شوخی علی لاریجانی با جعفریان: جلو جلو برای ما مجلس ختم گذاشته اند/ ناصرالدین شاه خاطرات تماشای زنان را نوشته اما مباحث حکومتی ار نمی گوید
به گزارش خبرآنلاین، پاسداشت حجت‌الاسلام رسول جعفریان، با عنوان «جست‌وجوگر گذشته، دغدغه‌مند آینده» به همراه رونمایی از کتاب «آفاق دانایی» که به کوشش «حامد زارع» عصر یکشنبه ۱۶ دی ماه در سالن خبرگزاری خبرآنلاین برگزار شد.
در این مراسم، علی لاریجانی، مشاور رهبر انقلاب و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: برای من که سال‌هاست آقای جعفریان را از نزدیک می‌شناسم و با آثارشان مانوس بودم، نتابی که آقای حامد زارع با کمک آقای جعفریان نوشتند، نکات جذابی داشت و به نظرم خیلی خواندنی است. نکاتی را هم که خانم توحیدلو مطرح کردند، نکات خوبی است که باید در کشور راه باز شود تا آثار علمی در اختیار دانشمندان قرار بگیرد. این تعشق علمی در آقای جعفریان خیلی زیاد است.
وی ادامه داد: او علاقه‌مند است که مسیرها را باز کند تا دانشمندان از آثار علمی استفاده کنند. در زمانی که در کتابخانه مجلس خدمت می‌کرد، کلیه کتاب های خطی را بر روی سایت مجلس قرار داد. معمولا این کتاب ها را در کتابخانه‌ها به عنوان میراث در یک حصاری نگه داری می کنند تا به دست غیر نیفتد. ایشان این مسیر را باز کرد، عده‌ای هم به ایشان برای انجام این کار ایراد گرفتند. حال نمی‌دانم این کار ادامه پیدا کرد یا خیر اما در کل، کار خیلی خوب و ارزشمندی بود.
مشاور رهبر انقلاب با بیان اینکه شجاعت در ایشان منهای بحث کتاب داری، در نوشتجات ایشان هم وجود دارد، گفت: این خصلت خیلی مهمی است. گاهی در اظهار نظر مسائل سیاسی و فرهنگی هم این شجاعت را دارند که کار هم دستش می دهد. ولی در کل این شجاعت را دارند که ویژگی خیلی خوب و ممتازی برای دانشمندان به حساب می آید.
لاریجانی با بیان اینکه در جمع آوری شواهد و استنادات تاریخی، یک بیماری در ایشان است، گفت: شاید تعجب کنید که من لفظی را که خوب نیست برای ایشان به کار برده‌ام. یک بار من در کتابخانه ایشان در قم بودم و با هم گفت و گو می کردیم، فکر می کنم آقایان مهدوی راد و معراجی هم حضور داشتند. ایشان از یک مجموعه اطلاعیه های مجالس ترحیم نگهداری کرده و با یک شوق و ذوقی آن را برای ما نقل می کرد. در مجالس ترحیم یک اطلاعیه‌ای می دهند، افراد یا شرکت می کنند یا نمی کنند اما کسی اطلاعیه را نگه نمی دارد؛ اما ایشان این اطلاعیه ها را به عنوان یک شاهد مهم در اسناد تاریخی نگه داشته بود.
وی خاطرنشان کرد: من در آن زمان مسئول پرونده هسته‌ای بودم؛ وقتی این اطلاعیه ها را ورق می زدم، دیدم که بر روی یکی از اطلاعیه ها نوشته شده است حاج علی هسته‌ای. (خنده) گفتم جلو جلو برای ما مجلس ختم گذاشته اند.(خنده)
لاریجانی ادامه داد: یکی از خصوصیات ایشان بررسی های جامع و بی طرفانه است. نمی توانم بگویم که ما هیچ نگاهی نداریم اما ایشان برای رعایت این موضوع تلاش می کند. به طور مثال، ایشان در کتاب دین و سیاست در دوره صفویه، هم نقش صفویه را هم در گسترش دین در ایران، تقویت حکومت مرکزی، تقویت فرهنگ و هویت ملی مورد توجه قرار داده است. هم اشکالاتی را که متوجه این حکومت است، بیان کرده که یک استفاده ابزاری از مذهب نیز انجام داده است.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: یعنی منصف است و دو وجه را مورد بررسی قرار داده است. یا در همین کتاب جریان ها و سازمان های مذهبی سیاسی که در تاریخ معاصر ایران نوشتند؛ به نقش فداییان اسلام، نهضت آزادی و گروه های دیگر پرداخته است. به دلیل اینکه من از گذشته با این جریانات آشنا بودم، می بینم که خیلی منصفانه صحبت کرده و جایگاه آنان را درست تبیین کرده است.
