احیای فعالیت های پژوهشی و بین الملل درکتابخانه مجلس
معاون پژوهشی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی از احیای فعالیت‌های پژوهشی و بین‌الملل در کتابخانه خبر داد و به تشریح این برنامه‌ها پرداخت.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی نزدیک به یک قرن است که به یکی از کتابخانه‌های مهم و مطرح ایران بدل شده است، اهمیت این کتابخانه به گنجینه‌های ارزشمندی است که در بخش‌های خطی، موزه، اسناد و منابع چاپی آن موجود است.
کتابخانه مجلس ایران با کتاب‌های خریداری‌شده و اهدایی در سال 1291 در قسمت شرقی حوض‌خانه عمارت قدیم مجلس شورای ملی، برای مراجعه و استفاده نمایندگان راه‌اندازی شد، اما ایده اولیه آن به آغاز مشروطه برمی‌گردد. پس از انقلاب مشروطه و تأسیس مجلس شورای ملی در سال 1285، عده‌ای از نمایندگان به فکر ایجاد کتابخانه‌ای برای مجلس افتادند تا نمایندگان را از جهت علمی و اطلاعاتی تغذیه کند.
فعالیت‌های پژوهشی و انتشاراتی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، از سال 1375 آغاز شد و آثار مختلفی در حوزه‌های مرتبط انتشار یافته است، به باور بسیاری از پژوهشگران کتابخانه مجلس از آغازکنندگان بحث دیجیتال‌سازی اسناد و نسخ خطی به شمار می‌رود، اتفاقی که در نیمه دوم دهه 80 در این کتابخانه رخ داد و انقلابی در حوزه دسترسی پژوهشگران به اسناد، نسخ خطی و کتاب‌ها ایجاد کرد، با این حال کتابخانه مجلس در دوره‌هایی نیز از رسالت خود دور شد.
محمدباقر قالیباف مرداد ماه امسال، مسعود معینی‌پور عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم را به سمت ریاست کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منصوب کرده است، پس از چند ماه حضور معینی‌پور در این کتابخانه، وی اخیرا‌ً، علی ططری از مدیران سابق بخش های مختلف کنابخانه را به معاونت پژوهش منصوب کرده است، علی ططری استاد دانشگاه، نویسنده و تاریخ‌پژوه متولد 1357، دانش‌آموخته دکترای تاریخ است، ططری سمت‌های اجرایی مختلفی را در کارنامه کاری خود داشته است، از مدیریت مرکز پژوهش و مدیریت مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی گرفته تا عضویت در کمیته ارزیابی حافظه جهانی و مشاور مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه و…
در کارنامه ططری همچنین علاوه بر سمت‌های اجرایی، سابقه آموزشی و تدریس در دانشگاه، عضویت در هیئت مؤسس و هیئت‌مدیره انجمن ایرانی تاریخ اسلام، عضویت در هیئت تحریریه دوفصلنامه تاریخ شفاهی، عضویت در هیئت تحریریه فصلنامه بساتین، عضویت در هیئت تحریریه ماهنامه پیام بهارستان و… نیز به چشم می‌خورد.
ططری پیش‌تر و در سابقه حضورش در کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به ویژه در دوره حضور رسول جعفریان در این کتابخانه تلاش‌های بسیاری در شناسایی، معرفی و انتشار اسناد مرتبط با تاریخ شفاهی و پارلمان داشته است، تلاشی که حالا و پس از حضور دوباره او در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس نیز به گفته او در برنامه‌هایش دیده شده است، خبرگزاری تسنیم، در ابتدای فعالیت ططری در سمت معاونت پژوهش کتابخانه مجلس گفت‌وگویی با وی درباره برنامه‌های پیش رو در این کتابخانه داشته است، این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
* تسنیم: آقای ططری، درباره بازگشت به کتابخانه و فعالیت در سمت معاونت پژوهش بفرمایید؟
کتابخانه مجلس، نخستین کتابخانه رسمی کشور است که قدمتش به قدمت تاریخ مجلس و مشروطه باز می‌گردد و برای ما ایرانیان از اهمیت فراوانی برخوردار است، من بالغ بر 25 سال است که در این مرکز خدمت می‌کنم، در دوره جدید تلاش داریم که این مجموعه به دوران شکوهی که در 115 سال اخیر داشته بازگردد، در طی قرن گذشته همیشه کتابخانه مجلس جزو کتابخانه‌ها و مراکز علمی پیشرو در کشور بوده و در جذب مخاطب، در جذب تراث، نفایس، نسخ خطی، اسناد، چاپ کتب و نشریات محل رجوع بسیاری از مشاهیر و مفاخر تاریخ معاصر ایران بوده است، این وظیفه سترگی بر عهده ما بوده و هست که اینجا به عنوان خدمتگزار حضور داریم.
