ایران در بن بست یکپارچگی داده ها برای هوش مصنوعی؟

خبرگزاری تسنیم

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، دکتر علی کمندی، دبیر علمی کنفرانس حکمرانی داده که در روزهای 11 و 12 دی در دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به تجربه ورشکستگی یکی از شرکت‌های آمریکایی اظهار داشت: دولت آمریکا حمایت‌های گسترده‌ای از این شرکت انجام داد، اما در نهایت دولتمردان این کشور به این نتیجه رسیدند که علاوه بر سودآوری شرکت‌ها، باید چارچوبی اصولی و مبتنی بر ضوابط مشخص برای فعالیت آن‌ها تدوین شود. در همین راستا، قانونی در آمریکا به تصویب رسید و مفهوم “حاکمیت شرکتی” شکل گرفت.

وی با اشاره به ورود این مفهوم به ایران توضیح داد: در چارچوب حاکمیت شرکتی، زیرمجموعه‌هایی نظیر مدیریت ریسک و حسابرسی برای ارتقای شفافیت و کنترل در شرکت‌ها ایجاد شد. با این حال، بعدها مشخص شد که در این میان حلقه مفقوده‌ای وجود دارد.

کمندی در توضیح این حلقه مفقوده گفت: کاهش ریسک‌های شرکت‌ها و سازمان‌ها نیازمند دسترسی به داده‌های قابل اعتماد است. اگر حسابرسان داده‌های دقیق و معتبری در اختیار نداشته باشند، نه‌تنها کارایی لازم را نخواهند داشت، بلکه ممکن است دچار اشتباه یا فریب شوند. به همین دلیل، در چارچوب حاکمیت شرکتی، مفهوم “مدیریت داده” به‌عنوان یک حلقه مفقوده مطرح شد. این دو مفهوم در کنار یکدیگر پازل فعالیت‌های سازمان‌ها را تکمیل می‌کنند؛ چراکه بدون حکمرانی داده، حسابرسی و سایر اقدامات نظارتی معنای خود را از دست می‌دهند.

وی با تأکید بر اینکه نبود داده‌های دقیق منجر به فاصله گرفتن از واقعیت‌های شرکت‌ها و عدم انعکاس صحیح فعالیت‌ها می‌شود، گفت: تحقیقات جهانی نشان داده است که چگونه می‌توان با استفاده از آمار نادرست، اطلاعات غلط ارائه کرد. در این راستا، سازمان ایزو مجموعه‌ای از استانداردهای حکمرانی داده تدوین کرده که استاندارد 38508 وظایف مدیران ارشد شرکت‌ها در حوزه دیتا را مشخص می‌کند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، با اشاره به تفاوت میان حکمرانی داده و مدیریت داده توضیح داد: در بسیاری از موارد، این دو مفهوم به اشتباه به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، در حالی که باید مرزبندی مشخصی میان آن‌ها وجود داشته باشد. مدیریت داده شامل برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری‌های عملیاتی، اجرا و پایش است و اقداماتی نظیر استفاده از هوش مصنوعی در سازمان‌ها را در بر می‌گیرد. اما حکمرانی داده بر وظایف ارزیابی، هدایت و پایش تمرکز دارد و اطمینان از پیشرفت سیاست‌ها در مسیر درست را هدف قرار می‌دهد.

وی با اشاره به گزارشی جهانی درباره 10 ریسک نوظهور شرکت‌ها گفت: این گزارش که با همکاری بیش از 10 هزار متخصص تهیه شده، هر ساله ریسک‌های نوظهور شرکت‌ها را طبقه‌بندی می‌کند. در آخرین نسخه آن، دو مورد از 10 ریسک مهم دنیا شامل ریسک‌های فضای سایبری و هوش مصنوعی و بیگ دیتا است.

کمندی تأکید کرد: این دو ریسک نشان‌دهنده نیاز مبرم به قوانین و مقررات در حوزه حکمرانی داده است. یکی از دقیق‌ترین قوانین در این زمینه، قانون اتحادیه اروپا است که در سال 2017 اجرایی شد. این قانون تصریح می‌کند شرکت‌ها باید برای استفاده از داده‌های شخصی افراد، از آن‌ها اجازه بگیرند و تضمین کنند که داده‌ها به‌طور صحیح محافظت می‌شوند. برای شرکت‌های متخلف نیز جریمه‌های سنگینی در نظر گرفته شده است.

