ترکیب سنت و مدرنیته؛ مسیر توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی
به گزارش خبرنگار مهر، فروشگاه کتاب «کوثر» پس از وقفه‌ای هفت‌ساله دیروز یکشنبه ۱۱ آذر با همکاری بنیاد شهید و امور ایثارگران و انتشارات امیرکبیر فعالیت خود را در قالب مراسم دورهمی اهالی رسانه و کتاب، از سر گرفت.
بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که میان بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان تبلیغات اسلامی منعقد شده، مدیریت این فروشگاه به انتشارات امیرکبیر سپرده شده است. مسئولیت اداره و بهره‌برداری فروشگاه به نمایندگی از سازمان تبلیغات اسلامی بر عهده این مجموعه قرار گرفته و در عین حال درآمد آن نیز میان طرفین تقسیم خواهد شد.
نجم‌الدین معلمی سرپرست انتشارات امیرکبیر در مراسم افتتاحیه این‌فروشگاه، گفت: خیابان انقلاب، از قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین مراکز کتابفروشی تهران است. فروشگاه «کوثر» که زمانی بزرگ‌ترین فروشگاه این خیابان بود، اکنون با عرضه بیش از ۱۰۰ هزار جلد کتاب فعالیت خود را از سر گرفته است. استقبال اولیه از این فروشگاه نشان‌دهنده ظرفیت بالای فرهنگی آن است.
وی با تأکید بر اهمیت توسعه کتابفروشیها افزود: گسترش فروشگاه‌های کتاب به جای محدود کردن سایر کتابفروشیها، به افزایش مخاطبان و رونق بازار کتاب کمک می‌کند. هدف ما ایجاد ارتباط قوی‌تر با مخاطبان کتاب و تقویت فرهنگ کتابخوانی است. امیدواریم فروشگاه «کوثر» بار دیگر به عنوان یکی از پرفروش‌ترین فروشگاه‌های کتاب شناخته شود و نقشی کلیدی در رونق این حوزه ایفا کند.
ترکیب سنت و مدرنیته؛ مسیر توسعه فرهنگ کتابخوانی
محمد قاسمی‌پور کارشناس حوزه کتاب هم در این دورهمی با اشاره به اهمیت احداث و توسعه فروشگاه‌های کتاب در کشور، گفت: این فروشگاه‌ها می‌توانند با ترکیبی از روش‌های سنتی و مدرن، نقشی کلیدی در افزایش فرهنگ کتابخوانی ایفا کنند. او معتقد است که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و در کنار آن، استفاده از نیروی انسانی آگاه و متخصص، امکان جذب مخاطبان جدید فراهم می‌شود.
وی با اشاره به تحولات جهانی در ارائه و توزیع کتاب گفت: طی دو دهه اخیر، فروشگاه‌های آنلاین و فناوری‌های نوین، استانداردهای نمایش و توزیع کتاب را متحول کرده‌اند. امروزه ابزارهایی مانند سیستم‌های جستجو و پایگاه‌های داده دیجیتالی، دسترسی به کتاب‌ها را آسان کرده‌اند. با این حال، همچنان عنصر انسانی در این مسیر نقش حیاتی دارد.
این‌منتقد در ادامه گفت: یک کتاب‌فروش آگاه و متخصص می‌تواند نقش فراتر از معرفی ساده پشت جلد کتاب ایفا کند. این افراد به عنوان مشاورانی حرفه‌ای، قادرند با ارائه توضیحات کارشناسانه، مخاطبان را به سمت انتخاب آگاهانه هدایت کنند. این نوع ارتباط انسانی، به‌ویژه در فروشگاه‌های کتاب و نمایشگاه‌ها، ارزش افزوده‌ای به تجربه خرید کتاب اضافه می‌کند. فروشگاه‌های کتاب باید به ترکیبی از روش‌های سنتی و مدرن مجهز شوند. وجود سیستم‌های جستجوی پیشرفته در کنار کتاب‌فروشانی که به محتوای کتاب‌ها مسلط هستند، می‌تواند بهترین تجربه را برای مخاطبان فراهم کند. این افراد، چه از نسل قدیم باشند و چه جوانانی پرشور و کتابخوان، می‌توانند با راهنمایی‌های خود نقش مؤثری در افزایش تعداد کتاب‌خوان‌ها داشته باشند.
قاسمی‌پور در ادامه گفت: عنصر انسانی، نه‌تنها در افزایش رضایت مشتریان، بلکه در ایجاد ارزش افزوده برای فروشگاه‌ها اهمیت دارد. یک مشاوره دقیق و حرفه‌ای می‌تواند موجب شود که هر مشتری، تعداد زیادی مشتری جدید به فروشگاه جذب کند. این رویکرد، به‌ویژه در مناسبت‌هایی مانند شب یلدا یا دیگر رویدادهای فرهنگی، بسیار مؤثر خواهد بود. با وجود رشد فناوری، کتابفروشیها نباید از اهمیت نیروی انسانی غافل شوند و می‌توانند با ترکیب روش‌های سنتی و مدرن، نه‌تنها به افزایش فروش، بلکه به تقویت فرهنگ کتابخوانی در جامعه کمک کنند.
