصی خود نیز الگوی برجسته‌ای برای دیگران به ویژه زنان و مادران بودند. به عنوان مثال، در مسئله جهیزیه و وسایل زندگی برای دختران در آستانه ازدواج، حضرت علی علیه‌السلام برای حضرت زهرا یک جهیزیه ساده و ابتدایی فراهم کردند که شامل قطعاتی از نخل و مواردی از این دست بود. این جهیزیه ساده، اما پر از صفا و صمیمیت، الگویی از ساده‌زیستی و قناعت برای خانواده‌ها به‌ویژه برای دختران جوان است.

یکی از موارد مهم در زندگی بانوی مکرم اسلام، در امور خانه‌داری و شوهرداری تجلی پیدا می کند. ایشان در این حوزه چگونه عمل می‌کردند؟

حضرت زهرا (س) در زمینه خانه‌داری و شوهرداری نیز الگویی بی‌نظیر برای زنان به‌ویژه مادران و همسران است. با وجود مسئولیت‌های فراوان، ایشان تعامل با فرزندان و محبت به آن‌ها را بر امور خانه ترجیح می‌دادند. رفتار حضرت زهرا در زمینه خانه‌داری و شوهرداری نشان می‌دهد که می‌توان در عین مدیریت خانه، به تربیت فرزندان و حفظ روابط صمیمی خانوادگی نیز توجه ویژه داشت. این ویژگی ایشان می‌تواند الگوی بسیار خوبی برای مادران در دوران نگهداری و تربیت فرزندان باشد.

آیا حضرت در سایر جنبه‌های زندگی اجتماعی هم الگویی برای زنان به‌ویژه دختران جوان بودند؟

بله، در جنبه‌های مختلف زندگی اجتماعی الگویی برای دختران جوان و زنان به‌ویژه در آستانه ازدواج بودند. علاوه بر جهیزیه‌ای که حضرت علی علیه‌السلام برای حضرت زهرا فراهم کردند، زندگی ساده و پر از محبت ایشان می‌تواند به‌عنوان یک الگوی زندگی سالم و معنوی مطرح شود. حضرت زهرا نشان دادند که زندگی ساده، اما پر از محبت و معنویت، می‌تواند سرشار از خوشبختی و رضایت باشد.

سیره آن حضرت برای امروز جامعه ما یک راهنمای جامع است. حضرت زهرا به ما می‌آموزند که باید مسئولیت‌پذیر باشیم و به یکدیگر کمک کنیم. باید در زندگی اجتماعی خود به نیازمندان توجه کنیم و در عین حال، ارزش‌های اخلاقی و دینی را حفظ و ترویج کنیم. حضرت زهرا در برابر مشکلات اجتماعی و فرهنگی، هیچ‌گاه از اصول دینی خود دست نکشیدند و با بیانی صادقانه و دینی، همگان را به پاسداری از ارزش‌های اسلامی دعوت می‌کردند. این پیام همچنان برای ما مهم است و می‌تواند در بهبود وضعیت اجتماعی و فرهنگی جامعه امروز مفید واقع شود.

انتهای پیام/