لاریجانی گفت: ما ۲ نوع سبک تاریخی داریم. یک سبک تاریخی خطی که حوادث را در جایگاه خودش بر حسب تاریخ مشخص می کند. این سبک بی فایده نیست اما چون برخی حوادث ارزش تحولی ندارند، وقت گیر و حجیم و کم فایده است. این سبک در خاطره نگاری ها نیز وجود دارد، یکی از خاطره نویسی های حجیمی که وجود دارد برای ناصرالدین شاه است که انتشارات موقوفات افشار آن را به خوبی چاپ کرده است.
وی با بیان اینکه وقتی این خاطرات را نگاه می کنید، متوجه می شوید خیلی از آن بی ارزش است، تصریح کرد: به طور مثال، هر روز ایشان حمام کرده یا تکرار زندگی شان با شکار را بیان کرده است. یا در ۲۸ رجب ۱۳۱۰ نوشته اند: «صبح به حمام رفتم، هوای صاف و خوبی بود. بعد از حمام آمدیم بیرون (بالاخره همه از حمام بیرون می آیند)، به اتاق برلیان رفتیم و پیش از ناهار صدراعظم نائب سلطنه و امین الدوله و امین الملک و امین السلطنه و حشمت الدوله را خواسته بودیم. آمدند و قدری کار داشتیم ( دور این یک مقدار کار در ذهنتان خط بکشید.) بعد آنان رفتند. ناهار خوردیم و بعد از ناهار برخاستیم. به اندرون رفتیم و زن ها را تماشا کردیم.» این کل ماجرا است. حداقل آن مقدار کار داشتیم و آن انیس الدوله را گفته بحث حکومتی بوده را نمی گوید اما به اندرون و تماشای زنان اشاره کرده است.
مشاور رهبر انقلاب گفت: این یک نوع سبک تاریخ نگاری است. اما یک سبک دیگر که به کاینئوسی به تعبیر یونانی گفته می شود، یعنی لحظات حساس و موقعیت های حساس تاریخی را که یک تحولی را در یک تمدنی انجام داده، برجسته می کند. این تاریخ نگاری درست می شود و نقش مهمی در تاریخ امروز و فردای هر کشوری دارد.
وی با بیان اینکه آقای جعفریان در آثار خودشان به این سبک علی الاغلب توجه کردند، گفت: به طور مثال در مورد تاریخ اسلام حوادث سرنوشت ساز را ذکر کردند. یا در مورد تاریخ ایران، صفویه، انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی سه تا نقطه تعیین کننده است که ایشان به آن پرداختند. این ها تحولات مهمی است. این نوع تاریخ نگاری که سرنوشت ها را تغییر می دهد، خیلی موضوع مهمی است که آقای جعفریان به آن توجه کردند.
لاریجانی ادامه داد: بعضی از نکاتی که ایشان گفتند، قابل توجه است. مثلا در کالبدشکافی سقوط صفویه در مورد اختلاف داخلی علما بحث می کنند که جنبه فقی و کلامی داشته اما بر روی مردم اثر گذاشته و ایجاد اختلاف کرده بود. همچنین به خاطر ارتباط نزدیک این علما با دربار صفوی، استقلال فکری خود را از دست دادند. لذا در بسیج مردم دچار ناتوانی شدند. موضوع خیلی مهمی است.
وی با اشاره به بحث مشروطه گفت: ایشان در بحث مشروطه، دلایل عدم توفیق مشروطه را ذکر می کند.اولین نکته را بیان می کند که تغییر قابل پذیرشی از مشروطه بین طرفداران آن نبود. قانون گرایی برای روشنفکران و علمایی که مشروطه را به وجود آوردند، بود اما ۲ نگاه به قانون وجود داشت. علما فکر می کردند که قانون باید مبتنی بر شریعت باشد و آنها جور دیگری فکر می کردند. و لفظ مشترک بود.
لاریجانی گفت: نکته دوم، را ضعف بر امتناع بر مردم و بسیج بیان می کند. ابتدا علمای نجف و تهران مردم را بسیج کردند اما وقتی شیخ فضل الله نوری نظر دیگری ارائه کرد و اعدام شد؛ مردم به تردید افتادند و لذا آن حمایت قبلی را نداشتند. یکی از نکات دیگر که خیلی مهم است، ناتوانی نخبگان سیاسی و مذهبی در درک نیازهای واقعی طبقات فرودست و پیوند این آرمان ها با خواست آنان بود. یعنی گاهی روشنفکران و یا حکمرانان نکاتی را در سطح عالی کشور می گویند که با خواست واقعی مردم به صورت ملموس ارتباط ندارد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه این یکی از مشکلات مشروطه و امروز است، ادامه داد: امروز مشکلات گرانی و بالا رفتن نرخ ارز وجود دارد. یک مرتبه بحث هایی که مطرح می شود، وفاق است. من وفاق را نکته خوبی می دانم ولی این ارتباطی با زندگی ملموس مردم ندارد و حس پیدا نمی کنند. این مشکل همیشه وجود دارد که سیاستمداران موضوعی را بیان می کنند که ارتباطی با مردم ندارند.
