دوچرخه‌های اشتراکی در تهران؛ از رونق تا فراموشی/ بودجه‌ای که برای دوچرخه‌سواری اختصاص یافت اما خرج نشد
نورا حسینی: در حالی که دوچرخه به‌عنوان یک وسیله نقلیه پاک و کارآمد در بسیاری از کلان‌شهرهای جهان گسترش یافته، در دوره ششم مدیریت شهری تهران، شاهد حذف بسیاری از مسیرهای دوچرخه و توقف روند توسعه دوچرخه‌های اشتراکی هستیم. مسئولان شهری از موانع و مشکلات پیش روی این طرح سخن می‌گویند، اما کارشناسان و برخی اعضای شورای شهر معتقدند که بی‌توجهی و عدم اراده جدی، علت اصلی عقب‌گرد تهران در توسعه حمل‌ونقل پاک است.
مدیران شهری چه می‌گویند؟
پوریا علیمردانی، مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران، در خصوص وضعیت دوچرخه‌های اشتراکی و برنامه‌های آینده به خبرآنلاین توضیح داد: «دوچرخه موضوع سوددهی نیست و در گذشته، برخی از همکاران ما اقدام به راه‌اندازی شرکت “بیدود” کردند که در زمینه میکروبیلیتی و تردد دوچرخه‌ها با شهرداری همکاری داشت. شهرداری نیز در این مسیر از آن‌ها حمایت کرده و یارانه‌هایی را برای تسهیل این فعالیت پرداخت می‌کرد. بااین‌حال، بسیاری از دوچرخه‌های این طرح به‌سرعت فرسوده یا با مشکلاتی مانند سرقت و مفقودی مواجه شدند.»
این سخنان نشان می‌دهد که مشکلات اجرایی مانند سرقت و فرسودگی تجهیزات، یکی از چالش‌های اساسی در توسعه این پروژه بوده است. اما آیا این مشکلات به‌تنهایی می‌توانند توجیهی برای توقف طرح باشند؟
علیمردانی هم‌چنین گفت: «در حال حاضر، شهرداری تهران برای توسعه مجدد این حوزه، یک فراخوان و مناقصه جدید اعلام کرده است تا به شکل “خرید خدمت”، از تمامی فعالان این بخش دعوت به همکاری شود. بر اساس رویکرد جدید، دوچرخه‌های مورد استفاده حتماً باید برقی باشند تا با توجه به وسعت تهران، امکان استفاده مؤثرتر از این وسایل نقلیه فراهم شود.»
او یادآور شد: «ما در این مسیر از فعالان حوزه میکروبیلیتی دعوت می‌کنیم تا بهترین پیشنهادهای خود را ارائه دهند، چرا که شهرداری یارانه‌های لازم را برای توسعه این بخش پرداخت خواهد کرد. هدف این است که این بازار که پیش‌تر با چالش‌هایی روبه‌رو شده بود، دوباره رونق بگیرد. البته، این نکته حائز اهمیت است که در گذشته، فعالان این حوزه به‌صورت مستقل وارد بازار شدند اما به دلایلی در رقابت شکست خوردند. اکنون شهرداری در تلاش است تا با حمایت‌های خود، این بخش را مجدداً احیا کند.»
او در خصوص اینکه شهرداری چه اقدامی انجام داده که امیدوار است که فراخوان جدید در خصوص دوچرخه به نتیجه برسد، گفت: «مبلغ یارانه را بیشتر کردیم، خوشبنیم که تا امسال به نتیجه نهایی برسد و بتوانیم تسهیلات بیشتری را برای ترددهای کوتاه‌مدت و متواتر از طریق دوچرخه‌های برقی و اسکوتر فراهم کنیم.»
به نظر می‌رسد که مدیریت شهری به جای تداوم مسیر قبلی، به‌دنبال تغییر در مدل اجرایی است. اما آیا این فراخوان‌ها به نتیجه خواهد رسید یا صرفاً بهانه‌ای برای به تعویق انداختن اجرای پروژه است؟
شورای شهر تهران: ما بودجه دادیم، شهرداری اقدام نکرد!
جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، در این رابطه انتقاداتی جدی مطرح کرد و به خبرآنلاین گفت: «ما در تمام سه سال گذشته، در بودجه‌های سالانه خود، منابعی را برای توسعه دوچرخه‌سواری به‌عنوان یک حمل‌ونقل پاک و راهکاری مؤثر برای تأمین بخشی از سفرهای شهری در نظر گرفته‌ایم. در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا از این روش به خوبی استفاده شده است، اما متأسفانه با وجود پیش‌بینی این بودجه و فراهم کردن فرصت برای شهرداری، تاکنون هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.»
او با تأکید بر لزوم اجرای مصوبات شورا، اضافه کرد: «این موضوع بارها در صحن شورای شهر مطرح شده و به شهرداری در این خصوص تذکر داده‌ایم. ما بارها نسبت به این کوتاهی هشدار داده‌ایم و باز هم تأکید می‌کنیم که در سال ۱۴۰۴، که آخرین سال این دوره شورا خواهد بود، منابع لازم را اختصاص خواهیم داد و فشار لازم را برای اجرای این مصوبات وارد خواهیم کرد. امیدوار هستیم که این بی‌توجهی به مصوبات شورای شهر در آخرین سال این دوره ادامه پیدا نکند و شهرداری به وظایف قانونی خود در این حوزه عمل کند.»
این سخنان نشان می‌دهد که اگرچه بودجه لازم برای توسعه دوچرخه‌سواری در تهران اختصاص داده شده، اما اقدام مؤثری از سوی شهرداری صورت نگرفته است.
چرا مسیرهای دوچرخه حذف شدند؟
یکی از انتقاداتی که به مدیریت شهری وارد است، حذف برخی مسیرهای دوچرخه در نقاط مختلف شهر است. در حالی که شهرهای پیشرفته دنیا به سمت گسترش زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری حرکت می‌کنند، تهران مسیر معکوس را در پیش گرفته است.
آینده دوچرخه‌سواری در تهران چه خواهد شد؟
با توجه به شرایط کنونی، به نظر می‌رسد که آینده دوچرخه‌سواری در تهران در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از یک‌سو، شهرداری وعده‌هایی درباره توسعه دوچرخه‌های برقی و ایجاد تسهیلات جدید می‌دهد، اما از سوی دیگر، شورای شهر نسبت به اجرا نشدن مصوبات هشدار می‌دهد.
اگر مدیریت شهری در سال پایانی این دوره اقدامی جدی در این زمینه انجام ندهد، احتمالاً دوچرخه‌سواری در تهران به یک پروژه شکست‌خورده تبدیل خواهد شد. حال باید دید آیا اراده‌ای برای احیای این طرح وجود دارد، یا اینکه دوچرخه‌های اشتراکی برای همیشه از خیابان‌های تهران حذف خواهند شد.
هم‌چنین بخوانید:
تعطیلی استارت‌آپ محبوب بدون پاسخ شفاف/ «بیدود» تعطیل شد تا زنان دوچرخه‌سواری نکنند؟
۴۷۲۳۲