تنش‌زدایی با اروپا و خطر تلاطم روابط ایران با روسیه و چین
بر خلاف این نزاع های سیاسی که بعد از اعلام خبر مذاکرت ایران با تروئیکای اروپایی در داخل به وجود آمد بنظر می آید با توجه به تصاعد بحرانی که در روابط ایران و اروپا شاهد هستیم این گفتگو ها سیاست کلان جمهوری اسلامی ایران در این مقطع زمانی است . یکی از نشانه های گواه این ادعا بر این مسئله استوار است که ما همزمان با گفتگوهایی که آقای دکتر باقری در مسقط با “برت مک گورک” بعنوان دستیار خاورمیانه ای امنیت ملی آقای بایدن کرد ومذاکرات به یک نقطه مطلوبی هم رسید و حتی در سپتامبر ۲۰۲۳ شاهد تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا و آزد شدن اموال بلوکه شده ایران در کره جنوبی بودیم .
زمانی که ضروری شد مذاکرات به مسئله هسته ای ورود پیدا کند ما با یک سد بزرگ روبرو بودیم که آن روابط ایران و اروپا بود که سرمنشا آن جنگ اوکراین و همچنین ناآرامی های سال ۱۴۰۱ بود که این مسائل تاثیر بزرگی بر چشم انداز رفع تحریم ها و احیای برجام گذاشت.
بنظر می آید از همان زمان این مدیریت تنش و رفع تصاعد بحران بعنوان سیاست اصولی و بنیادی جمهوری اسلامی ایران در قبال اروپا انتخاب شد.بنابراین مسئله ای که در حال حاضر مخالفان مذاکره طرح می کنند و این گفتگو ها را بر خلاف رویه ایران می دانند و ادامه دهنده روش و منش دولت های یازدهم و دوازدهم است ،حداقل سابقه این مذاکرات در دولت سیزدهم و تشدید بحران روابط نشان می دهد که بیش از اینکه این گفتگوها ادامه خط دولت یازدهم و دوازدهم باشد ادامه رویکرد جمهوری اسلامی ایران در دولت سیزدهم است.
نکته مهم دیگر اینکه کشورهای اروپایی درست یا نادرست بر این باور هستند که جمهوری اسلامی در قالب جنگ اوکراین در مورد مسائل حاد و بحرانی امنیتی و نظامی ورود کرده است.اروپایی ها تصور می کنند در این جنگ ایران به کمک روس ها شتافته و این مسئله منجربه افزایش خصومت اروپا با ایران شده و به همین دلیل اروپایی ها در حوزه های مختلف شروع به ایفای نقش منفی برای نوعی اهرم سازی برای تحت فشار قرار دادن ایران کرده اند .
اعمال تحریم های متعدد در حیطه های مختلف علیه ایران و ورود عیان و بی سابقه اتحادیه اروپا به مسئله جزایر سه گانه و همچنین مواضعی که کشورهای اروپایی در حوزه هسته ای ایران گرفتند و در یک سال گذشته مبتکر صدور دو قطعنامه ضد ایرانی بودند که مجموع اینها نشان دهنده این است که هر چه به جلوتر حرکت می کنیم بحران در روابط ایران و اروپا به سمت یک خصومت آشکار،عیان تر و همه جانبه تر در حال حرکت است.
از همین رو گفتگوهایی که در دولت سیزدهم توسط آقای دکتر باقری آغاز شد که به اقتضائات حوزه عمل و ضروریاتی که حوزه عمل ایجاب می کرد که ما وارد این مذاکرات شویم امروز بیشتر خود را نشان می دهد و خیلی حالت اورژانسی بیشتری برای دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی پیدا کرده است چون می تواند پرونده ها و حیطه های مختلف را درسیاست خارجی ایران تحت تاثیر قرار دهد.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که ما در ماجرای روابط با اروپا کار آسانی نداریم چرا که رقابت بین قدرت های بزرگ آغاز شده است.در چنین محیطی که تخاصم وجود دارد و ایران به دلیل تحت فشار قرار گرفتن از سوی کشور های غربی و آمریکا گزینه ها و کارت های کمی برای بازی کردن دارد که این کارت ها اغلب به چین و روسیه ختم می شود در چنین وضعیتی حل بحران و تخاصم با اروپا به مراتب پیچیدگی های بیشتری خواهد داشت و بنظر می رسد گفتگوهای که از جمعه آغاز می شود احتمالا بواسطه این پیچیدگی ها طولانی تر خواهد شد.
ما باید با ظرافت خاصی عمل کنیم که هم روابط ما با چین و بویژه روس‌ها دراین موضوع خاص دچار تلاطم نشود و در عین حال بتوانیم روابط مان را با اروپا بازسازی کنیم.
البته شاید آمدن دولت دوم ترامپ و عدم عزم این دولت برای کمک های همه جانبه از اوکراین جهت تداوم جنگ و امکان حل و فصل این بحران روزنه های بیشتری را بوجود بیاورد که ما بتوانیم به مدیریت بهینه تخاصم با کشور های اروپایی بپردازیم.
کارشناس مسائل بین الملل
۲۱۲۱۲