چشم‌انداز صادرات ال‌ان‌جی ایران؛ از بومی‌سازی فناوری تا جذب نخبگان
۱۵:۱۲ – ۰۸ بهمن ۱۴۰۳
مهام مومنی، فعال حوزه انرژی، در گفت‌وگویی با باشگاه خبرنگاران جوان به بررسی چشم‌انداز صادرات ال‌ان‌جی ایران، چالش‌های بومی‌سازی فناوری، نقش نخبگان در توسعه صنعت نفت و گاز و اهمیت مدیریت زنجیره ارزش پرداخت. او تأکید کرد که با تمرکز بر نوآوری، جذب استعدادها و توسعه زیرساخت‌ها، می‌توان جایگاه ایران را در بازار جهانی انرژی تقویت کرد.
شما اعلام کردید که اولین صادرات ال‌ان‌جی ایران در ۶ ماه آینده محقق خواهد شد. چه موانع یا چالش‌هایی تاکنون در این مسیر وجود داشته و چگونه بر آنها غلبه کرده‌اید؟
راه‌اندازی هر کسب و کاری علی الخصوص کسب و کار‌های جدید توام با چالش و مشکلات خاص خود می‌باشد، از اخذ مجوز‌ها برای فراهم‌سازی بستر سرمایه گذاری تا موضوع تأمین مالی که با لطف خدا و سخت کوشی مضاعف همکاران، ما توانستیم بخش قابل توجهی از مشکلات را مرتفع نماییم. هدف اصلی از تولید LNG توسط مجموعه ما صادرات آن و تبدیل گاز در حال هدر رفت فلر به فرصت صادراتی بوده است که در وهله اول اقدام به ایجاد بازار‌های فروش در کشور‌های منطقه نموده‌ایم و برای تسهیل موضوع صادرات، واحد‌های LNG خود را در مرز‌های غربی و شرقی متمرکز و احداث کردیم.
شما به بومی‌سازی ۸۰ درصدی فناوری ال‌ان‌جی در مرحله دوم اشاره کردید. این دستاورد چگونه محقق خواهد شد و چه نقشی در کاهش وابستگی به فناوری‌های خارجی دارد؟
موضوع LNG سالیان سال در حوزه صنعت نفت و گاز مطرح بوده و تجربه‌های ناموفق هم موجود است ولیکن ما جهت کاهش ریسک ابتدا از واحد‌های با ظرفیت پایین آغاز نموده‌ایم و با یک برنامه ریزی طی چند مرحله از مهندسی، تأمین و ساخت بومی‌سازی را محقق نموده‌ایم که در این راه یقیناً بازوی اصلی ما تیم نخبه و مجربی بوده که درون خودمان رشد داده‌ایم و یکی از اهداف اصلی آنها انجام کار‌های نشدنی است. در حال حاضر در خصوص دانش طراحی و یکپارچه‌سازی می‌توانیم به صراحت ادعا کنیم که فناوری را در اختیار داریم.
شما بر جذب نخبگان دانشگاهی به‌جای مهاجرت تأکید کردید. چه اقداماتی توسط مجموعه شما برای تحقق این هدف انجام شده است؟
مجموعه ما با راه اندازی یک سیستم آموزشی پس از دوران دانشگاه موسوم به “طرح توسعه جوانان”، شرایط آموزش توام با کسب تجربه عالی را فراهم کرده است، شرایطی که فقدان آن در تمامی دانشگاه‌های کشور حس می‌شود. در این راستا ما ابتدا نسبت به شناسایی و جذب افراد فارغ التحصیل، علاقه‌مند و مستعد و امیدوار به آینده اقدام می‌نماییم و سپس یک برنامه آموزشی سه مرحله‌ای با توجه به ضرورت دانش و مهارت در بخش‌های مختلف این صنعت طراحی می‌کنیم. آموزش‌های مذکور وقتی همراه با تجربه و در حین کار هستند منجر به افزایش ارتقا دانش و مهارت‌های فرد شده که علاوه بر تربیت افراد ماهر و توانمند که نیاز امروز کشورمان می‌باشد، با ایجاد امید و همدلی مانع از مهاجرت آنها می‌شود.
