رونمایی کتابی نفیس از هنرمند فقید و قصه عجیب «سال میرزارضا کلهر»
به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از کتاب نفیس «دیوان حافظ» به قلم میرزامحمدرضا کلهر هنرمند خوشنویس فقید، شامگاه چهارشنبه ۲۸ آذرماه با حضور چهره‌های برجسته خوشنویسی همچون غلامحسین امیرخانی، مجتبی ملک‌زاده، محمد حیدری، حمید عجمی، صداقت جباری، علی شیرازی، امیر احمد فلسفی، الهه خاتمی، اسرافیل شیرچی، رضا یساولی، محمد علی قربانی، محمد شهبازی، حسین غلامی، حمیدرضا قلیچ‌خانی، ایرج نعیمایی، رسول مرادی و محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری، محمد زرویی نصرآباد، امیر عبدالحسینی و سیدشهاب‌الدین شکیبا مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری در گالری مؤسسه فرهنگی هنری نام برگزار شد.
این کتاب نفیس که اثری ماندگار به خط میرزامحمدرضا کلهر به حساب می‌آید، به همت مؤسسه فرهنگی هنری نام، مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری و انتشارات آبان منتشر شده است.
روایت حمید عجمی از ماجرای عجیب «سال میرزا محمدرضا کلهر»
حمید عجمی در این مراسم در توضیح تهیه این دیوان حافظ، گفت: یکی از روزهای سال ۱۳۵۹ یا ۱۳۶۱ بود یکی از دوستان با من تماس گرفت و از پیدا شدن نسخه‌هایی از خوشنویسی در خانه‌ای که در آن زمان، خانه تیمی بود، خبر داد. مشخص شد که آن خانه که منافقان در آن حضور داشتند، متعلق به پسر ذکاءالملک فروغی بود و نسخه‌های پیدا شده احتمال زیاد متعلق به ذکاءالملک فروغی بود. من به دوستم گفتم که همه آن نسخه‌ها را می‌خواهم و او نیز آنها را برایم آورد و قرار شد آنها را تفکیک و بررسی کنیم. وقتی بررسی و تفکیک قطعات تمام شد و دسته‌بندی شد، اولین کاری که کردم نزد استاد غلامحسین امیرخانی رفتم تا با نظر ایشان قطعات را طبقه‌بندی کنیم. حتی برای قطعیت، چند قطعه‌ای نیز نزد استاد کیخسرو خروش و عباس اخوین بردم که در نهایت مجموعه بسیار نفیسی جمع شد.
وی بیان کرد: بخشی از خط دیوان، ضعیف است اما معلوم است که کاتب همه دیوان یک نفر است و آن بخش ضعیف معلوم بود کمی بی حوصله نوشته شده بود. بعدها متوجه شدیم که جنس کاغذ آن بخش‌هایی که ضعیف است، متفاوت بوده و همین امر سبب شده حال ناخوشی برای کاتب ایجاد کند. بنابراین اگر تفاوتی بین عیار خطوط مشخص است، به دلیل جنس کاغذ آن است.
این هنرمند خوشنویس عنوان کرد: از استاد کیخسرو خروش درخواست کردم چهره‌ای را در سبک پرداز، از میرزامحمدرضا کلهر ترسیم کند و به هر صورت با هر خون جگری بود آن کتاب چاپ شد.
حمید عجمی همچنین گفت: در آن زمانی که این قطعات را از منزل فروغی پیدا کردیم، گویی که آن سال، سال میرزا محمدرضا کلهر بود، چراکه با اساتید صحبت کردیم تا کتابی منتشر شود، همچنین به ذهن‌مان رسید نمایشگاهی از اساتید خوشنویسی در حوزه نستعلیق برگزار کنیم و آن نمایشگاه با یاد میرزا رضای کلهر در خانه سوره برگزار شد. انجمن خوشنویسان ایران نیز به دلیل پیدا شدن این ۱۲۰ قطعه از مرحوم کلهر، در نکوداشتی که هر ساله دارند، نکوداشت یکصدمین سال درگذشت میرزامحمدرضا کلهر را برگزار کردند. همچنین این جریانات سبب شد که مقبره مرحوم کلهر شناسایی شد و مجوز گرفتیم تا سنگ قبری به یاد او در محل آرامگاهش نصب شود.
امیرخانی: مدیون مجموعه‌دارانی هستیم که دغدغه گسترش هنر دارند
در ادامه، غلامحسین امیرخانی نیز گفت: تکلیف و دینی که من هم اکنون در این جلسه دارم، سپاسگزاری از افرادی است که خوشنویسی را زنده نگه می‌دارند.