* تسنیم: حضور تیم مدیریتی جدید با استقبال اهالی فرهنگ و پژوهشگران مواجه شده است، چه برنامه‌ای برای فعالیت در معاونت پژوهشی کتابخانه دارید و چه بخش‌هایی پررنگ خواهد شد؟
با تغییر مدیریت در سه ماه اخیر و حضور رئیس جدید کتابخانه آقای معینی‌پور در سیاست‌های کلی کتابخانه تغییراتی شکل گرفت و قرار شد که برنامه‌هایی در حوزه پژوهش ارائه دهیم؛ بر اساس تجارب و اندوخته علمی که داشتیم، برنامه‌هایی مبتنی و بر طبق اساسنامه و ماموریت کتابخانه تدوین و در اختیار وی قرار داده شد. تاکید رئیس کتابخانه بر این بود که کتابخانه به وظیفه و تعهد و اهداف اصلی خود که در اساسنامه تصریح شده است، بازگردد؛ کتابخانه‌ای که در خدمت پژوهشگران، استادان، نمایندگان و دانشجویان باشد و در حوزه انتشار میراث اسلامی و ایرانی فعالیت کند.
امیدوارم در دورانی که کشور با چالش‌های اقتصادی درگیر است و بیشترین تاثیر از این چالش‌های اقتصادی بر حوزه فرهنگ وارد می‌شود، با توجه و علاقه‌ای که رئیس جدید کتابخانه به حوزه پژوهش دارد، بتوانیم با فعالیت‌های پژوهش محوری به سمت تولید محتوا نیز حرکت کنیم، امیدوارم که بتوانیم بسیاری از برنامه‌های پیش‌بینی شده را تحقق بخشیم، من در ابتدای کار، برنامه شش ماهه‌ای را بر اساس ماموریتی که مرکز پژوهش برعهده دارد، تدوین کردم و تلاش می‌کنم این برنامه محقق شود.
* تسنیم: در سال‌های پایانی دهه 80 و نیمه نخست دهه 90، کتابخانه مجلس محلی برای فعالیت دانشجویان و اساتید رشته تاریخ نیز بود و ما شاهد تعامل کتابخانه با مراکز دانشگاهی بودیم، بازگشت به این مهم چقدر در برنامه‌های شما وجود داشته است؟
بله، ما پیش‌تر در سال‌هایی که در مرکز اسناد حضور داشتیم، از پتانسیل دانشجویان نیز برای حوزه فهرستنویسی، پژوهش، نگارش مقالات علمی و… بهره می‌بردیم، در این دوره ما رویکرد تاز‌ه‌ای را تعریف کرده‌ایم، متاسفانه در چهار سال اخیر تعدادی زیادی از پژوهش‌ها و طرح‌هایی که با پژوهشگران داشتیم، معطل مانده است، برای شروع این روند را احیا کردیم و 35 طرح پیشنهادی برای بررسی در شورای پژوهش پیشنهاد شده که قرار است بررسی شود، این طرح‌ها بین 20 تا 100 درصد به انجام رسیده است.
انتشار 11 طرح پژوهشی تا پایان سال
همچنین 11 طرح آماده انتشار است و تا پایان سال این 11 عنوان منتشر خواهد شد. پس یکی از مهم‌ترین رویکردهای ما انتشار طرح‌های پژوهشی باقی‌مانده از گذشته است.