نیرو‌هایی که ما آموزش می‌دهیم صرفاً مخصوص حوزه فنی نبوده، همانگونه که مطلع می‌باشید برای کارکرد صحیح یک کسب و کار به مهارت مختلف مانند فنی، مدیریتی، تأمین مالی، برنامه ریزی و پشتیبانی نیاز می‌باشد که آموزش سازمان، شامل همه این موارد بوده و با توجه به استعداد افراد آنها را در یکی از رشته‌های فوق توانمند کنیم.
به‌عنوان یک فعال اقتصادی، چه سیاست‌هایی را برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان پیشنهاد می‌کنید؟
اعتماد به جوانان و ایجاد بستری جهت اعتماد سازی آنها به همراه ایجاد همدلی، بهبود محیط کسب و کار، امیدواری به اتفاقات خوب در آینده و ایجاد محیطی مناسب برای نوآوری و خلاقیت توانسته به ما در این خصوص کمک نماید. نکته حائز اهمیتی که لازم به توضیح دارد اعتقاد عمیق ما به موضوع مدیریت استعداد می‌باشد. یک استعداد وقتی بستر را برای شکوفایی خود مهیا می‌بیند موضوع مهاجرت را کنار می‌گذارد.
شما از هفت پروژه جمع‌آوری گاز‌های مشعل یاد کردید. این پروژه‌ها در چه مناطقی در حال اجرا هستند و چه تأثیری بر کاهش آلودگی محیط‌زیست خواهند داشت؟
با افتحار اعلام می‌کنیم که هفت پروژه بزرگ استحصال و شیرینسازی گاز‌های فلر را درون نقاط مختلف کشور در حال بهره‌برداری یا احداث داریم. این پروژه‌ها عمدتاً در مناطق نفت خیز جنوب و نفت مرکزی مستقر می‌باشند. با جمع‌آوری گاز‌های فلر از ۷ پروژه ذکر شده، میلیونها متر مکعب گاز طبیعی به شبکه سوخت سراسری تزریق خواهد شد و نهایتاًتوسط شرکت‌های LNG ما صادر خواهد شد. در حال حاضر ما دو پروژه در حال بهره‌برداری و ۵ پروژه در حال ساخت داریم که این پروژه‌ها طی ماه آتی به بهره‌برداری خواهند رسید.
توسعه دانش فنی در حوزه گاز‌های مشعل چه نقشی در بهبود اقتصاد انرژی ایران ایفا می‌کند؟
با توجه به حجم عظیم گاز‌های همراه نفت، توسعه دانش فنی این حوزه یکی از ابزار‌های برون رفت از این شرایط نا ترازی می‌باشد و نباید فراموش کرد که سرمایه عظیمی در حال سوختن بوده و به چرخه اقتصاد بر می‌گردد.
نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار یکی از موضوعات کلیدی سخنان شما بود. می‌توانید یک نمونه عملی از این نوآوری‌ها را توضیح دهید؟
همان گونه که مطلع می‌باشید موضوعات نو و خاص بعضاً دچار شکست بازار شده، این امر به تکمیل نبودن چرخه کسب و کار مربوط می‌باشد. در خصوص موضوع گاز مشعل ما از ابتدا باور عمیق داشته‌ایم که با صبر و ساختن این کسب و کار می‌توان حداکثر منفعت را حاصل نمود. از سال ۹۴ که ما اولین پروژه فلر را آغاز نموده‌ایم تا سال ۱۴۰۲ که محصول آن را به فروش رسانده‌ایم، یک به یک حلقه این کسب و کار را ساخته‌ایم و برای استفاده حداکثری از این ثروت که در حال هدر رفت بود وارد صنعت LNG شده‌ایم تا بتوانیم حداکثر ارزش افزوده را استحصال نماییم. در ابتدا جمع آوری و بازیابی گاز‌های فلر برای بخش خصوصی با توجه به قیمت غیر قابل رقابت حامل‌های انرژی در کشور غیرقابل باور بود ولی طراحی این کسب و کار، این موضوع را اقتصادی نمود.
