کاهش شدت معلولیت،شائبه اقدام عمدی بهزیستی برای کاهش هزینه‌ها
رویا بابائی: با اینکه سازمان بهزیستی چند سالی است مدعی اجرای ICF و تعیین علمی و دقیق شدت معلولیت افراد دارای معلولیت است اما آشفتگی و بی‌نظمی موجود در فرآیند ارزیابی معلولیت‌ها و کاهش بدون دلیل شدت معلولیت افراد موجب شده تا شائبه کاهش عمدی شدت معلولیت، به‌منظور کاهش خدمات و هزینه‌های سازمان بهزیستی به افراد دارای معلولیت جان بگیرد.
بسیاری از افراد دارای معلولیت اظهار می‌کنند هنگام تمدید کارت‌هایشان، با کاهش سلیقه‌ای شدت معلولیت مواجه و بلافاصله پس از آن از بخش زیادی از خدمات و حمایت‌های بهزیستی محروم می‌شوند.
شائبه حذف سیستماتیک برای محرومیت از خدمات بهزیستی، حجم بالای بی‌برنامگی، اشتباهات مکرر و تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای، این سوال را ایجاد کرده که: آیا بهزیستی عامدانه در حال کاهش شدت معلولیت افراد است تا آنها را از چرخه حمایت‌ها حذف کند و هزینه‌هایش را کاهش دهد؟!
کاهش شدت معلولیت
سمیه.ز می‌گوید: من از بدو تولد محدودیت بینایی داشتم و محدودیتم با افزایش سن بیشتر می‌شود و الان که ۴۰ سال دارم تقریبا ۹۰ درصد بینایی‌ام را از دست داده‌ام بااین‌حال سال گذشته شدت معلولیت مرا از خیلی شدید به شدید کاهش دادند و من در اعتراض به این اقدام به مددکارم گفتم منتظر شفا گرفتن ما هستید و چون شفا پیدا نمی‌کنیم معلولیتمان را به‌صورت دستی کم می‌کنید؟ لابد سال بعد هم می‌خواهید معلولیتم را تا سطح متوسط کم کنید.
بهروز.ح نیز با معلولیت جسمی_حرکتی شدید بیان می‌کند: سال‌ها پیش در اثر سانحه تصادف از ناحیه هر دو پا آسیب دیدم و حالا سال‌هاست با دو عصا حرکت می‌کنم اما چندی پیش شدت معلولیتم را از شدید به متوسط کاهش دادند و در بیان علت آن گفتند: طبق اصول ICF معلولیت شما متوسط است.
وی ادامه می‌دهد: این در حالیست که شدت معلولیت بسیاری از معلولان در طول زمان با استهلاک بدن و افزایش سن، شدیدتر شده و توانایی بدنشان افول می‌کند و در نتیجه معلولیتشان شدت می‌یابد نه کاهش. اگر مبنای بهزیستی ICF
است پس باید این موارد هم در نظر گرفته شود مگر اینکه ICF بهانه‌ای باشد برای کاهش تعداد معلولان مسمول دریافت خدمت و کاهش هزینه‌های بهزیستی.
عدم ارتباط تخصص کارشناسان با حوزه معلولیت
عدم وجود کارشناسان متخصص و آگاه به اصول ICF در کمیسیون‌های پزشکی را می‌توان از دلایل کاهش شدت معلولیت افراد دانست.
همچنین برخی کارشناسان به جای بررسی دقیق هر پرونده به طور کلیشه‌ای از کدهای ثابت و تکراری استفاده می‌کنند که همین عامل دقت و عدالت را از سیستم حذف کرده و عدم نظارت و مدیریت اصولی بر فرآیند تعیین شدت معلولیت، به هرج‌ومرج در تصمیم‌گیری‌ها دامن زده است.
اختلاف نظر بین مدیران بهزیستی
گواه دیگر اشکال در تعیین شدت معلولیت افراد، وجود اختلاف نظر در ستاد بهزیستی کشور است. در میان مدیران و کارشناسان ستادی این سازمان برداشت‌های متفاوتی از ICF وجود دارد که به تصمیم‌گیری‌های متناقض منجر می‌شود.
تشخیص‌های سلیقه‌ای
باید گفت جابجایی کارشناسان و تغییرات مکرر در ترکیب آنها موجب بی‌انگیزگی و کاهش کیفیت بررسی‌ها شده و به جز این عامل هم باید اذعان داشت بسیاری از کارشناسانی که در کمیسیون‌ها فعالیت دارند، تخصص مرتبط با ارزیابی وضعیت معلولیت ندارند و صرفاً بر اساس تجربه شخصی تصمیم‌گیری می‌کنند.
عدم کارایی ICF در ایران
اما در کنار این موارد باید پذیرفت که ICF در ایران کارایی واقعی ندارد و به‌عبارت دقیق‌تر این سیستم در ایران نتوانسته کارایی خود را نشان دهد و در عمل، تبدیل به ابزاری پر از تناقض و خطا شده است.
تغییرات غیرکارشناسانه
تغییرات مکرر و غیرکارشناسانه در دستورالعمل‌ها بدون نظرخواهی از کارشناسان استان‌ها نیز از دیگر موارد ایجاد کننده مشکل و ابهام در روند تصمیم‌گیری در تشخیص شدت معلولیت‌هاست.
آموزش بی‌آموزش
سازمان بهزیستی باید بپذیرد که جامعه هدف از نبود آموزش مناسب برای تشخیص شدت معلولیت آنها آگاه است و می‌داند که هیچ آموزش مدون و مستمری برای کارشناسان در این زمینه ارائه نمی‌شود و همین موضوع باعث بروز خطاهای متعدد در ارزیابی‌ها شده است.
تبعات حذف مددجویان از خدمات مالی
تغییر شدت معلولیت در بانک اطلاعاتی باعث می‌شود که مددجو به عنوان ورودی تازه محسوب شود و در نتیجه، خدمات مالی او مانند مستمری و حق پرستاری به طور کامل قطع شود. این موضوع به شدت زندگی معلولان را تحت تأثیر قرار داده و آنها را در شرایط معیشتی دشوارتری قرار می‌دهد.
انکار واقعیت
اگرچه مسئولان این موضوع را انکار می‌کنند، اما وقتی افراد دارای معلولیت در کمیسیون‌های تمدید کارت عضویت در بهزیستی، یکی پس از دیگری با کاهش شدت معلولیت مواجه می‌شوند، نمی‌توان این ماجرا را صرفاً یک اشتباه اداری دانست. لذا این شائبه واقعیت داشته باشد یا نداشته باشد،
ورود بهزیستی به آن و رفع ابهام جامعه یک ضرورت است.
ضرورت اقدام اصلاحی
ضرورت دارد سازمان بهزیستی هرچه سریع‌تر شفافیت، عدالت و دقت را به فرآیند تعیین شدت معلولیت بازگرداند. اگر این روند ادامه پیدا کند، اعتماد جامعه معلولان به نهادهای حمایتی به طور کامل از بین خواهد رفت و پیامدهای اجتماعی و حقوقی جبران‌ناپذیری به دنبال خواهد داشت. آیا وقت آن نرسیده که به جای پنهان شدن پشت سیستم‌های ناکارآمد، مسئولان بهزیستی پاسخگوی این بحران باشند؟
۲۳۳۲۱۷