دسته‌بندی مخاطبان و تأثیر فروشگاه‌ها
مسلم نادعلی‌زاده یکی از نویسندگانی که در دورهمی اهالی رسانه و کتاب حضور داشت، گفت: افراد جامعه را از نظر علاقه به مطالعه به دو دسته باید تقسیم کنیم: افراد بی‌علاقه به مطالعه و افرادی که به مطالعه علاقه‌مند هستند. فروشگاه‌های کتاب می‌توانند با روش‌های گوناگون به این دو گروه خدمات ارائه دهند. – برای افرادی که بی‌علاقه به مطالعه هستند، برگزاری نشست‌ها و تبلیغات جذاب می‌تواند مؤثر باشد. برای علاقه‌مندان به کتاب، فروشگاه‌ها می‌توانند از طریق چینش صحیح کتاب‌ها و نمایش آثار برجسته، به آنها در انتخاب کتاب مناسب کمک کنند. همچنین می‌توانند با ارائه کتاب‌های متنوع و جذاب، مخاطبانی را که برنامه مشخصی برای مطالعه ندارند، به سمت کتابخوانی هدایت کنند.
وی افزود: فروشگاه‌های فیزیکی که طراحی مناسبی دارند و فضایی آرام و دلپذیر برای مخاطبان ایجاد می‌کنند، می‌توانند به موفقیت بیشتری دست یابند. فراهم کردن امکاناتی نظیر محیطی برای استراحت، نوشیدن چای، و گفت‌وگوهای دوستانه، تجربه‌ای مثبت برای مراجعین ایجاد می‌کند. چنین فروشگاه‌هایی می‌توانند افراد از گروه‌های مختلف را جذب کنند و محیطی آرام و متناسب برای انتخاب کتاب فراهم آورند. به دلیل شرایط زندگی مردم و محدودیت زمانی، فروشگاه‌های آنلاین به دلیل دسترسی آسان‌تر و صرفه‌جویی در وقت، عملکرد بهتری داشته‌اند. اما این به معنای بی‌اثر بودن فروشگاه‌های فیزیکی نیست.
این‌نویسنده در پایان گفت: فروشگاه‌های کتاب، چه آنلاین و چه فیزیکی، نقشی مؤثر در ترویج فرهنگ کتابخوانی دارند. با طراحی صحیح و ارائه خدمات مناسب، می‌توان افراد بیشتری را به مطالعه علاقه‌مند کرد و جامعه‌ای آگاه‌تر و کتاب‌خوان‌تر ساخت.
تغییر مثبت اما نیازمند تکامل
در بخش بعدی این‌برنامه، محمدامین اکبری مدیر انتشارات شهرستان ادب، با اشاره به ضرورت تحول در ساختار کتابفروشیها، گفت: تغییر و تحول در فروشگاه‌های کتاب، پاسخی به نیاز و درخواست مخاطبان بود و به درستی انجام شد. این تغییر، حرکتی از کتاب‌فروشی‌های کوچک که تنها برای مخاطبان خاص طراحی شده بودند، به سمت فروشگاه‌های بزرگ و چندمنظوره است. در این فروشگاه‌ها، علاوه بر کتاب، محصولات دیگری مانند لوازم‌التحریر، هدایا و حتی کافه وجود دارد که می‌تواند مخاطبان عام را نیز جذب کند. این فضاها، با ایجاد جذابیت‌های بیشتر، حتی کسانی را که تنها برای خرید هدیه یا مراجعه به کافه آمده‌اند، به دیدن و خرید کتاب ترغیب می‌کند.
وی افزود: هرچند این تحول مبارک است و باید در سطح کشور گسترده‌تر شود، اما همچنان تعداد فروشگاه‌های کتاب بزرگ در تهران و سایر شهرها بسیار محدود است و بازار کتاب ایران نیاز به توسعه بیشتری در این زمینه دارد. هرچه تنوع و تعداد این فروشگاه‌ها بیشتر شود، امکان گسترش فرهنگ کتابخوانی نیز افزایش خواهد یافت. یکی از نقصان‌های جدی در ساختار فعلی کتابفروشیها، کمبود کتاب‌فروشانی است که اطلاعات کافی و تخصص لازم در زمینه کتاب داشته باشند. در گذشته، کتاب‌فروش‌ها مانند عطاری‌های قدیمی بودند که علاوه بر ارائه محصول، نقش راهنما و مشاور را نیز ایفا می‌کردند. اما متأسفانه امروزه بیشتر فروشندگان کتاب، دانشجویانی هستند که به صورت موقت در این شغل فعالیت می‌کنند و گاهی حتی علاقه‌ای به کتاب ندارند. این موضوع باعث می‌شود مخاطبان از راهنمایی‌های لازم برای انتخاب کتاب محروم شوند.
مدیر انتشارات شهرستان ادب در ادامه گفت: برای تقویت نقش کتابفروشیها، باید زیرساخت‌های تخصصی در این حوزه شکل بگیرد و کتاب‌فروشان و دیگر عوامل دخیل در چرخه تولید و توزیع کتاب، از نویسنده و ویراستار گرفته تا ویزیتورها و فروشندگان، همگی با کتاب و کتابخوانی آشنا باشند. تنها در این صورت می‌توان انتظار داشت که مخاطبان نیز به کتاب و مطالعه علاقه‌مند شوند. بدون این آشنایی و علاقه‌مندی در زنجیره تولید و فروش کتاب، نمی‌توان به توسعه فرهنگ کتابخوانی در جامعه امیدوار بود.
اکبری گفت: تحول فروشگاه‌های کتاب گامی مثبت است اما توجه به نیروی انسانی آگاه و علاقه‌مند، نقش کلیدی در موفقیت این تحول ایفا می‌کند.