تلویزیون، نظرسنجی، اثرسنجی؛ چگونه و با چه متر و معیاری؟!
رئیس مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما از افکارسنجی با جدیدترین روش‌ها و اثرسنجی تولیدات بر مخاطبان می‌گوید. البته به افزایش ۵ درصدی مخاطبان تلویزیون در تابستان نیز اشاره کرد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از نکاتی که بارها منتقدین و کارشناسان به‌عنوان حلقه گمشده در رادیو و تلویزیون به آن اشاره کردند، تحقیق و پژوهش است. سریال‌ها و برنامه‌هایی که در گذشته باری به هر جهت به آنتن می‌‌آمدند و می‌رفتند و الان در دوره فعلی، سیمافیلم و تصمیم‌گیران در عرصه ساخت سریال در تلویزیون بر این باورند بایستی در وهله اول تحقیقات و پژوهش‌ها پیش برود، فیلمنامه تکمیل شود و سپس در وهله بعدی کار به مرحله تولید برسد. چرا که وقتی مراحل پژوهش فیلمنامه به درستی پیش نرود آن اثرگذاری را نخواهد داشت.
در روزهایی که اختصاص به ایام پژوهش دارد؛ می‌توان به این نکته اشاره کرد عامل اصلی رفتارهای باری به هر جهت، بها ندادن به پژوهش و تحقیق و تولید شتاب‌زده برنامه‌ها و سریال‌هاست. اتفاقی که این روزها به دلیل کنداکتور منطقی‌تر و منسجم‌تر کمتر می‌افتد و سریال‌ها با یک سعه صدرِ بهتر و برنامه‌ریزی به دور از شتاب‌زدگی، پیش می‌روند.
بحث تأثیرسنجی و یا حتی ذائقه‌سنجی جزو نکاتی بوده که همواره حائز اهمیت است. چنانچه این تأثیرسنجی‌ها و ذائقه‌سنجی‌ها در دستور کار قرار بگیرد به‌طور قطع خروجی سریال‌ها از متن واقعیت‌های جامعه دور نخواهند بود و برنامه‌ها متناسب با نگاه و سلیقه و خواست مخاطب ساخته و پرداخته می‌شود. همان اتفاقی که این روزها تلویزیون خیلی به دنبال آن است و محسن شاکری‌نژاد رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما در این گفت‌وگو به آن اشاره کرد.
او گفت: «کنار نظرسنجی و ارزیابی آثار در دوره جدید به‌سمت تأثیرسنجی رفته‌اند، چرا که به این واسطه سازندگان برنامه‌ها و سریال‌ها بهتر می‌توانند تصمیم بگیرند که چه نوع مفاهیم و ایده‌هایی را به آنتن صداوسیما برسانند. بی‌تردید ایده‌های راهگشایی که مردم عادی کوچه و خیابان، نخبگان و دانشگاهیان ارائه می‌دهند می‌تواند بهترین دستمایه برای ساخت کارهای فاخر و ارزشمند در صداوسیما باشد.»
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما در خصوص جایگاه و رویکرد تحولی رسانه ملی در سیاست‌گذاری‌ها و فعالیت‌های مرکز تحقیقات صداوسیما توضیح داد: تحول فقط یک شعار مدیریتی نیست؛ با توجه به مقتضیات زمان و فضای رسانه‌ای ایران تحول امری گریزناپذیر است. اگر رسانه‌های قابل دریافت از سوی مردم ایران را شامل رسانه ملی شبکه‌های ماهواره‌ای شبکه نمایش خانگی سینما، فضای مجازی و رسانه‌های چاپی بدانیم بررسی فضای حاکم بر این سپهر رسانه‌ای متنوع، لزوم تحول را بیش از پیش مشخص می‌کند.
محسن شاکری نژاد تصریح کرد: ایران تنها کشوری است که بیش از 200 شبکه ماهواره‌ای فعال علیه فرهنگ تاریخ و ریشه‌های مذهبی آن محتوا تولید و پخش می‌کنند. چگونه است که کشوری مثل انگلستان که از مردم خودش بابت تماشای تلویزیون سالانه حدود 150 پوند دریافت می‌کند برای ایرانیان به صورت رایگان محتوا تولید و پخش می‌کند؟ چگونه است که برای کشوری مثل ایران که بسیاری از اقلام مورد نیاز مردمش از جمله داروهای ضروری بیماران خاص و… تحریم است فناوری‌های ارتباطی بدون هیچ محدودیتی ارائه می‌شود؟
وی افزود: این در حالی است که در فضای مجازی متأسفانه دچار خلأ حکمرانی، بی برنامگی و عدم نظارت کافی هستیم. همچنین استانداردهای حاکم بر صوت و تصویر ایران در عرصه سینما نمایش خانگی و تلویزیون با یکدیگر کاملاً متفاوت و گاهی متناقض است. در چنین وضعی برنامه ریزی برای تحول در رسانه ملی امری لازم است. این مهم طی سه سال اخیر سرلوحه رسانه ملی قرار گرفته و در مرکز تحقیقات سازمان هم با شعار «تحول پژوهش مدار، رسانه اثرگذار» دنبال می‌شود.
