توان تامین مالی بانکها صفر است/ لزوم به‌کارگیری صندوق‌های مبتنی بر دارایی
ایمان اسلامیان کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با اهمیت ایجاد صندوق‌های پروژه جهت تأمین مالی پروژه‌های عمرانی اظهار کرد: در کشور دو موضوع داریم که باید خیلی به آن توجه کنیم. یک موضوع اینکه ساختار تأمین مالی در کشور ما مانند بسیاری از کشورهای دیگر، بانک محور است و به تعبیر دیگر بانکها بازوی اصلی تأمین مالی در کشور ما به حساب می آیند. در این شرایط اگر بانکها قدرت خود را در تأمین مالی از دست دهند طبیعتاً امکان تأمین مالی پروژه‌ها به ویژه پروژه‌های زیربنایی بسیار ناممکن می‌شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: آنچه قطعیت دارد این است که توان تأمین مالی بانکها به صفر رسیده است و نظام بانکی ما حتی در تأمین مالی پروژه‌های متوسط مقیاس هم توان مالی ندارد.
اسلامیان ادامه داد: نکته دیگر این است که در کشورهای در حال توسعه که نهادهای اقتصادی بخش خصوصی آن ضعیف هستند، دولت بزرگترین محرک ایجاد، توسعه و بهره برداری از پروژه‌های عظیم و ملی است؛ در حالی که دولت در بسیاری از کشورها نقش پررنگی ندارد بلکه بخش خصوصی آنها آنقدر قدرتمند است که پروژه‌ها را در اشکال مختلف اجرا می‌کنند.
مدیران دولتی، صرفاً نگاه تأمین مالی بودجه‌ای دارند
وی بیان کرد: بزرگترین مشکلی که ما در دولت برای پروژه‌های عظیم داریم این است که مدیران و کارشناسان دولتی، صرفاً نگاه تأمین مالی بودجه‌ای دارند؛ یعنی از دولت بودجه بگیرند تا خرج کنند. اینها اصلاً مهارت تأمین مالی پروژه‌ها را به صورت غیر بودجه‌ای ندارند.
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: مدیران دولتی عادت کردند که پروژه‌ای در مجلس مصوب شود و در سازمان برنامه و بودجه برای آن تخصیص بگیرند و بعد پول بگیرند و هزینه کنند تا امروز که تقریباً بودجه عمرانی و غیرجاری کشور دارد به صفر نزدیک می‌شود عملاً امکان اجرای پروژه‌ها وجود نداشته باشد.
اسلامیان تأکید کرد: باید برای تأمین مالی پروژه‌های عظیم طرح نویی ایجاد کرد در غیر این صورت، هیچ پروژه‌ای در کشور ممکن الاجرا نخواهد بود. به همین دلیل موضوع صندوق‌های پروژه و انواع ابزارهای مالی که می‌توانیم در بازار مالی خود داشته باشیم، مطرح می‌شود.
وی ادامه داد: در عمده کشورها، بازار سرمایه بسیار عمیق و ابزارهای مالی بسیار متنوعی وجود دارد. یکی از دلایل پیشرفت کشورها مدیریت تأمین مالی آنها در پروژه‌هایشان است. در کشور ما قدرت ابزارهای مالی در بازار سرمایه بسیار کم و محدود است.
هیچ صندوق پروژه موفقی در کشور نداریم
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه تقریباً امروز هیچ صندوق پروژه موفقی در کشور ما عملیاتی نشده است، گفت: ما هیچ صندوق پروژه موفقی در کشور نداریم؛ برای مثال صندوق پروژه‌ای مانند نیروگاه برق در پرند و بسیاری از صندوق پروژه‌های موجود، گلخانه‌ای از آب در آمدند و وضعیت به گونه‌ای است که حتی پروژه‌های ساختمانی هم اگر حمایت دولت نبود، محقق نمی‌شدند.
اسلامیان تصریح کرد: مشکل جدی ما در کشور دقیقاً همین است که در ایجاد صندوق‌های پروژه تجربه موفقی نداریم. دولت اگر قصد دارد از ظرفیت صندوق پروژه‌ها استفاده کند و اگر به دنبال جلو بردن کار با روش‌های قبلی باشد عملاً این موضوع به هیچ عنوان آورده‌ای برای کشور نخواهد داشت و مجدد چندین صندوق پروژه مصنوعی، گلخانه‌ای و بدون کوچک‌ترین بازدهی خواهیم داشت که صرفاً وقت ما را تلف می‌کند و ما را خوشحال نگه می‌دارد.
باید سراغ صندوق‌های مبتنی بر دارایی برویم
وی با بیان اینکه کشور ما دیگر تحمل تأمین مالی مبتنی بر بدهی از جمله فروش اوراق را ندارد، متذکر شد: ما مدام داریم از تکنیک رول کردن استفاده می‌کنیم. این وضعیت قابل تداوم نیست و برای بهبود این وضعیت، باید از ابزارهای مبتنی بر دارایی استفاده کنیم که افراد در آن مشارکت کنند.
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: در صندوق پروژه، باید پروژه‌هایی صندوق شوند که برای سرمایه گذار جذاب باشند. شاید این موضوع سخت باشد اما در اصل باید سراغ صندوق‌های مبتنی بر دارایی برویم و غیر از این راه حل دیگری نداریم.
اسلامیان در پایان گفت: گاهی ما فقط ابزارهایی را ایجاد می‌کنیم که در لیست افتخارات خود از آنها یاد کنیم در حالی که این اقدامات اگر صرفاً موضوعات تزئینی باشند نه زیبنده مردم ایران است و نه کمکی به حل مشکل می‌کند.