* تسنیم: یکی از مهم‌ترین خدماتی که کتابخانه مجلس به حوزه فرهنگ و تراث در 15 سال اخیر داشته، برگزاری نشست‌های تخصصی در حوزه‌های نسخ خطی، پارلمان، اسناد و… بوده است، این نشستها نیز در دوره جدید دنبال خواهد شد؟
بله، دومین برنامه و سیاست ما در معاونت پژوهش کتابخانه مجلس، برنامه‌ریزی برای نشست‌های تخصصی جدید است؛ در دو هفته اول نشستی در حوزه آسیب‌شناسی نسخ خطی برگزار کردیم، اما در تداوم برنامه‌ها، هفت نشست دیگر هم برنامه‌ریزی شده است. نشستها مبتنی بر تخصص گروهی است؛ ما پنج گروه اسلام‌شناسی، ایران‌شناسی، اسناد و موزه، تصحیح متون و مطالعات پارلمانی را در زیرمجموعه معاونت پژوهش دادیم که برای هر کدام نشست‌هایی تدارک خواهیم دید.
همایش‌های تاریخ مجلس از سر گرفته می‌شود
نشستها مبتنی بر ماموریت گروه‌ها در حال برنامه‌ریزی است. برای نمونه دو نشست در حال طراحی است: یک نشست مرتبط با دیپلماسی پارلمانی در گروه مطالعات پارلمانی و دیگری گروه اسناد و موزه. در حوزه تصحیح متون، ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی و… نیز هفت نشست تدارک خواهیم دید، این نشستها با حضور چهار مهمان و کارشناس خارجی برگزار خواهد شد. این نشستها به منظور استخراج ایده برای طرح‌های جدید در کتابخانه برگزار خواهد شد.
موضوع دیگر، بحث همایش تاریخ مجلس است که دبیرخانه آن در سال 1389 راه‌اندازی شده بود و مجالس دوره اول تا بیست و چهارم شورای ملی را در قالب هفت نشست بررسی کرد؛ این دبیرخانه دوباره احیا شده و قرار است دوباره نشستها برگزار شود.
در حوزه تاریخ شفاهی پارلمان و قوه مقننه، با کارشناسان گفت‌وگوهایی داشتیم که از سال 1387 آغاز شده بود، اما این روند در هفت سال گذشته مغفول ماند و قرار است دوباره راه‌اندازی شده و این بار جدی‌تر از قبل پیگیری شود.
حمایت از تولید پایاننامههای مرتبط با پارلمان
* تسنیم: گفتید که برای مراکز دانشگاهی و تعامل با دانشجویان برنامه جدیدی تدارک دیده شده، درباره این برنامه‌ها بفرمایید؟
ما به سمت دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها و هسته‌های علمی حرکت خواهیم کرد، با برخی نهادهای دانشگاهی در شهرستان‌ها برنامه‌های مشترک بر محور کتاب تدارک دیده‌ایم، همچنین، یکسری تفاهم‌نامه‌ها برای حمایت از پایاننامههای مرتبط با موضوع قوه مقننه و پارلمان تنظیم کرده‌ایم؛ در یک دهه اخیر افت زیادی در نگارش پایاننامههای رشته علوم انسانی داشتیم که لازم است از این حوزه حمایت شده و دقت بیشتری مصروف شود. در نظر داریم، پایان‌نامه‌هایی که تلاش علمی زیادی برای آن‌ها انجام شده را منتشر کنیم و کمک کنیم، هم بنیه علمی پایان‌نامه‌ها بالا برود و هم اسناد و منابع در اختیار پژوهشگران این حوزه قرار دهیم، مجموعه نشریات و اسناد کتابخانه مجلس بسیار غنی است و عمدتاً نویافته و کمتر کارشده است. بنابراین، حمایت از پایان‌نامه‌هایی که در شورای پژوهش ما تایید شود و مرتبط با اساسنامه است نیز در دستور کار قرار دارد.
