عراقچی با سفر به افغانستان ریسک بزرگی کرد
۲۳:۱۰ – ۰۷ بهمن ۱۴۰۳
برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری با توجه به سفر سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان به افغانستان و با حضور فداحسین مالکی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس و سفیر پیشین ایران در افغانستان و سید رسول موسوی کارشناس افغانستان به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های توسعه روابط ایران و افغانستان پرداخت.
در ابتدای این برنامه فدا حسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس اظهار کرد: سیاست کلان نظام ما در دولت چهاردهم توجه به کشور‌های همسایه است. سفر آقای عراقچی به افغانستان هم از جهات مختلفی می‌تواند مهم باشد.
مالکی در ادامه بیان کرد: روابط ما با افغانستان تاریخی است و از همه مهمتر آن که در طول سال‌های گذشته فراز و نشیب‌های زیادی را در افغانستان دیده‌ایم، به همین دلیل برخی موضوعات متاسفانه جدی گرفته نشده است؛ مانند موضوع حق‌آبه هیرمند، تالاب هامون و همچنین محور ترانزیتی چابهار که مقامات دو کشور به آن توجه داشته‌اند و درباره آن حرف زده‌اند.
قبل از طالبان روابط پر رنگ تری با افغانستان‌ها داشتیم
اما محور اصلی سفر آقای عراقچی موضوع حق آبه است. از زمان روی کار آمدن طالبان نتوانستیم بحث جدی درباره حق آبه داشته باشیم و حتی موضوعات تجاری و اقتصادی هم تحت شعاع این اتفاقات بوده است. قبل طالبان روابط پر رنگ تری با افغانستان‌ها داشتیم، اما اکنون این روابط وجود ندارد.
سفیر پیشین ایران در افغانستان بیان کرد: درباره هیرمند و تالاب هامون بحث‌های جداگانه‌ای با افغانستانی‌ها داریم و از ان‌ها انتظار داریم که مشارکتی جدی با ایران داشته باشند تا بر اساس امکانات و موازین بین المللی از امکانات استفاده کنیم.
سید رسول موسوی کارشناس افغانستان در ادامه بیان کرد: در ۳۰ سال گذشته ایران و افغانستان مسائل مختلفی در زمینه‌های مختلف داشتند بحث آب و مهاجرین و تجارت و همکاری‌های آموزشی و فرهنگی همه این مجموعه‌ها با شاخه‌های متعددی موضوعات همکاری و چالشی دو کشور بوده است.
به گفته این کارشناس مسئله حق آبه هیرمند یک بحث است و ما آب‌های مشترکی دیگری هم داریم که هیچ قرار دادی هم درباره آن نداریم. در دوران جمهوریت افغانستان توافق کردیم که باید درباره همه اینها آب‌ها و تالاب مشترک مذاکره شود؛ و قرار بود سند جامعی به امضا برسد، اما این سند اکنون دیگر وجود ندارد ما و افغانستان باید به سمت بنیادی حقوقی برویم که همه مسائل را بتوانیم در قالب آن حل کنیم.
طرف افغانستانی حق‌آبه ۸۲۰ میلیون متر مکعبی ما را رد نمی‌کند
موسوی تاکید کرد طرف افغانستانی حق آبه ۸۲۰ میلیون متر مکعبی ما را رد نمی‌کند. اما اگر سد کمال خان افغانستانی‌ها اصلاح مهندسی نشود نمی‌توان کاری کرد. مرتبه قبل گفتن از طریق عوامل فیزیکی تغیراتی داده‌اند، اما مشکل حل نشد و ما به لحاظ عملیاتی باید اقداماتی را ببینیم. باید افغانستانی‌ها اصلاحات مهندسی شکل دهند.
فدا حسینی مالکی در ادامه این برنام درباره موضوع مهاجرین افغانستانی تصریح کرد: در سال‌های اخیر تعداد زیادی از مهاجرین افغان وارد کشور ما شدند و پس از آن در دولت سیزدهم بحث سازمان ملی مهاجرت مطرح شد. کشور ما کشوری مهاجر پذیر است. در دولت سیزدهم در اولین کار بحث ساماندهی اتباع خارجی را مطرح کردیم. آن جا مصوب شد که این طرح ساماندهی توسط دستگاه‌ها اجرایی شود. همین می‌تواند کمک مهمی برای مسئولین ما باشد.
مالکی بیان کرد هنوز آمار دقیقی از مهاجرین غیر قانونی نداریم، اما سرشماری‌های اخیر نشان می‌دهد که آمار واقعی از آن آمار‌هایی که گاهی اعلام می‌شود بسیار بیشتر است.
موسوی کارشناس مسائل افغانستان در این زمینه گفت:: ما مرز وسیعی با افغانستان داریم تا زمانی که نتوانیم این مرز را کنترل کنیم مشگلات وجود دارد. ما آمار مهاجران قانونی را داریم آمار مهاجران غیر قانونی را نداریم. یکی از صحبت‌ها در این سفر هم آن بود که مهاجرین غیر قانونی باید ایران را ترک کنند.
موسوی تاکید کرد: امروز آقای عراقچی ملاقاتی با وزیر دفاع طالبان هم داشتند. یکی از مسائل ما با آنها بحث انسداد مرز است و اگر این مسئله اجرایی شود مشکلات مهاجرت غیر قانونی و مواد مخدر و مسائل امنیتی هم حل می‌شود.
مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی معتقد است: سفر آقای عراقچی به افغانستان موافقان و مخالفانی داشت، اما این سفر ریسک بزرگی برای وزارت خارجه ما بود ما امیدواریم که افغانستانی‌ها بتوانند اقدامات عملی درباره قول‌هایی که داشتند بدهند.
مالکی درباره مشکلات افغانستان و پاکستان و تاثیر آن بر ایران گفت: در سفری که سال گذشته به پاکستان داشتیم نکرانی‌هایی را متوجه شدیم؛ که اگر مسائل این دو کشور حل نشود در مرز سه کشور ایران و پاکستان و افغانستان با حاشیه و ناامنی مواجه می‌شویم. با روندی که در افغانستان می‌بینیم خصوصا در مرز‌های مشترک ما با آنها کمی نگران هستیم. اتفاقاتی که در طرف دیگر مرز وجود دارد نگرانی‌هایی را برای مسئولان امنیتی ما ایجاد کرده و امیدواریم که این سفر بتواند کمی به امنیت مرز‌های هر سه کشور کمک کند.
موسوی در انتها گفت: همکاری در مسائل کشاورزی موضوع مهمی است که می‌توانیم با افغانستان آن را اجرایی کنیم اگر بتوانیم چرخه همکاری دو کشور در بحث کشاورزی را به حرکت در بیاوریم اتفاق مهمی است. سرمایه گذاری هم اهمیت بالایی دارد و بحث دیگر ایجاد شهرک‌های سرمایه گذاری و تجاری در افغانستان است؛ بنابراین عرصه‌های همکاری بین ایران وافغانستان در کشاورزی و صنعت و ترانزیوت و راه‌ها وجود دارد. در نتیجه همکاری اقتصادی با افغانستان موضوع مهمی است و باید به آن توجه ویژه‌ای کنیم.