کاهش فساد اداری با حسابرسی هوشمند و سیستمی مالیات‌ها
۰۸:۰۰ – ۲۱ بهمن ۱۴۰۳
باشگاه خبرنگاران‌جوان؛ محبوبه‌کباری – در دنیای امروز، تحقق عدالت مالیاتی و شفافیت اقتصادی بدون بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و داده‌محوری امکان‌پذیر نیست. هوشمندسازی نظام مالیاتی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اقدامات در مسیر اصلاح ساختار اقتصادی کشور، نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش خطا‌های انسانی، جلوگیری از فساد اداری، و افزایش شفافیت مالی دارد. این رویکرد جدید که مبتنی بر اجرای مواد ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم است، توانسته با استفاده از سامانه‌های اطلاعاتی، فرآیند مالیات‌ستانی را دقیق‌تر، شفاف‌تر و عادلانه‌تر کند.
آمار‌های ارائه‌شده نشان می‌دهد که این تحول تاثیرات چشمگیری در نظام مالیاتی کشور داشته است. در سال جاری، بیش از ۹۵ درصد مودیان مالیات بر عملکرد توانسته‌اند اظهارنامه‌های خود را بدون نیاز به مراجعه حضوری ثبت کنند، و حسابرسی دستی برای مودیان حقوقی ۵۰ درصد و برای مودیان حقیقی کلان ۶۷ درصد کاهش یافته است. همچنین، مالیات بر عملکرد مرتبط با اشخاص حقیقی ذیل تبصره ماده ۱۰۰ و مالیات بر مستغلات اجاری، به‌صورت ۱۰۰ درصدی به شکل سیستمی و هوشمند انجام شده است. این آمار‌ها گواهی بر موفقیت نظام مالیاتی در عبور از روش‌های سنتی و دستی به سمت یک نظام مدرن و داده‌محور است.
یکی از نمونه‌های موفق دیگر در این مسیر، افزایش سه برابری ثبت اقامتگاه‌های اصلی در سامانه املاک و اسکان است. در گذشته، روزانه حدود ۱۶ هزار اقامتگاه ثبت می‌شد، اما با اتصال خدمات بانکی مانند صدور دسته چک بانک مرکزی، این رقم به ۴۵ هزار ثبت اقامت در روز افزایش یافته است. این رشد چشمگیر نشان می‌دهد که همگرایی سامانه‌های اطلاعاتی مختلف چگونه می‌تواند فرآیند‌های مالیاتی و اقتصادی را تسهیل و تسریع کند.
علی‌اصغر نخعی رادعضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی، به تشریح مزایای هوشمندسازی نظام مالیاتی می‌پردازد و تأکید می‌کند که این تحول نه‌تنها فرآیند مالیات‌ستانی را تسهیل کرده، بلکه تأثیرات مثبتی بر شفافیت اقتصادی و کاهش فساد اداری دارد. وی در ابتدای صحبت‌های خود خاطرنشان می‌کند که یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های این تحول، تسهیل امور برای مودیان مالیاتی است. نخعی راد می‌گوید: مودیان می‌توانند بدون نیاز به مراجعه حضوری به ادارات مالیاتی، امور مالیاتی خود را از طریق سامانه‌های هوشمند انجام دهند. این موضوع باعث می‌شود که مردم از مشکلات و پیچیدگی‌های اداری گذشته رهایی یابند و بتوانند به راحتی و در کمترین زمان ممکن اظهارنامه‌های مالیاتی خود را ثبت کنند.
وی در ادامه به یکی دیگر از مزایای مهم این سیستم اشاره می‌کند و می‌افزاید: یکی از نقاط قوت اصلی هوشمندسازی نظام مالیاتی، قطع ارتباط مستقیم مودیان با عوامل ممیزی دارایی است. این موضوع نه‌تنها روند رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی را شفاف‌تر می‌کند، بلکه بسیاری از زمینه‌های بروز فساد و اعمال نفوذ را نیز از بین میبرد. ارتباطات غیررسمی میان مودیان و ممیزان مالیاتی می‌تواند منجر به ایجاد فساد‌های مالی و سوءاستفاده‌های احتمالی شود.
نخعی راد تأکید می‌کند که هوشمندسازی نظام مالیاتی همچنین مانع از سلیقه‌گرایی در فرآیند بررسی پرونده‌های مالیاتی می‌شود. وی در این باره می‌گوید: در سیستم سنتی، تصمیم‌گیری‌های مالیاتی تا حد زیادی می‌توانست تحت تأثیر سلیقه‌های شخصی قرار گیرد. اما اکنون، کارمندان ادارات مالیاتی موظف هستند صرفاً بر اساس ضوابط و دستورالعمل‌های تعریف‌شده در سامانه‌های مالیاتی عمل کنند. این سیستم به گونه‌ای طراحی شده که کارکنان بدون توجه به موقعیت یا نفوذ افراد، تنها بر اساس داده‌های واقعی و مقررات قانونی تصمیم‌گیری می‌کنند.
وی در ادامه افزود: یکی دیگر از مزایای این سیستم، ایجاد سازوکار‌های نظارتی دقیق‌تر در درون ادارات مالیاتی است. از آنجا که تمام فرآیند‌ها به صورت شفاف در سامانه‌های مالیاتی ثبت می‌شود، نظارت بر عملکرد کارکنان نیز ساده‌تر و دقیق‌تر می‌شود. این شفافیت داخلی موجب می‌شود تا مسئولیت‌پذیری کارکنان افزایش یابد و امکان تخلفات اداری به حداقل برسد.
نخعی راد تأکید می‌کند که هوشمندسازی نظام مالیاتی علاوه بر کاهش فساد و افزایش شفافیت، موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های مودیان و دولت می‌شود. وی ابراز امیدواری کرد که با گسترش هرچه بیشتر این سیستم در سراسر کشور، شاهد بهبود فضای کسب‌وکار، افزایش عدالت مالیاتی و رشد اقتصادی پایدار باشیم.
وی فزود: به طور خلاصه؛ حسابرسی هوشمند با حذف سلیقه‌گرایی و کاهش فساد اداری، زمینه‌ساز تحقق عدالت مالیاتی شده است؛ رویکردی که با تکیه بر داده‌های واقعی و شفافیت اطلاعاتی، فرآیند مالیات‌ستانی را دقیق‌تر و منصفانه‌تر می‌کند.