طراحی زنجیره ارزش یکپارچه در پروژه‌های نفت و گاز با رویکرد آینده‌پژوهی، چگونه به پایداری و توسعه صنعت انرژی ایران کمک خواهد کرد؟
طراحی یک زنجیره ارزش یکپارچه در پروژه‌های صنعت نفت و گاز با رویکرد آینده پژوهی، تحولی شگرف در صنعت انرژی کشور ایجاد خواهد کرد. این رویکرد فراتر از یک برنامه اجرایی ساده بوده و یک استراتژی جامع برای مدیریت منابع می‌باشد، افزایش بهره‌وری، کاهش هزینهها و در نهایت، توسعه پایدار صنعت انرژی را به همراه دارد. در یک جمله می‌توان خلاصه کرد با یک آینده آینده پژوهی مناسب و طراحی یک زنجیره ارزش می‌توان افق روشنی در کسب و کار‌ها ایجاد نمود.
شما به پیاده‌سازی مدیریت استعداد اشاره کردید. این رویکرد چگونه باعث ارتقای منابع انسانی و بهره‌وری خواهد شد؟
ما بر ارتقای منابع انسانی و بهره‌وری از آنها از طریق شناسایی دقیق استعدادها، توسعه مستمر، ایجاد انگیزه، حفظ استعدادها و ایجاد فرهنگ یادگیری تاکید داریم. نا گفته پیداست که استعدادها در صورتی که درست هدایت شوند می‌توانند کار‌هایی که نشدنی به فکر می‌رسند را به سرانجام رسانند.
به نظر شما، چه تغییراتی در سیاست‌های آموزشی و مدیریتی کشور لازم است تا نیروی انسانی متخصص بیشتری در صنعت نفت و گاز تربیت شود؟
برای تربیت نیروی انسانی متخصص بیشتر در صنعت نفت و گاز باید به مواردی همچون همراستایی آموزش عالی با نیاز‌های صنعت، تقویت همکاری دانشگاهها و صنعت، حمایت از تحقیق و توسعه، ایجاد انگیزه برای جذب و حفظ استعدادها، و استفاده از ظرفیتهای بخش خصوصی متمرکز لازم است.
نیاز است آموزش‌ها در راستای صنایع هدف طراحی شوند و هر اندازه که بتوان آموزش‌ها را متناسب با خدمت مدنظر طراحی نمود، حلقه مفقوده دانشگاه‌های ما شناسایی هدف صنعت می‌باشد.
شما از پیشگامی بخش خصوصی در تحقق شعار درون‌زایی صحبت کردید. چه اقداماتی برای حمایت از بخش خصوصی در صنعت نفت و گاز پیشنهاد می‌کنید؟
اگر بخش خصوصی به این باور برسد که می‌تواند مشکلات و موانع را حل نماید و برای حل شدن آن بازگشایی گره‌ها را در درون خود توجه نماید، حتی اگر مسیر سخت باشد به هدف خواهد رسید.
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در پیشبرد اهداف شما و توسعه صنعت انرژی ایران چیست؟
باید پذیرفت کماکان موضوعات مغفول مانده زیادی در صنعت وجود دارد که بخش عظیم این کار توسط شرکت‌های دانش بنیان حل خواهد شد و اگر ما بتوانیم هرچه بیشتر این موضوعات مغفول را برطرف نماییم به توسعه نزدیک‌تر شده‌ایم. مجدد تأکید می‌کنم اگر بخواهیم دچار شکست بازار نشویم لازم است کل زنجیره کسب و کار مدنظر را در نظر بگیریم.
چشم‌انداز شما برای آینده صنعت نفت و گاز ایران در ۵ سال آینده چیست و چه جایگاهی برای ایران در بازار جهانی انرژی متصور هستید؟
موضوع ناترازی نکته‌ای برای دیدن واقعیت با عینکی شفاف‌تر بوده است و هرچقدر ما بتوانیم با در نظر گرفتن ارزش واقعی انرژی در محاسبات قدم برداریم به توسعه صنعت کمک نموده‌ایم. امیدوارم با مشارکت بیشتر بخش خصوصی صنعت انرژی بتواند نیاز‌های درون کشور را مهیا نموده و به جای اینکه سنگی در برابر توسعه باشد، ابزاری برای رشد اقتصادی قلمداد شود.