حفاظت از یخچال‌های طبیعی چه ضرورتی دارد؟
۰۸:۲۵ – ۰۲ فروردين ۱۴۰۴
روز جهانی آب مصادف با ۲۲ مارس از سوی سازمان ملل نام گذاری شده‌است.
گفتنی است، این روز اولین بار در سال ۱۹۹۲، در بیست و یکمین دستور جلسه کنفرانس (محیط زیست و توسعه سازمان ملل unced) در شهر ریودوژانیرو – برزیل رسماً مطرح شد؛ در این کنفرانس از تمام کشور‌ها خواسته شد تا در راستای اجرای بیانیه ۲۱ سازمان ملل، این روز را به عنوان روز ترویج و آگاه سازی مردم در مورد آب اختصاص داده و از طریق پخش و اشاعه نشریات و برگزاری کنفرانس‌ها، سمینار‌ها و نمایشگاه‌ها در گرامیداشت آن بکوشند.
علاوه بر کشور‌های عضو سازمان ملل، بسیاری از سازمان‌های غیردولتی NGOها هم در این روز بر اهمیت آب سالم تأکید کرده و این روز را به عنوان روز توجه عموم به مسایل حیاتی آب در نظر می‌گیرند. مشارکت آژانس‌ها و نمایندگی‌ها NGOها مسائلی از قبیل چگونگی دستیابی بیش از یک میلیارد نفر به آب شرب سالم و یا نقش زن و مرد در خانواده برای دستیابی به آب سالم را پر رنگ‌تر می‌کند.
حفاظت از یخچال‌های طبیعی شعار روز جهانی آب
روز جهانی آب که هر سال برای آن شعاری انتخاب می‌شود و امسال روز جهانی آب با شعار «حفاظت از یخچال‌های طبیعی» نام‌گذاری شده است. یخچال‌های طبیعی به عنوان منابع حیاتی تأمین آب شیرین، نقش مهمی در تعادل اکوسیستم‌ها و تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعتی دارند. در ایران نیز یخچال‌های طبیعی متعددی در مناطق کوهستانی البرز و زاگرس وجود دارند که از جمله مهمترین آنها می‌توان به یخچال‌های علم‌کوه، دماوند، سبلان، زردکوه بختیاری و تخت سلیمان اشاره کرد.
روز جهانی آب که محمد جوان‌بخت معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، در پیامی به مناسبت روز جهانی آب با شعار «حفاظت از بخچال‌های طبیعی» بر تأثیر یخچال‌های طبیعی بر تأمین آب شیرین و ضرورت حفاظت از آنها در مواجهه با تغییرات اقلیمی تأکید کرد.
او افزود: آب، عنصر موثر و بی‌جایگزین زندگی بشر و تمام زیست‌بوم‌های گیاهی و جانوری است و کمبود یا فقدان آن، افزون بر تزلزل در ثبات و پایداری زیست بشر، بقای گونه‌های گیاهی و جانوری را هم در معرض خطر قرار می‌دهد و این تهدیدها، همچون حلقه‌های در هم تنیده، زنجیره بحران‌های زیستی و اجتماعی را در پی دارد. بی‌گمان، تامین آب پایدار برای هرکشوری، دغدغه‌ای درست و مهم است و کشوری که از لحاظ وجود منابع آب در مضیقه باشد، ناگزیر از چشم‌پوشی از رشد و توسعه خواهد بود؛ روزجهانی آب، فرصتی برای تبیین ارزشمندی منابع آب و آگاه سازی مردم درباره رفتار مصرفی با این منبع حیاتی و بی‌بدیل در زندگی ساکنان زمین است که بدون آن، بقا ممکن نیست.
معاون وزیر بیان کرد: شعار روز جهانی آب سال ۲۰۲۵، «حفاظت از یخچال‌های طبیعی» انتخاب شده است. در میان ذخیره‌گاه‌های آب شیرین، یخچال‌های طبیعی، مخازن نگهداشت کوهستانی برف در زمستان، منبع تامین آب شیرین و متضمن حیات زیست‌بوم‌های پایین‌دست خود هستند که با ذوب آهسته در طول ماه‌های گرم سال، جریان رودخانه‌ها و چشمه‌ها را تداوم می‌بخشند و برای زیست انسانی، مهم و حیاتی هستند.
او افزود: در ایران ۹۳ رودخانه دائمی، از همین یخچال‌های طبیعی، تغذیه می‌شوند. تغییرات اقلیمی، افزایش دمای جهانی و فعالیت‌های انسانی، باعث ذوب‌شدن سریع یخچال‌ها و کاهش حجم و سطح آنها شده و این مسئله از میزان ذخایر مهم آب شیرین موجود در یخچال‌های طبیعی می‌کاهد و تداوم تامین آب شرب، محیط زیست، کشاورزی و صنعت را به ویژه در سال خشکی، چون امسال، با مشکل مواجه می‌کند.
او بیان کرد: گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در کشور ما هم از حجم و سطح یخچال‌های طبیعی ایران در مناطق کوهستانی البرز و زاگرس مانند علم‌کوه، دماوند، سبلان، زردکوه بختیاری و تخت سلیمان کاسته است. بر اساس آمارها، حجم انباشت برف در یخچال‌های ایران در طول یک دهه اخیر حدود ۳۰ درصد کاهش یافته و میزان تولید برف در کشور نیز در طول دهه نود ۲۰ درصد کاهش یافته است.
در ایران ۱۰۳ محدوده یخچالی داریم
یخچال‌های طبیعی کشور که در ادامه هم کاویان‌پور رئیس موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود: ما حدود ۱۱ منطقه یخچالی و ۱۰۳ محدوده یخچالی داریم در این سال‌ها به سبب گرمایش زمین از وسعت یخچال‌های طبیعی ما کاشته شده است به طور مثال یخچال زردکوه که یکی از مهمترین یخچال‌های ما محسوب می‌شود که آب چمشه‌های مانند کوهرنگ و خیلی از چشمه‌های منطقه زاگرس را تامین می‌کند بین سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۴۰۰ سطحش حدود ۴۲ درصد کاهش داشته است.
در ادامه این مقام مسئول می‌گوید: محیط یخچال‌ها متخلخل است یعنی ظاهر آن سنگ است، اما در واقع خرده‌های سنگ است که آب بین آنها آمده یخ زده و به یخچال تبدیل شده است؛ یخچال‌های طبیعی ایران هم مانند سایر نقاط جهان دچار افت شدند و این یعنی ما باید برای دراز مدت برای آب بخشی از رودخانه‌ها و چشمه‌ها برنامه داشته باشیم.
باید اشاره کرد، مهمترین آسیب ناشی از کاهش یخچال‌های طبیعی، کاهش میزان تولید آب شیرین کشور به ویژه در فصول گرم سال، برای تامین آب شرب است که یک شاخص زیست محیطی مهم به حساب می‌آید.
در نهایت گفتنی است، با توجه به اهمیت این موضوع، لازم است با مشارکت نهاد‌های دولتی، سازمان‌های محیط‌زیستی و عموم مردم، اقدامات جدی‌تری برای حفظ این سرمایه‌های طبیعی صورت گیرد تا آیندگان نیز از نعمت آب پایدار بهره‌مند شوند.