سردار علایی: راه‌اندازی کریدور زنگزور یعنی تخلیه ظرفیت ژئوپلتیک ایران
به گزارش خبرآنلاین، در بین تحلیل‌گران عمدتا تحرکات همسایگان واکنش برانگیز است و این‌بار ماجرای کریدور زنگزور نگرانی‌ها و حساسیت‌های زیادی برانگیخته‌است.
نکته مهم در این بین این است که راه‌اندازی این کریدور ممکن است مرز ایران با ارمنستان را دستخوش تغییر کند ولی این همه مساله نیست. راه‌اندازی این کریدور می‌تواند ظرفیت ترانزیتی ایران را از بین ببرد و نوعی خفگی برای کشور ایجاد کند. یعنی آنچه سال‌ها به‌عنوان نقطه قوت کشور در حوزه ترانزیت مطرح می‌کردیم از دست بدهیم.
در نشستی در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه به واقعی بودن نگرانی‌ها در مورد این کریدور و بازی همسایگان در این بین پرداخته شد. حسین علایی، تحلیل‌گر نظامی امنیتی در این نشست گفت که «برنامه کشورهای بزرگ برای به حاشیه راندن ایران از مسیرهای ترانزیتی که آخرین آن پروژه جاده توسعه عراق است. ایران ظرفیت هاب شدن هوایی و دریایی منطقه را دارد اما با تحریم های اعمال شده، کمترین میزان پروازها در ایران انجام می گیرد. قدرتهای بزرگ و کشورهای همسایه به دنبال تخلیه ظرفیت ژئوپلتیکی ایران هستند.
او در سخنرانی خود در این نشست تاکید کرد که الان ۲ موضوع اصلی در منطقه داریم؛ یکی جنگ کریدورهاست که همه آنها از خارج از ایران عبور کنند و دیگری تخلیه ژئوپلتیکی ایران است.
جنگ کریدورها، نه‌تنها در ارمنستان و آذربایجان، بلکه در سطح منطقه‌ای نیز مطرح است. در بیش از سه دهه گذشته، برنامه‌های مختلفی برای حذف مسیرهای ترانزیتی از ایران صورت گرفته است. از همین رو تغییرات در مرز ایران و ارمنستان می‌تواند روابط ایران با اروپا را به‌طور جدی مختل کند.
حسین علایی در سخنرانی خود گفت: آذربایجان برای ارتباط با نخجوان به این مسیر نیازی ندارد، زیرا این ارتباط به‌طور مستقل برقرار است. ایران به‌عنوان کشوری با روابط تاریخی بهتر با آذربایجان نسبت به ارمنستان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تاریخچه جداسازی قفقاز از ایران به دوران قاجار برمی‌گردد و در این میان، مسائل حقوقی و تاریخی در زمینه حاکمیت و خاک ایران مطرح می‌شود. به‌ویژه در مورد زنگزور، این جداسازی تبعاتی به همراه داشته که نمی‌توان به سادگی از آن چشم‌پوشی کرد. به‌علاوه، باید توجه داشت که مسیر ایران به‌عنوان یک گزینه امن‌تر برای آذربایجان در مقایسه با مسیر ارمنستان تلقی می‌شود، که این موضوع نیز مورد توجه روس‌ها قرار گرفته است.
علایی در خصوص تأثیرات این کریدور بر ایران گفت: نخستین نکته احداث کریدوری است که ترکیه را به آسیای میانه و ترکمنستان وصل می‌کند. این موضوع می‌تواند امنیت ملی ایران را تحت تأثیر منفی قرار دهد، به‌ویژه با حذف مسیرهای تاریخی مانند جاده ابریشم. در کوتاه‌مدت، حضور روس‌ها در این منطقه و مذاکرات آنها بدون مشارکت ایران، نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. برخی صاحب‌نظران بر این باورند که تغییرات در مرز ایران و ارمنستان می‌تواند روابط ایران با اروپا را به‌طور جدی مختل کند. در این زمینه، باید توجه داشت که جنگ کریدورها، نه‌تنها در ارمنستان و آذربایجان، بلکه در سطح منطقه‌ای نیز مطرح است. در بیش از سه دهه گذشته، برنامه‌های مختلفی برای حذف مسیرهای ترانزیتی از ایران صورت گرفته است.
علایی اضافه کرد: در نهایت، باید این موضوع را از دیدگاه امنیت ملی و تأثیرات آن بر ظرفیت‌های ایران در برابر قدرتهای بزرگ و همسایگان مورد بررسی قرار داد. پس از ناامیدی ایالات متحده از بازگشت به توافقات قبلی، قدرت ایران به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در منطقه باید مورد توجه قرار گیرد.
علایی با انتقاد از فعال نبودن دیپلماتیک ایران در جریان جنگ قره‌باغ گفت که ایران در جریان جنگ از آذربایجان حمایت بدون قید و شرطی کرد در حالی‌که همراه آن هیچ منفعتی برای ایران طراحی نکرد. همچنین همین انتقاد به دیپلماسی ایران در مورد جنگ اوکراین نیز مطرح کرد. او اضافه کرد «روسیه در اوکراین به ایران احتیاج دارد اما در ماجرای زنگه زور و جزایر ایرانی علیه ایران رفتار می کند. علایی تاکید کرد: احداث کریدور زنگه زور یعنی حذف ایران از مسیر کریدورها و ارتباط آینده با جهان آزاد است.
۳۱۱۳۱۱