کاپ ۲۹، اجلاس زیست محیطی یا تله‌ای اقتصادی؟
به گزارش خبرنگار مهر کنفرانس‌های تغییرات آب‌وهوایی (COP) مانند COP29 باکو، رویدادهای چندبعدی هستند که نه‌تنها مسائل زیست‌محیطی، بلکه منافع اقتصادی و سیاسی کشورهای مختلف را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
باید به این مسئله توجه کرد که اجلاس‌های مرتبط به حفاظت از محیط‌زیست مانند اجلاس هفته آینده باکو، صرفاً به دنبال کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی نیست. این کنفرانس، مانند کنفرانس‌های قبلی، تلاش می‌کند تا توافقاتی را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات آب‌وهوایی حاصل کند. بااین‌حال، این توافقات به طور مستقیم بر منافع کشورهای تولیدکننده نفت و گاز مانند ایران تأثیرگذار خواهد بود.
برخی کارشناسان باور دارند که سیاست‌های اعمال شده برای کاهش تولید و نفت و گاز لزوماً به ضرر اقتصاد کشورهای منطقه غرب آسیا نبوده و می‌تواند پیامدهای مثبت به همراه داشته باشد.
به‌عنوان‌مثال، مسئله گذار انرژی فرصت‌های جدیدی را برای کشورهای تولیدکننده نفت و گاز ایجاد می‌کند. این کشورها می‌توانند در زمینه‌های تولید انرژی‌های تجدید پذیر، فناوری‌های کربن‌زدایی و اقتصاد هیدروژن سرمایه‌گذاری کنند. البته در این زمینه نیاز به سرمایه‌گذاری کشورهای توسعه‌یافته وجود دارد و تهدید اصلی برای کشورهای مستقل مانند ایران در همین بخش آشکار می‌شود.
باید به این مسئله اشاره کرد که تحریم‌ها توان ایران را برای شرکت فعال و مؤثر در مذاکرات بین‌المللی کاهش می‌دهد. این امر باعث می‌شود ایران در برابر تصمیماتی که به ضرر منافع ملی آن است، قدرت چانه‌زنی کمتری داشته باشد. از طرف دیگر، ایران برای تطابق با استانداردهای بین‌المللی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است. تحریم‌ها دسترسی ایران به فناوری‌ها و منابع مالی موردنیاز را محدود کرده و هزینه‌های این تطابق را به‌شدت افزایش می‌دهد.
ایران نباید در تله اقتصادی شعارهای محیط‌زیستی گرفتار شود
از همین رو، حسین احمدزاده شهرودی، کارشناس حوزه اقتصاد مقاومتی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه اجلاس کاپ ۲۹ باکو، در ظاهر موضوع تغییرات اقلیمی را بررسی می‌کند؛ گفت: اما در واقع عرصه‌ی رقابت‌های اقتصادی و سیاسی در سطح بین‌المللی است. در این میان، حضور فعال و هوشمندانه ایران، برای تأمین منافع ملی و خنثی‌سازی توطئه‌های احتمالی، ضروری است.
وی در پاسخ به این سوال که چه کسی می‌تواند بهترین نماینده ایران در این اجلاس باشد؟ گفت: باتوجه به ماهیت اقتصادی – سیاسی کاپ ۲۹، به نظر می‌رسد که رئیس سازمان انرژی اتمی، گزینه‌ای مناسب برای رهبری هیئت ایرانی است.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: این اجلاس، نه‌تنها درباره محیط‌زیست، بلکه در مورد فناوری‌های جدید انرژی، سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدید پذیر و مبادلات اقتصادی در حوزه انرژی است. رئیس سازمان انرژی اتمی، باتجربه و دانش فنی خود، می‌تواند در مذاکرات مربوط به این حوزه‌ها نقش مؤثری ایفا کرده و فرصت‌های سودمندی را برای کشور فراهم کند.
شهرودی افزود: درعین‌حال، باتوجه به حضور رژیم صهیونیستی و نفوذ آمریکا در این اجلاس، امکان سوءاستفاده از مباحث محیط زیستی برای اعمال فشار سیاسی بر ایران وجود دارد. رئیس سازمان انرژی اتمی، به دلیل آشنایی با موضوعات هسته‌ای و مذاکرات بین‌المللی، می‌تواند به طور مؤثر در برابر این فشارها مقاومت کرده و از منافع ملی دفاع کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: حضور شخص رئیس‌جمهور در این اجلاس، باتوجه به زمینه‌های مختلف سوءاستفاده و توطئه‌چینی موجود، به مصلحت نیست. در عوض، اعزام یک هیئت متخصص به رهبری رئیس سازمان انرژی اتمی، می‌تواند ضمن حضور فعال و مؤثر ایران در کاپ ۲۹، منافع ملی را نیز تأمین کند. این انتخاب نشان دهنده‌ی رویکرد هوشمندانه و عملگرایانه ایران در قبال این اجلاس بین‌المللی خواهد بود.
تأثیر تحریم‌ها و فشارهای سیاسی بر تصمیمات کاپ و اقتصاد ایران
همان‌طور که گفته شد، متأسفانه تحریم‌های ظالمانه قدرت‌های غربی، اقتصاد ایران را تحت‌فشار قرار داده و اولویت‌های دولت‌ها را به سمت مسائل کوتاه‌مدت مانند تأمین کالاهای اساسی معطوف می‌کند. در چنین شرایطی، مقابله با تغییرات اقلیمی ممکن است به‌عنوان یک اولویت فرعی تلقی شود.
تصمیمات کاپ مبنی برگزار از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های پاک، می‌تواند بر اقتصاد نفتی ایران تأثیرگذار باشد. کاهش تقاضا برای نفت و گاز می‌تواند درآمدهای ارزی ایران را کاهش داده و بر بودجه دولت تأثیر بگذارد.
همچنین، برای تطابق با استانداردهای جدید، ایران نیازمند توسعه فناوری‌های نوین در حوزه انرژی‌های پاک است. تحریم‌ها دسترسی ایران به این فناوری‌ها را محدود کرده و توسعه این بخش را با چالش مواجه می‌کند. از طرف دیگر، سرمایه‌گذاری خارجی در بخش انرژی‌های پاک می‌تواند به ایران کمک کند تا به اهداف خود در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای دست یابد. تحریم‌ها مانع اصلی جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران هستند.