چالش‌ها و ناکامی‌ها در ساماندهی کارتن‌خواب‌ها
با وجود ایجاد گرمخانه‌ها، همچنان تصاویر دلخراش افراد بی‌پناه در خیابان‌های رباط‌کریم و بهارستان، واقعیت تلخ معضل بی‌خانمانی را به تصویر می‌کشد؛ چالشی اجتماعی که تنها با سرپناه موقت حل نمی‌شود و نیازمند برنامه‌های جامع حمایتی، درمانی و توانمندسازی است.
به گزارش خبرنگار تابناک از استان تهران، تصاویر برخی افراد بی‌پناه در خیابان‌های شهرستان‌های رباط کریم و بهارستان، زمستان سختی را روایت می‌کنند؛ افرادی که با وجود ایجاد گرمخانه‌ها، همچنان سرما و معابر عمومی را به سرپناه‌های موجود ترجیح می‌دهند. معضل بی‌خانمانی که ناشی از فقر، بیکاری و اعتیاد است، نشان از ناکافی بودن راهکار‌های فعلی دارد و نیازمند برنامه‌هایی جامع‌تر برای بازگرداندن این افراد به جامعه است.
در روز‌های اخیر تصاویری از خیابان‌خوابی و اتراق برخی افراد بی‌خانمان در مقابل یکی از بانک‌های شهر رباط‌کریم و یا در مقابل گرمخانه شهرداری نسیم‌شهر واقع در آرامشتان باغ بهشت، توجه کاربران فضای مجازی و افکار عمومی را به خود جلب کرده است. این تصاویر که نشان‌دهنده فردی پیچیده در پتو بر روی زمین سرد و در مجاورت عبور و مرور مردم است و یا فرد دیگری بر روی ویلچر با ساک کهنه خود، به‌نوعی بیانگر شدت معضل بی‌خانمانی در کشور است.
این صحنه‌ها، تصاویری از زندگی در تقابل با تضاد‌های اجتماعی است؛ افرادی که در سرما پناهی جز معابر عمومی ندارند، درست کنار دستگاهی ایستاده که شاید نماد سرمایه و جریان مالی باشد. چنین تصاویری بار دیگر این پرسش را مطرح می‌کند که چه اقداماتی برای رفع این معضل انجام شده و چه راهکار‌هایی باید برای حمایت از بی‌خانمان‌ها ارائه شود.
کارشناسان اجتماعی بر این باورند که گسترش فقر، بیکاری، مشکلات اقتصادی و نبود برنامه‌های حمایتی کارآمد از جمله دلایل اصلی افزایش افراد بی‌خانمان است. درحالی که زمستان سرد شهر‌ها فرا رسیده است، اقدامات فوری و حمایتی از سوی نهاد‌های مربوطه برای ساماندهی و کمک به این افراد ضروری به نظر می‌رسد.
تلاش شهرداری‌های رباط‌کریم و نسیم‌شهر و چالش‌های پیش‌رو
در همین راستا، شهرداری رباط‌کریم و نسیم‌شهر برای مقابله با این معضل اجتماعی، اقدام به ساخت و ایجاد یک گرمخانه کرده‌اند. این گرمخانه‌ها با هدف کمک به بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب‌ها و فراهم کردن سرپناهی برای شب‌های سرد زمستان راه‌اندازی شده است. با وجود این تلاش، بسیاری از افراد بی‌خانمان همچنان از استفاده از این مرکز خودداری می‌کنند و یا با پر شدن طرفیت این مراکز، به خوابیدن در خیابان ادامه می‌دهند.
برخی از این افراد به دلیل مشکلات روانی، اعتیاد، یا عدم احساس امنیت، تمایلی به استفاده از این مراکز ندارند. همچنین، شرایط و قوانین سخت‌گیرانه یا احساس تحقیر و برچسب اجتماعی ممکن است آنها را از مراجعه به گرمخانه‌ها بازدارد.
آمار، علل و پیامد‌ها
بر اساس آخرین آمار‌های غیررسمی، تعداد کارتن‌خواب‌ها و بی‌خانمان‌ها در شهرستان رباط‌کریم رو به افزایش است. درحالی‌که ظرفیت گرمخانه محدود است، بسیاری از افراد به دلیل مشکلات روانی، اعتیاد یا نداشتن مدارک شناسایی قادر به استفاده از آن نیستند. کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این وضعیت می‌تواند پیامد‌های گسترده‌ای از جمله افزایش آسیب‌های اجتماعی، گسترش بیماری‌های واگیردار، و کاهش احساس امنیت در شهروندان داشته باشد.
به گفته یکی از مددکاران اجتماعی، «مشکل خیابان‌خوابی تنها با ایجاد گرمخانه حل نمی‌شود. ما به برنامه‌هایی جامع‌تر نیاز داریم که شامل درمان اعتیاد، خدمات روانشناختی، ایجاد شغل و بازگرداندن این افراد به جامعه باشد. بدون این اقدامات، گرمخانه‌ها تنها مسکنی موقت خواهند بود.»
نقش مردم و سازمان‌های غیردولتی
در این میان، نقش مردم و سازمان‌های غیردولتی (NGO ها) می‌تواند بسیار مؤثر باشد. کمک‌های مردمی و فعالیت‌های داوطلبانه مانند تهیه غذا، پوشاک و حتی برقراری ارتباط انسانی با این افراد می‌تواند بخشی از مشکلات را کاهش دهد.
پیشنهادات عملی؛ برای مقابله با این معضل، پیشنهادات زیر می‌تواند در دستور کار قرار گیرد:
گسترش ظرفیت و بهبود کیفیت گرمخانه‌ها: گرمخانه‌ها باید محیطی امن، تمیز و مجهز باشند تا اعتماد و استقبال بی‌خانمان‌ها را جلب کنند.
ارائه خدمات روانی و اجتماعی: تیم‌هایی از مددکاران اجتماعی و روانشناسان باید به طور مستمر با این افراد کار کنند.
تدوین برنامه‌های بازگشت به جامعه: ایجاد فرصت‌های شغلی و حمایت از افراد برای ترک اعتیاد می‌تواند گامی در جهت بازگرداندن آنها به جامعه باشد.
آموزش شهروندی: مردم باید نسبت به معضل بی‌خانمانی و راه‌های کمک به این افراد آگاه شوند تا نگاه منفی یا تحقیرآمیز به بی‌خانمان‌ها کاهش یابد.
به گزارش تابناک، معضل خیابان‌خوابی و اتراق بی پناهان در معابر نه تنها نیازمند تلاش‌های بیشتری از سوی مسئولان است، بلکه مستلزم یک نگاه همه‌جانبه شامل حمایت مردم، سازمان‌های خیریه و نهاد‌های دولتی است. تنها با همکاری جمعی می‌توان این بحران را کنترل و به افراد بی‌خانمان برای بازگشت به زندگی عادی کمک کرد.