وی خاطرنشان کرد: حداقل جریمه تخلف از این قانون 20 میلیون یورو است و بسته به درآمد شرکت‌ها می‌تواند افزایش یابد. تصویب این قانون شرکت‌های بزرگ فناوری نظیر گوگل و فیسبوک را مجبور کرد پایگاه داده‌های خود را به‌روزرسانی کنند تا از جریمه‌ها در امان باشند. اتحادیه اروپا همچنین تأکید کرده است که داده‌های شهروندان اروپایی در هر نقطه جهان باید محافظت شود و شرکت‌های متخلف جریمه خواهند شد.

کمندی افزود: قوانین مرتبط با داده بسیار متنوع است و اتحادیه اروپا علاوه بر این، در زمینه هوش مصنوعی نیز قوانین خاصی وضع کرده و ریسک‌های کلیدی این حوزه را شناسایی کرده است. این قوانین شرکت‌ها را ملزم می‌کند که پیش از فعالیت در این زمینه، خط قرمزها را مشخص کنند.

وی به استانداردهای حوزه مدیریت داده نیز اشاره کرد و گفت: یکی از این استانداردها، سند انجمن بین‌المللی مدیریت داده است که شامل 10 بخش اصلی می‌شود؛ از جمله معماری داده، مدل‌سازی داده و یکپارچه‌سازی داده.

وی افزود: یکپارچه‌سازی داده معضلی دیرینه در کشور است و علی‌رغم تلاش‌های چندین ساله، همچنان به آن توجه کافی نشده است. داده‌های ما از نظر کیفیت بسیار ضعیف هستند و نمی‌توان با این داده‌های بی‌کیفیت سیستم هوشمند ایجاد کرد. گاهی افراد متوجه بار معنایی صحبت‌های خود نیستند و شعار هوشمندسازی کشور را می‌دهند، اما این سؤال مطرح می‌شود که با کدام داده‌ها می‌توان به سمت هوشمندسازی حرکت کرد؟

وی ادامه داد: گزارشی از این کنفرانس تهیه و نسخه‌ای از آن به رئیس‌جمهور ارائه می‌شود.

کمندی با اشاره به تلاش‌های جهانی در حوزه کیفیت داده، گفت: نهادهایی نظیر صندوق بین‌المللی پول و سازمان ملل چارچوب‌هایی برای کیفیت داده ارائه کرده‌اند. مرکز آمار نیز نظام ملی کیفیت داده‌ها را منتشر کرده است، اما این حوزه به اندازه کافی گسترش نیافته است.

وی با تأکید بر اهمیت داده در حوزه اقتصاد گفت: بسیاری از مفاسد در کشور به مسائل اقتصادی مرتبط هستند و وزارت اقتصاد باید در این زمینه فعال‌تر عمل کند. موضوع مدیریت داده تنها مربوط به حوزه‌های فناوری اطلاعات نیست و نیازمند همکاری گسترده بین سازمان‌ها است.

کمندی افزود: در جهان همکاری‌های بین‌المللی خوبی در زمینه یکپارچه‌سازی داده‌ها شکل گرفته است. به عنوان نمونه، کشورهای آسه‌آن در اشتراک و تبادل داده‌ها پیشرفت قابل‌توجهی داشته‌اند، در حالی که ما همچنان با مشکلاتی در اشتراک داده‌ها میان سازمان‌های داخلی مواجه هستیم.

وی با اشاره به نیاز به داده‌های بین‌المللی برای ارتقای کیفیت داده‌ها گفت: در زمینه فرار مالیاتی، اگر به داده‌های کشورهایی مانند امارات و ترکیه دسترسی نداشته باشیم، نمی‌توانیم بسیاری از افراد را ردیابی کنیم.

دبیر علمی کنفرانس حکمرانی داده به برنامه استراتژیک داده آمریکا اشاره کرد و گفت: این برنامه شامل 14 اقدام کلیدی است که در مدت یک سال اجرا می‌شود. هر یک از این بندها، اگر در ایران اجرا شود، زمان زیادی می‌طلبد.

وی تأکید کرد: کشورهای خلیج فارس برای توسعه هوش مصنوعی، از حکمرانی داده شروع کرده‌اند. ترکیه نیز در سال‌های اخیر فعالیت‌های گسترده‌ای در این زمینه داشته است و سند حکمرانی داده خود را با کمک سازمان ملل تدوین کرده است. اگر ما بتوانیم همین سند ترکیه را اجرا کنیم، کشور پیشرفت چشمگیری خواهد کرد.

انتهای پیام/