فناوری های هوای پاک؛ رویای دور از دسترس ایران
تحریم‌های بین‌المللی، دسترسی ایران به فناوری‌های نوین کاهش آلودگی هوا را دشوار کرده و کشور ما را از روند جهانی پاک‌سازی هوا عقب نگه داشته است. فناوری‌هایی که در بسیاری از کشورها به کاهش آلودگی کمک کرده‌اند، برای ایران همچنان رویایی دست‌نیافتنی هستند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، آلودگی هوا همچنان یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر در جهان است، اما داده‌های اخیر نشان می‌دهد که می‌توان به بهبود وضعیت امیدوار بود.
این بهبود کیفیت هوا در بسیاری از کشورهای ثروتمند جهان مشاهده می‌شود. به‌عنوان مثال، در بریتانیا انتشار دی‌اکسید گوگرد (SO₂) به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. همچنین، انتشار اکسیدهای نیتروژن 76٪، کربن سیاه 94٪، ترکیبات آلی فرار 73٪ و مونوکسید کربن 90٪ نسبت به اوج خود کاهش یافته‌اند.
بر اساس گزارش cleanairfund، این الگو در بسیاری از کشورهای ثروتمند دیگر نیز مشاهده می‌شود؛ کشورهایی مانند ایالات متحده، کانادا، فرانسه و آلمان کاهش‌های مشابهی را تجربه کرده‌اند. این موفقیت‌ها عمدتاً نتیجه مقررات زیست‌محیطی مؤثر است.
بریتانیا اولین قانون هوای پاک خود را در سال 1956 پس از مه‌دود بزرگ لندن اجرا کرد و این مقررات به‌تدریج سخت‌گیرانه‌تر شدند. در نتیجه، صنایع مجبور به توسعه فناوری‌های کم‌آلاینده شدند؛ مانند حذف گوگرد از سوخت‌های فسیلی و ممنوعیت استفاده از بنزین سرب‌دار. ایالات متحده نیز در سال 1970 قانون هوای پاک خود را با نتایج مشابهی اجرا کرد.
اغلب تصور می‌شود که اقدامات زیست‌محیطی با رشد اقتصادی در تضاد است، اما این دیدگاه نادرست است. کشورها توانسته‌اند هم‌زمان با کاهش آلودگی هوا، اقتصاد خود را نیز تقویت کنند؛ که این امر منجر به بهبود سلامت عمومی و اقتصاد قوی‌تر شده است.
در بسیاری از اقتصادهای در حال رشد نیز آلودگی هوا در حال کاهش است. الگوی معمول این است که با آغاز توسعه اقتصادی، آلودگی افزایش می‌یابد، زیرا دسترسی به انرژی در اولویت قرار دارد و سوخت‌های فسیلی بدون محدودیت‌های زیست‌محیطی مصرف می‌شوند. اما با گذشت زمان و افزایش آگاهی، مقررات سخت‌گیرانه‌تری اعمال می‌شود و فناوری‌های پاک‌تر توسعه می‌یابند که منجر به کاهش آلودگی هوا می‌شود.
به‌طور کلی، داده‌ها نشان می‌دهد که با وجود چالش‌های موجود، می‌توان به بهبود کیفیت هوا و کاهش مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی امیدوار بود؛ به‌ویژه با ادامه تلاش‌ها در جهت توسعه فناوری‌های پاک و اجرای مقررات زیست‌محیطی مؤثر.
فناوری و مقابله با آلودگی هوا
بر اساس گزارش AQMD(موسسه مدیریت کیفیت هوا در ایالات متحده آمریکا)توسعه فناوری‌های نوین یکی از امیدبخش‌ترین راهکارها برای بهبود کیفیت هوا است. در ادامه، شش نوآوری که به‌طور فعال در کاهش آلودگی هوا و حفاظت از سلامت ما مؤثر هستند، معرفی می‌شوند:
دستگاه‌های پایش چندآلاینده‌ای: این دستگاه‌ها قادرند به‌طور هم‌زمان چندین آلاینده را شناسایی و اندازه‌گیری کنند. پایش دقیق و مستمر کیفیت هوا، اطلاعات ارزشمندی برای تصمیم‌گیری‌های بهداشتی و زیست‌محیطی فراهم می‌کند.
مبدل‌های کاتالیستی: این دستگاه‌ها در سیستم اگزوز خودروها نصب شده و با تبدیل گازهای سمی مانند مونوکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن به گازهای کم‌ضررتر، به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کنند.
فیلترهای ذرات معلق: این فیلترها در خودروها و صنایع به‌کار می‌روند و با جذب ذرات معلق، از انتشار آن‌ها به هوا جلوگیری می‌کنند.
تکنولوژی‌های انرژی پاک: استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند خورشید و باد، به‌جای سوخت‌های فسیلی، می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی آلودگی هوا را کاهش دهد.