خرید نسخ خطی ادامه می‌یابد
* تسنیم: کتابخانه مجلس سابقه خوبی در خرید اسناد و نسخ خطی نیز دارد، برنامه خرید و ساماندهی اسناد و نسخ خطی چگونه خواهد بود؟
ما یکی از مراکزی هستیم که در یکصد سال اخیر حتی از ابتدا از سال 1287 و دوره دوم مجلس شورای ملی یعنی 116 سال پیش، به خرید نسخ خطی پرداخته‌ایم و از این منظر یکی از غنی‌ترین منابع نسخ خطی در کشور، کتابخانه مجلس است، ممکن است به لحاظ تعداد از برخی مجموعه‌ها نسخه خطی کمتری داشته باشیم، اما استاد حائری نیم‌قرن در کتابخانه بر خرید نسخ خطی ارزشمند نظارت داشتند و ما بهترین نفایس را در اختیار داریم. خرید نسخ خطی در این مجموعه باید ادامه پیدا کند.
* تسنیم: در سال‌های گذشته کتابخانه مجلس از جمله مراکز پژوهشی بود که به انتشار فهارس نسخ خطی و مجموعه‌هایی که تنها نهادهای دولتی می‌توانند از عهده انتشار آن‌ها برآیند، اهتمام داشت، آیا این موضوع نیز مورد توجه قرار می‌گیرد؟
بله، یکی از مراکزی که سنت فهرستنویسی نسخ خطی و اسناد را در کشور آغاز کرد، کتابخانه مجلس بود، یکی از سیاست‌های ما در دوره جدید همین موضوع است که به سرعت احیا شده و هم‌اکنون سه مجموعه در دست انتشار داریم که بیش از چهار سال معطل مانده است، فهرست اسناد عرایض دوره هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای ملی تا دو هفته آینده منتشر خواهد شد.
اولین اقدام معاونت پژوهش، انتشار فهرست نسخ خطی جلد 58 است که آخرین فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی شامل نسخه‌های خطی شماره 21 هزار و 401 تا 21 هزار و 800 است و به کوشش محمود نظری انجام شده است.
حضور فعال و موثر کتابخانه مجلس در آرشیویست‌‌های بین‌المللی
* تسنیم: در بحث ارتباط با حوزه بین‌الملل و نهادهایی مثل ایفلا، سواربیکا، ایکا و… چه برنامه‌ای دارید؟
متاسفانه در وضع فعلی روابط کتابخانه مجلس با حوزه بین‌الملل دچار چالش‌های جدی شده است، نهادهای ایفلا، ایکا (آرشیویست‌ها) که سال‌ها عضو آن‌ها بودیم و حق عضویت پرداخته‌ایم، سواربیکا، که کتابخانه مجلس جزو موسسین آن بود، کمیته ملی حافظه جهانی و… دیگر ارتباطی با ما ندارند. یکی از برنامه‌های پیشنهادی ما حضور فعال و موثر کتابخانه مجلس در همه این حوزه‌هاست. حتماً در طی ماه‌ها و روزهای آینده فعالیتمان را از سر خواهیم گرفت. همکاران ما حضور جدی‌تری خواهند داشت.
کتابخانه مجلس متعلق به همه ملت است
در دوره جدید، کتابخانه مجلس با آغوش باز همه استادان، دانشجویان و محققان را پذیرا خواهد بود، اینجا کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس است، مجلس خانه ملت است، کتابخانه هم متعلق به همه ملت است، همه تلاش ما نیز این است که خدمتی شایسته و در شأن پژوهشگران به دور از هر شعارزدگی داشته باشیم، در روزهای اخیر نیز به دستور ریاست محترم کتابخانه، ساعت کار افزایش داده شده و به سمتی می‌رویم که روزهای تعطیل نیز کتابخانه فعالیت داشته باشد. ما امانت‌دار و واسطه هستیم، نباید محدودیتی برای پژوهشگران ایجاد شود، اگر هم محدودیتی بوده، برداشته می‌شود، تا مراجعان به‌آسودگی از خدمات استفاده کنند.
انتهای پیام/