وی به انتخاب نسخی از خط و خوشنویسی اشاره کرد و آن را پایه و اساس اولیه کتابی دانست که بعدها با نام «مرقع رنگی» چاپ شد.
امیرخانی با تاکید بر توجه مجموعه‌داران هنری نسبت به نسخ و قطعات خطی، بیان کرد: ما سال‌های سال در انجمن خوشنویسان ایران، دست خط مبارک مرحوم سیدحسین میرخانی را نگهداری می‌کنیم و حضور ایشان در سال‌های سال، به حضور مشتاقان این هنر ناب کمک کرده است.
وی با ذکر خاطره‌ای، نسبت به توجه به قطعات خطی تاکید کرد و گفت: سال‌ها پیش، یکی از مجموعه‌داران تماس گرفت که حدود سی قطعه از علی اکبر خان کاوه برای فروش آورده‌اند که من به او گفتم آنها را خریداری کند. این فرصتی شد که من بتوانم درباره استاد صحبت کنم، چراکه ما از حضور و تجربه بزرگترین خوشنویس معاصر بی بهره شدیم اما این سی قطعه مقدمه خوبی شد تا آن‌طور که جایگاه ایشان است، رفتار کنیم. من پنجاه و چند اثر را انتخاب کردم که به نام استاد چاپ کردم. جامعه خوشنویسی که به طور کلی از آثار مرحوم کاوه محروم بود، با این آثار منتشر شده از آن بهره‌مند شدند. اگر آثار او دیده نمی‌شد جای افسوس بود.
این هنرمند پیشکسوت خوشنویس با اشاره به اینکه خیلی مدیون مجموعه‌داران هستیم که دغدغه هنر دارند، بیان کرد: اگر مجموعه‌داران آگاه و دغدغه‌مند نبودند، این آثار هیچ‌کجا پیدا نمی‌شد. شاید یکی از موثرترین مولفه‌های رشد کیفی در خوشنویسی معاصر را بتوان بهره‌مندی از این آثار دانست.
امیرخانی در پایان گفت: در این راه، از بیش از ۵۰۰ سال تجربه و هدایت‌گری هنرمندان خوشنویس که از آنها محروم بودیم، بهره‌مند شدیم و به همین دلیل، این کتاب نفیس «دیوان حافظ» به خط مرحوم کلهر نیز حائز اهمیت است.
نقش میرزارضا کلهر در خوشنویسی معاصر
در ادامه مراسم، اساتید خوشنویسی درباره اثر نفیس میرزا محمدرضا کلهر سخن گفتند. علی شیرازی در سخنانی کوتاه بیان کرد: به نظر من کتاب نفیس به خط میرزامحمدرضا کلهر خیلی می‌تواند موثر باشد، چراکه نقطه عطفی در خوشنویسی است.
امیراحمد فلسفی هنرمند خوشنویس گفت: امیدوارم شرایط مناسبی به وجود آید تا در مورد نقش مرحوم کلهر در خوشنویسی معاصر صحبت شود، چراکه بعد از ورود صنعت چاپ به ایران باید بدانیم که خوشنویسان چه سرنوشتی پیدا کردند. همه ما اقرار داریم میرزا رضا کلهر، کاتبی قهار بوده و همه وجود خوشنویسانه خود را وقف کتابت کرده است و هم باید حق او ادا شود و همین که در باب شیوه او باید به درستی قضاوت شود. بهتر است از کلهر صرفاً انتظار کتابت نویسی داشته باشیم.
مجتبی ملک‌زاده نیز عنوان کرد: یکی از مواردی که در خوشنویسی امروز مغفول است، کتابت است و چاپ این کتاب می‌تواند به نقیضه‌ای که در خوشنویسی موجود است، کمک کند.
حسین غلامی هنرمند دیگر حاضر در این مراسم، گفت: سال‌های دور به حوزه هنری پیوستم که افتخاری برای من بود که در کنار اساتیدی چون حمید عجمی بودم و مجموعه‌ای که در اختیار حوزه قرار گرفته بود، کارشناسی می‌کردیم. خاطرم هست که با چه دقتی کار و مجموعه سیاه مشق‌های میرزا محمدرضا کلهر را آماده می‌کردیم؛ شاهد بودم حمید عجمی با چه خون دلی کار می‌کرد و الان کار ایشان جای تشکر دارد. این افتخار را داشتم که کتابت روی جلد و مقدمه دیوان حافظ را نیز انجام دهم.
در پایان مراسم، با تفأل به کتاب نفیس «دیوان حافظ»، این کتاب به صورت رسمی رونمایی شد و سپس پوستر مراسم نیز به امضای محمدمهدی دادمان و اساتید حاضر رسید.