روایتی نو از «تُرکانِ پارسی گوی»؛ هدف ترکیه از راه اندازی شبکه فارسی زبان چیست؟
ترکیه هم شبکه فارسی زبان راه اندازی کرد. آن هم در روزهای خاص و خبرساز منطقه. اهداف راه اندازی این شبکه چیست؟
تی.آر.تی فارسی، به‌عنوان دوازدهمین زبان و نهمین پلتفرم فعالیت‌های بین‌المللی این شبکه، راه‌اندازی شد؛ آیا این اقدام، روالی عادی برای گسترش دامنه فعالیت این شبکه است یا اهداف خاصی را پی‌گیری خواهد کرد؟
به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، هرچند سخنرانان مراسم افتتاحیه تی‌آرتی فارسی، بر گسترش تعاملات فرهنگی از طریق این شبکه با فارسی‌زبانان سخن گفتند، اما مدیر این شبکه، مدتی قبل، حرف‌هایی متفاوت را در این باره گفته و مواضع دیگری را بیان کرده بود. موضعی که اشتراکات فراوان فرهنگی و اجتماعی ایران و ترکیه و اهمیت موضوعاتی همچون تعاملات و علقه های ترک های ایرانی با کشورهای همزبان اطراف را نادیده گرفته و صرفا از نگاهی سیاسی برخوردار بود.
در سایت این شبکه خبری، عنوان شده است که تی‌آرتی فارسی با هدف ارائه محتوای خبری دقیق، جامع و بی‌طرفانه برای بیش از ۱۳۰ میلیون فارسی‌زبان در سراسر جهان راه‌اندازی شده است.
در این میان برخی از کارشناسان معتقدند ترکیه یا از طریق مداخله نظامی به شمال عراق و حمله نظامی به سوریه اقدامات بنیان‌کنش را پیش میبرد یا در صورت عدم موفقیت در این زمینه کالای فرهنگی‌اش را روانه خانه مردم این منطقه، بالاخص ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس و مدیترانه می‌کند. به عبارت دیگر هرجایی که حزب اعتدال و توسعه نتواند پروژه نفوذ را با حمله نظامی به دیگر کشورها جلو ببرد از قدرت نرمش استفاده می‌کند.
در این میان ایران، در سالیان گذشته، شبکه هایی به زبان های دیگر کشورهای منطقه راه اندازی کرده بود که شبکه سحر به زبان آذربایجانی از جمله آنهاست. سال گذشته نیز صحبت هایی مبنی بر راه اندازی شبکه ای به زبان ترکی استانبولی در استان آذربایجان غربی مطرح بود که در حد طرح درخواست مانده است.
اظهارات تند مدیر شبکه، ملایم‌تر می‌شود
محمد زاهد سوباجی، مدیرکل تی‌آرتی در اواخر مهرماه، از برنامه این شبکه برای راه‌اندازی بخش فارسی خود «با هدف آشفته کردن ایران» خبر داده بود. اما او در مراسم افتتاحیه سعی کرد موضعی متفاوت بگیرد و از زاویه دیگری به اهمیت راه‌اندازی این شبکه اشاره کند.
وی گفت: ما صدایی اثرگذار در عرصه بین‌المللی هستیم و در مناطق مختلف جهان به زبان‌های خودشان محتوا تولید می‌کنیم. سال‌ها یک نگاه یک‌جانبه و غرب‌محور بر رسانه‌های بین‌المللی حاکم بود. ترکیه به رهبری رئیس‌جمهور اردوغان، همان‌گونه که در برابر بی‌عدالتی‌ها ایستاد، در حوزه رسانه‌ای نیز این انحصار را به چالش کشید و برای تحقق جهانی عادلانه‌تر تلاش کرد.
تی‌آرتی فارسی در سایت اینترنتی خود عنوان کرده است که تلاش می‌کند با استفاده از تجربه موفق دیگر بخش‌های بین‌المللی تی‌آرتی، جایگاهی متمایز در میان رسانه‌های دیجیتال فارسی‌زبان ایجاد کند.
سایت ایران اینترنشنال نیز با ارائه گزارشی درباره راه‌اندازی این شبکه، تلاش کرد هرچه بیشتر معنادار بودن این اقدام را مورد تأکید قرار دهد و اهداف پشت پرده اردوغان و ترکیه را برجسته سازد.