وی گفت: ممکن است مردم ناکارآمدی را مشاهده کنند اما دولت باید کارآمد باشد. دولت کارآمد باید از هر صنفی و فرقه‌ای آدم کارآمد انتخاب کند و تبعا وفاق حاصل می شود. یعنی وفاق ذیل کارآمدی است. لذا این نکته آقای جعفریان خیلی مهم است. یعنی حرف هایی که در راس کشور می زنند با خواست طبقات مختلف مردم باید پیوند ملموس داشته باشد تا مردم به آن بپیوندند. حُسنی که بررسی های تاریخی که در مسائل حساس دارد این است که برای امروز و فردای کشور مفید بوده و می شود از آن بهره برد.
لاریجانی گفت: یکی از مسائلی که ایشان مطرح می کند، بحث توجه به انقلاب علمی در جوامع غربی و شرقی است. یعنی ایشان می گویند که حرکتی که نیوتن و گالیله و دیگران در قرن ۱۷ و ۱۸ در غرب به وجود آوردند، علم در ایران به آن نحو نبوده است. حرفشان را روشن زده است. معرفت را ما باید به دو دسته تقسیم کنیم. یعنی یک سطح از آن جنبه متافیزیکی دارد و انسان را با پرسش های اصلی زندگی و جهان مواجه می کند. یک سطح هم دانش علمی است که به غیر از ریاضیات از تجربه استفاده می کنند. در سطح معارف متافیزیکی در جوامع اسلامی ما رشد داشتیم و عالم اسلام و ایران درخشیده است.
وی افزود: آقای شوئون یک نقدی دارد و می گوید اقوام سیاه بی شک دانته و معماران تاج محل را در دامان خود نپروراندند ولی اولیا خدا را پروراندند. در حوزه ساینس نیز آثاری مانند ابن سینا چه در بحث ریاضیات، چه در نجوم و چه در طب، در دانشگاه های اروپا در قرن ۱۳ و ۱۴ تدریس می شد. ابن سینا خیلی از موارد طب را خودش تجربه کرده و به دست آورده است. قبول دارم که این اتصال علمی مستدام نبوده است. فلاسفه ما داعیه ندارند که در علم به معنی ساینس حرف داریم اما برخی مانند ابن سینا در هر دو وجه بودند. ملاصدرا دعوی در مسئله ساینس ندارد و راجع به متافیزیک صحبت می کند.
مشاور رهبر انقلاب بیان کرد: ایشان یک نکته ای دارند که برخی از ارجاعات به مسئله ساینس توجه نشده است، شاید معلول تفقول علم عرفان و متافیزیک است. این یک مقداری محل بحث است و همین عقب افتادگی در علم، در سایر ساحت ها نیز وجود دارد. مثلا در حوزه حکومت، حقوق طبیعی، دموکراسی آزادی از حدود قرن ۱۷ میلادی که در غرب اوج گرفت، در کشورهای اسلامی این مسیر را طی نکرد. هر دو این موارد از شرایط نابه‌سامان حکومت ها متاثر است و استبدادی که در هر دو بخش بود، این عقب افتادگی را به وجود آورد. این اتفاق معلول توجه دانشمندان متافیزیک نیست. البته یک افراط گرایی که در غرب در حوزه ساینس وجود دارد، مورد نقد خودشان هم است و افرادی مانند هایدگر می گویند این گرایش تکنولوژیک زده، ریاضیات گرایانه باعث شده از انسان و طبیعت به عنوان یک ابزار در غرب استفاده می شود. یعنی یک وجه را دیده و وجه دیگر را ندیدند.
وی در پایان گفت: یک نکته ای را آقای جعفریان مطرح می کند که از دین در علم سازی کاملا به صورت بی‌جا استفاده می شود، حق است. یعنی طب اسلامی، فیزیک اسلامی و … نه عقلایی بوده و نه استنادات دینی درستی دارد. ایشان این بخش را به خوبی نقد کردند و حرفشان را روشن زدند. با این حال قدر آقای جعفریان را باید دانست، ایشان پر اثر و پرکار است، ما قدر شما را می دانیم و امیدوارم خداوند به شما عنایت بفرماید.
۲۷۲۱۵