نگاهی به مکتب خوشنویسی اصفهان در «صفای زنده‌رود»
به گزارش خبرنگار مهر، در نمایشگاه خوشنویسی «صفای زنده‌رود»، نزدیک به ۱۵۰ اثر خوشنویسی اساتید برجسته مکتب اصفهان، از جمله ابوالوفا حسینی، یدالله کابلی خوانساری، علی شیرازی، حسین گلشنی، محسن سلیمانی، سید فاتح نطنزی، شهاب شهیدانی، مجتبی شریفی، غفور اسکندری، عذرا عبدالله‌پور، علی خیری، محمدرضا شفیعی، الهام میرطلایی، سید رسول آقامیری، امید نمازیان و محمود نادری روی دیوار رفته است.
در جریان برگزاری این نمایشگاه خوشنویسی، از آثار کتابت دیده‌نشده زنده‌یاد حبیب‌الله فضایلی و نسخه اصلی کتاب‌های ارزشمند «اطلس خط» و «تعلیم خط» و همچنین قلم‌های مخزن دار محسن سلیمانی نیز رونمایی شد.
شهاب شهیدانی که نمایشگاه خوشنویسی «صفای زنده‌رود» به همت او برگزار شده است، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره قلم‌های مخزن‌دار محسن سلیمانی توضیح داد: در روزگار کنونی، هنر خوشنویسی تجارب تازه‌ای را به خود اضافه کرده است و در این دوره، ضرورت و حضور نوع خاص‌تری از اسباب کتابت و راه‌های خلاقیت در این هنر شریف متفاوت شده است. از این رو ضمن اعتبار و استمرار سنت هنر خوشنویسی باید مفاهیم دنیای معاصر را نیز پاسخگو باشد. این امر هم در خلق مفاهیم و معنای جدید و هم در شیوه و روش نوشتن باید روزآمد شود. «قلم»، این عنصر مهم در هنر خوشنویسی نیز از این امر مستثنی نیست و از این رو، محسن سلیمانی هم‌راستا با این دغدغه و تحولات تازه، از سال ۱۳۹۳، قلم‌های مختلفی را برای خوشنویسی سنتی در خطوط مختلف و نقاشی خط، ابداع کرد که در راس آنها قلم کتیبه‌نویسی مخزن دار و قلم ابرو بادنویسی است.
وی تصریح کرد: همه این قلم‌های کتیبه‌نویسی با تمرین و ممارست در ساخت و پرداخت و خلق اثر همراه بوده است. تأکید بر دانگ کتیبه‌نویسی که از مقتصیات هنر خوشنویسی در دوره ماست از اهمیت والایی برخوردار است که ضرورت اصلاح و نوآوری در ابزار و اسباب هنری نه تنها برای هنر خوشنویسی بلکه برای دیگر هنرهای سنتی و صناعی را گوشزد می‌کند.
شهیدانی در ادامه درباره آثار خوشنویسی نمایشگاه گفت: زنده‌یاد حبیب‌الله فضائلی هنرمند خوشنویس، پژوهشگر خطوط اسلامی، ادیب، شاعر و کاتب قرآن از مهم‌ترین مفاخر هنر خوشنویسی ایران و بلکه جهان اسلام است. اهمیت وی تلاش وافر و صادقانه در حوزه ترویج و احیای اقلام مختلف خوشنویسی و پدید آوردن دو اثر گران‌سنگ و مرجع «اطلس خط» و «تعلیم خط» است که بی‌تردید از منابع و مراجع اصلی هر محقق ایرانی و خارجی در حوزه هنر خوشنویسی ایرانی- اسلامی است. جایگاه وی از این حیث برای اهل علم و هنر بی‌نیاز از تفصیل است و از این رو با احتساب مدارج تقوی و پرهیزگاری و زندگی پر برکتش، لایق عنوان «خوشنویسِ حکیم» در روزگار ماست.
وی توضیح داد: آثار فراوان و متنوع وی با عطف به آیات قرآن، ادبیات فارسی و عربی، کلمات حکمت‌آمیز و شعائر شیعی و در برخی موارد اشعار خود فضائلی است. اهمیت این آثار، حُسن ترکیب، بدایع‌نگاری و فی‌البداهگی و دور بودن از تصنع و تکلف است. همچنین گذشته از قطعات و آثار هنری فراوان به خطوط مختلف اسلامی، باید به کتیبه‌های استادانه ایشان در بقاع متبرکه، مساجد و ابنیه اسلامی در سراسر ایران و اماکن شیعی خارج از ایران از جمله در حرم مطهر رضوی (ع)، حرم حضرت معصومه (علیهماالسلام) حرم امامان معصوم (ع) در عتبات عالیات (کربلا، نجف سامرا و کاظمین) حرم مطهر حضرت زینب (سلام‌الله علیهما) در سوریه، کتیبه آرامگاه‌ها و سردرها و عرصه متنوعی از کتیبه در صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اشاره کرد.
شهیدانی گفت: «مرقع فضائل» عنوان مجموعه آثار منتخبی از اقلام مختلف خطوط اسلامی حبیب‌الله فضائلی در این نمایشگاه است که براساس معیار و اهمیت قلم، عنوان و متن نگاشته شده و ارزش‌های تاریخی نقل نویسی، اشعار استاد و توجه وافر به مضامین قرآنی، شیعی و ادب فارسی جمع‌آوری شده و شامل آثار و قطعات سطر و دو سطرنویسی، مورب‌نویسی و چلیپا از دانگ کتابت تا کتیبه‌نگاری در اقلام کوفی، محقق، ثلث، نسخ، رقاع و نستعلیق است. تاریخ این آثار از دهه ۱۳۳ هجری شمسی به بعد است.
برگزارکننده نمایشگاه «صفای زنده‌رود» در پایان درباره این نمایشگاه توضیح داد: این نمایشگاه به صورت خودجوش و همدلانه و با مسئولیت هنری که هر یک از هنرمندان و مجموعه‌داران در قبال آثار ارزشمندشان تقبل کرده‌اند، طلیعه و درآمدی بر «مکتب خوشنویسی اصفهان» است. می‌دانیم که حجم و حد کیفی و کمی آثار مکتب خوشنویسی اصفهان فراتر از اینهاست و اگر بر این امر، خطوط آرامگاهی و کاربرد خط در هنرهای صناعی و سنتی را بیافزاییم، آنگاه با گستره پهناور و اعجاب‌آوری مواجه می‌شویم. بنابراین چنانکه انتخاب واژه کرده‌ایم؛ صرفاً «اشاراتی به مکتب خوشنویسی اصفهان» شده است.
نمایشگاه «صفای زنده‌رود» از سلسله نمایشگاه‌های هنرهای تجسمی است که فرهنگسرای نیاوران در سال ۱۴۰۳ به صورت مرتب برگزار کرده است. این نمایشگاه که مزین به ۵۰ اثر از اساتید قدیم مرتبط با مکتب خوشنویسی است، تا ۲۸ آبان ادامه دارد. این نمایشگاه، در روزهای هفته از ساعت ۱۰ و جمعه‌ها از ساعت ۱۴، تا ساعت ۱۹ میزبان علاقه‌مندان است.