به گفته رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما، طبیعت برای عینیت یافتن تحول نمی توان بی گدار به آب زد. رویکرد رئیس محترم سازمان هم مبتنی برهمین نگاه است و به همین علت سند تحول رسانه ملی از پایه براساس پژوهش شکل گرفته تا صداوسیما بتواند در این فضای رسانه‌ای جدید به عنوان مهمترین دستگاه فرهنگی کشور رسانه‌ای اثرگذار باشد.
افکارسنجی با جدیدترین روش‌ها
وی درباره به روز بودن روش‌های پژوهشی و سنجش افکار عنوان کرد ما معتبرترین و جدیدترین شیوه‌های افکارسنجی دنیا را مطالعه کرده‌ایم. در خصوص نقاط قوت و ضعف افکارسنجی و سنجش‌ها آسیب‌شناسی کرده‌ایم تا کمترین خطا را داشته باشیم و خطا را به حداقل رسانده‌ایم.
شاکری نژاد افزود: برای اینکه به بهترین شیوه نظرسنجی برسیم مراکز افکارسنجی داخل کشور و شیوه کار آنها را نیز بررسی کرده‌ایم و با آنها در ارتباطیم تا در صورت نیاز تحولاتی در نحوه نظرسنجی مخاطبان اعمال کنیم.
اثرسنجی تولیدات بر مخاطبان
عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما در پاسخ به پرسشی درخصوص ارزیابی تأثیر پژوهش‌ها در تولیدات صداوسیما و مخاطبان برنامه‌ها و آثار رسانه ملی توضیح داد: در دوره جدید براساس سند تحول و با توجه به تأکید رئیس سازمان صداوسیما بحث اثرسنجی به طور جدّی در دستور کار مرکز تحقیقات سازمان قرار گرفته است. هم اکنون اثرسنجی به صورت مطالعه تأثیر محتوا بر مخاطب به سه شیوه «پیش آزمون، پس آزمون، بیننده غیربیننده» و «خوانش مخاطب» صورت می‌گیرد در دوره جدید ارتباط تنگاتنگی بین مرکز طرح بودجه و برنامه سازمان و مرکز تحقیقات وجود دارد و با هماهنگی دو مجموعه عملیات‌های مختلف رسانه‌ای طراحی و ارزیابی و اثرسنجی می‌شود به زودی نتایج این همکاری‌ها در قالب مطالعات اثرسنجی عملیات رسانه‌ای به ارتقای تولیدات سازمان کمک شایانی خواهد کرد.
شاکری‌نژاد ادامه داد: در زمینه مخاطب‌سنجی امروز ناگزیر به بازنگری در شیوه‌های مرسوم سنجش مخاطبیم. امروز به ویژه در بین قشر جوان با مخاطبانی مواجهیم که محتوای صداوسیما را فقط به شکل سنتی از صفحه تلویزیون دنبال نمی‌کنند و از بسترهای دیگر از جمله فضای مجازی و…. هم تماشاگر تولیدات‌اند بنابراین باید به شیوه‌هایی این جنس از مخاطبان و مصرف رسانه‌ای ایشان راهم مد نظر قرار داد.
افزایش 5 درصدی مخاطبان تلویزیون در تابستان
وی درخصوص نتیجه نظرسنجی پیامگیران که هر فصل میزان مخاطبان، سیما، صدا، خبرو… را به تفکیک شبکه‌ها می‌سنجد، تصریح کرد: گزارش نظرسنجی پیامگیران در تابستان نشان داد که تلویزیون نسبت به فصل قبل پنج درصد افزایش مخاطب کلی داشته است بنابراین خوشبختانه سیاست‌های تحولی با همه مشکلات در سازمان صداوسیما در حال به ثمر نشستن است و در آینده با تولید آثار طراحی و ساخته شده در دوره جدید این توفیقات مجال بروز بیشتری هم خواهد داشت.
انتهای پیام/