هشدار رییس جمهور درباره “فرونشست تهران”؛ راهکار چیست؟

خبرگزاری تسنیم

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، تهران، پایتختی که روزگاری به عنوان باغ شهر ایران شناخته می‌شد، امروزه با چالش جدی کاهش شدید آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین دست و پنجه نرم می‌کند. برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، کاهش بارندگی‌های سالانه و رشد بی‌رویه جمعیت، این کلان‌شهر را در معرض خطر جدی قرار داده است.

افزایش جمعیت، توسعه صنایع و کشاورزی، و نیاز روزافزون به آب شرب، باعث شده تا برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی به شدت افزایش یابد. از طرفی کاهش بارندگی‌های سالانه و تغییر الگوی بارش، به طور مستقیم بر میزان تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی تأثیر گذاشته است و ورای همه اینها نیز نبود برنامه‌ریزی جامع برای مدیریت منابع آب و عدم اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف آب تهران را با بحران کاهش آب‌های زیرزمینی روبه‌رو کرده است.

یکی از پیامدهای مستقیم کاهش آب‌های زیرزمینی، افزایش پدیده فرونشست است که گریبان پایتخت را محکم گرفته است؛ به گفته معاون سازمان زمین‌شناسی “ما در محدوده شهر تهران و به‌‌ویژه در جنوب و جنوب غربی هم فرونشست زمین را داریم. در اکثر مناطق نرخ فرونشست در حالت بیشینه 16، 17 سانتی‌متر و متوسط نرخ فرونشست در تهران 6، 7 سانتی‌متر است.”

فرونشست زمین که به دلیل خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی رخ می‌دهد، ساختمان‌ها، تاسیسات زیربنایی و حتی بافت تاریخی شهر را تهدید می‌کند. ترک‌های عمیق در دیوارها، نشست آسفالت خیابان‌ها و کج شدن ساختمان‌ها، از جمله عواقب این پدیده مخرب هستند. علاوه بر این، کاهش کیفیت آب‌های زیرزمینی و شور شدن آنها، منابع آبی تهران را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این روند می‌تواند به فجایع انسانی و اقتصادی بزرگی منجر شود. از دست رفتن زمین‌های کشاورزی، مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها و تشدید مشکلات اجتماعی از جمله عواقب این بحران هستند.

شرایط بحرانی منابع آب زیرزمینی تهران و فرونشست در پایتخت در نخستین نشست خبری رییس جمهور با اصحاب رسانه نیز مطرح شد و آقای پزشکیان در این مورد گفت: “الان نشست زمین در تهران وحشتناک است و آب‌های زیرزمینی دارند تمام می‌شوند. تمام سدهایی که اطراف تهران زده‌ایم اگر کاهش بارندگی را داشته باشیم، با بحران آب مواجه می‌شویم. بدون توجه به آنچه از آسمان می‌آید و آنچه در زیرپای ماست، به توسعه ادامه می‌دهیم و ادامه این روند غیرممکن است و ما باید فکر دیگر بکنیم. باید توسعه را به جایی ببریم که امکان توسعه در آن وجود دارد.”

راهکار چیست؟

در رابطه با این صحبت‌های رییس جمهور، الهه موحدی؛ کارشناس محیط زیست به تسنیم گفت: بحران آب در تهران یکی از چالش‌های جدی پیش روی این کلان‌شهر است. کاهش شدید آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین، تهدیدی جدی برای زیرساخت‌ها و زندگی روزمره مردم به شمار می‌آید و موضوع به قدری جدی است که از نگاه رییس جمهور در نخستین نشست خبری ایشان نیز دور نماند.

وی با بیان اینکه هر بحرانی راهکاری نیز دارد، ادامه داد: بهینه‌سازی مصرف آب در بخش خانگی یکی از راهکارهست؛ در این راستا ارتقای سیستم‌های آبیاری در فضای سبز، استفاده از تجهیزات کم‌مصرف در منازل، تعرفه‌های تشویقی برای کاهش مصرف آب و فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف بهینه آب از جمله راهکارهای موثر هستند. بهینه‌سازی مصرف آب در بخش کشاورزی نیز مهم‌ترین اقدام است و توسعه آبیاری تحت فشار، تغییر الگوی کشت به سمت محصولات کم‌آب‌بر، استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری و مدیریت بهینه منابع آب در بخش کشاورزی، از جمله راهکارهای کاهش مصرف آب در این بخش است.

این کارشناس با تأکید بر بهینه‌سازی مصرف آب در بخش صنعت نیز گفت: استفاده از فناوری‌های نوین تصفیه پساب و استفاده مجدد از آب در فرآیندهای صنعتی، می‌تواند به کاهش مصرف آب در این بخش کمک کند. جدای از پساب صنعتی، تصفیه و استفاده مجدد از پساب تصفیه شده در بخش‌های مختلف، می‌تواند به افزایش منابع آب قابل استفاده کمک کند.

موحدی بیان کرد: تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها از تزریق آب به سفره‌های آب زیرزمینی به منظور جبران برداشت‌های بی‌رویه، یکی از راهکارهای مهم برای احیای آبخوان‌ها است. البته باید توجه داشته باشیم که تغذیه مصنوعی هم کار راحتی نیست، برای این کار اول باید به شرایط آبخوان توجه شود، برای پمپاژ آب حتماً باید آب شرایط خاصی داشته باشد و آبخوان هم تنها در شرایطی خاص این آب را نگه‌ می‌دارد، این روش به‌قدری دشوار است که معمولاً موفق نیست؛ هرچند نمونه‌های مثبتی در جهان داشته است که می‌توان با مطالعه درست آنها، این روش را در تهران نیز پیاده کرد.

وی با اشاره به این که کشت محصولات‌ آب‌بر در جنوب تهران مشکل‌ساز شده است، گفت: تغییر الگوی کشت و جایگزینی محصولات آب‌بر با محصولات کم‌آب‌بر، می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی کمک کند. همچنین با توجه به اینکه بخشی از این کشاورزی به واسطه چاه‌های غیرمجاز انجام می‌شود، شناسایی و مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز، برای کاهش برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی ضروری است.

کارشناس محیط زیست تأکید کرد: اجرای تمام این طرح‌ها به مشارکت مردم نیاز دارد. افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت آب و تشویق مردم به مشارکت در برنامه‌های صرفه‌جویی در مصرف آب، از جمله اقدامات مهم برای مقابله با بحران آب است.

موحدی در پایان خطرنشان کرد: اجرای این راهکارها نیازمند همکاری همه دستگاه‌های دولتی، بخش خصوصی و مردم است. همچنین، تدوین برنامه‌های جامع و بلندمدت برای مدیریت منابع آب، از جمله اقدامات ضروری برای مقابله با بحران آب در تهران است. اگرچه عملیاتی کردن این موارد نیازمند زمان و سرمایه‌گذاری قابل توجهی است اما با توجه به اهمیت موضوع، باید هرچه سریع‌تر اقدامات لازم انجام شود تا از تشدید بحران و بروز خسارات جبران‌ناپذیر جلوگیری شود.

انتهای پیام/