ایران اینترنشنال در لابلای گزارش به اظهارات هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، در روز دوشنبه ۲۶ آذر نیز اشاره کرده و آن را با راه‌اندازی شبکه تی‌آرتی فارسی مرتبط کرده است. هاکان فیدان گفته بود که «جمهوری اسلامی از وضعیت جدید درس خواهد گرفت.» رسانه‌های ایران روز سه‌شنبه، ۲۷ آذر، به تندی به اظهارات فیدان واکنش نشان دادند و آن را «گزافه‌گویی» و «کنایه‌آمیز» خواندند».
مقاله نویسنده ترک علیه رئیس تی.آر.تی
در آخرین روزهای مهرماه و بعد از انتشار سخنان رئیس تی‌آرتی، در خصوص آشفته کردن ایران و ایجاد مزاحمت برای آن، از طریق راه‌اندازی شبکه فارسی‌زبان، واکنش‌هایی را از سمت ایران به این اظهارات شاهد بودیم. اما در داخل ترکیه نیز این حرف‌ها به مواضع جالبی از سوی مخالفین مواجه شد.
سایت تیکان در مقاله‌ای به قلم مهمت علی گولر به انتقاد از اعلام چنین مواضعی از سوی یک کارمند، علیه کشوری مثل ایران پرداخته و نوشت: «از آنجایی که در ترکیه مخاطبی وجود ندارد که تلویزیون فارسی را تماشا کند، پس هدف پخش فارسی، مسلماً مردم ایران هستند. اما چگونه ایران با این شبکه و برنامه‌هایش آشفته خواهد شد؟»
علی گولر سپس نوشته بود: این اظهارات به شدت خطرناک و دارای هزینه‌های غیرقابل جبران است. در این شرایط که اسرائیل خواهان جنگ آمریکا و ایران است، ترکیه نباید با تی‌آرتی فارسی مزاحم ایران شود، بلکه باید خط راهبردی را دنبال کند که از حمله احتمالی به همسایه‌اش جلوگیری کند!
وی همچنین این موضوع را مطرح کرده است که «رسانه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه دائماً در کار نشر اخبار و تحلیل‌های ضدایرانی هستند. یادتان باشد همین رسانه‌ها ادعا می‌کردند که نصرالله عامل موساد است، ادعا می‌کردند ایران با اسرائیل تبانی می‌کند، ادعا می‌کردند موشک‌های اسرائیل برای نمایش شلیک شده است و … به راستی آیا واقعاً شبکه جدید هم می‌خواهد با این مواضع عجیب و غریب، درباره ایران کار کند؟»
یادآوری نام سه چهره ایرانی در مراسم افتتاحیه
اما مراسم افتتاحیه که بدون حضور مقامات و دیپلمات های ایرانی در سفارتخانه، برگزار شد، علاوه بر همه موارد و مواضع، حاشیه جالبی نیز با خود داشت. آن هم نام بردن از سه چهره برجسته ایرانی در سخنرانی فخرالدین آلتون، مدیر ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه.
آلتون در بخشی از سخنان خود با اشاره به انتقادهای جلال آل‌احمد از سلطه غرب‌گرایان گفت: «تقویت روابط میان این دو کشور منطقه، بدون شک به نفع هر دو طرف خواهد بود. ما در این منطقه با تهدیدهای مشترکی مواجه هستیم و همکاری و هم‌افزایی میان ما، ضرورتی انکارناپذیر است.»
وی سپس از مولانا سخن گفت و البته ترکیه درباره مولانا ادعاهایی نیز دارد.
اما سومین نام برجسته ایرانی، سعدی شیرازی بود که مدیر مرکز ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه بدان اشاره کرد. وی گفت: سعدی شیرازی جمله بسیار زیبایی دارد. او می‌گوید: «سکوت به جای سخن گفتن، هدیه‌ای است به روح انسان. باید در جایی صحبت کرد که صحبت شود. اگر سکوت کنیم، این ظلم به انسان است، به روح انسان، واقعاً امروز وقت آن است که حقیقت را با صدای بلند فریاد بزنیم. وقت آن است که حقیقت را با صدای بلند در هر پلتفرمی آشکار کنیم.»
منظور وی در واقع حکایت مربوط به دیباچه گلستان سعدی است که در بخش‌هایی از آن آمده است:
زبان در دهان ای خردمند چیست
کلید در گنج صاحب هنر
چو در بسته باشد چه داند کسی
که جوهر فروش است یا پیله‌ور
…
اگرچه پیش خردمند خامشی ادب است
به وقت مصلحت آن به که در سخن کوشی
دو چیز طیره عقل است دم فروبستن
به وقت گفتن و گفتن به وقت خاموشی