رنگ‌ها و پوشش‌های کم‌انتشار: تولید رنگ‌ها و پوشش‌هایی با ترکیبات آلی فرار کمتر، می‌تواند به کاهش انتشار آلاینده‌ها در محیط‌های داخلی و خارجی کمک کند.
سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی پاک: توسعه وسایل نقلیه عمومی با سوخت‌های پاک یا الکتریکی، می‌تواند به کاهش ترافیک و آلودگی هوا در شهرها منجر شود.
این فناوری‌ها نشان‌دهنده پیشرفت‌های قابل‌توجهی در مسیر کاهش آلودگی هوا و بهبود سلامت عمومی هستند. با ادامه سرمایه‌گذاری و توسعه در این حوزه‌ها، می‌توان به آینده‌ای با هوای پاک‌تر امیدوار بود.
تحریم‌ها و دست کوتاه ایران از فناوری‌های هوای پاک
در روزهای اخیر، سخنگوی دولت با اشاره به تأثیرات گسترده تحریم‌های اقتصادی و فناوری بر کشور، به‌ویژه در حوزه محیط‌زیست، به نقش این محدودیت‌ها در تشدید آلودگی هوا پرداخت.
وی تأکید کرد که تحریم‌ها مانع از دسترسی ایران به فناوری‌های نوین کاهش آلودگی شده و این امر نه‌تنها کیفیت هوای شهرهای کشور را به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار داده، بلکه سلامت عمومی را نیز با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
این اظهارات نشان‌دهنده اهمیت فناوری‌های پیشرفته در مدیریت و کنترل آلودگی هوا و نقش حیاتی آن‌ها در بهبود شرایط زیست‌محیطی است. با این حال، موانع ناشی از تحریم‌ها، ایران را در استفاده از این راهکارهای نوین با مشکلاتی جدی روبه‌رو کرده است.
تحریم‌های اقتصادی و فناوری علیه ایران نقش بسیار تأثیرگذاری در محدود کردن دسترسی این کشور به فناوری‌های نوین کاهش آلودگی هوا ایفا کرده‌اند. برخی از این تأثیرات عبارت‌اند از:
1. محدودیت واردات فناوری‌های پیشرفته
تحریم‌ها باعث شده‌اند ایران نتواند تجهیزات مدرن مرتبط با کاهش آلودگی هوا، از جمله دستگاه‌های پایش کیفیت هوا، مبدل‌های کاتالیستی و فیلترهای ذرات معلق را به‌راحتی وارد کند. این محدودیت‌ها استفاده از فناوری‌های قدیمی و ناکارآمد را در صنایع و حمل‌ونقل افزایش داده و به آلودگی هوا دامن زده است.
2. کاهش سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک
تحریم‌ها توان اقتصادی دولت و بخش خصوصی ایران را برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی کاهش داده‌اند. این محدودیت‌ها باعث شده وابستگی ایران به سوخت‌های فسیلی ادامه پیدا کند و میزان انتشار آلاینده‌ها افزایش یابد.
3. مشکلات در انتقال دانش فنی
تحریم‌ها مسیر انتقال دانش فنی و همکاری‌های بین‌المللی در زمینه محیط‌زیست و فناوری‌های نوین را مسدود کرده‌اند. این مسئله موجب شده ایران نتواند به جدیدترین روش‌ها و فناوری‌های کاهش آلودگی هوا دسترسی داشته باشد و پیشرفت داخلی در این زمینه را کندتر کرده است.
4. فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل
یکی از مهم‌ترین عوامل آلودگی هوا در ایران، ناوگان حمل‌ونقل فرسوده است. تحریم‌ها واردات خودروهای کم‌مصرف و برقی را دشوار کرده و به تولید خودروهای داخلی با استانداردهای پایین منجر شده است. این امر موجب افزایش آلودگی ناشی از خودروها شده است.
5. تأثیر بر صنایع و پالایشگاه‌ها
صنایع سنگین و پالایشگاه‌های ایران به دلیل عدم دسترسی به تجهیزات پیشرفته تصفیه گازها و فیلترهای صنعتی همچنان از فناوری‌های قدیمی استفاده می‌کنند. این مسئله میزان انتشار آلاینده‌ها را به‌ویژه در شهرهای صنعتی و پرجمعیت افزایش داده است.
تحریم‌ها نه‌تنها توسعه فناوری‌های پاک را در ایران محدود کرده‌اند، بلکه باعث افزایش هزینه‌های زیست‌محیطی و بهداشتی شده‌اند. برای مقابله با این چالش‌ها، ایران باید به دنبال تقویت ظرفیت‌های داخلی، استفاده بهینه از منابع موجود و ایجاد همکاری‌های منطقه‌ای باشد تا بتواند اثرات تحریم‌ها را کاهش دهد و به راه‌حل‌های بومی برای کاهش آلودگی هوا دست یابد.
انتهای پیام/