جشن صدسالگی هنرمند ایرانی- ارمنی در تهران به شیوه‌ای متفاوت
پس از سال‌ها، نمایشگاهی از آثار مارکو گریگوریان در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
صد سال از تولد مارکو گریگوریان می‌گذرد و حالا در سالگرد تولد صد سالگی او، بنیاد مارکو گریگوریان در ایروان، ارمنستان، تصمیم گرفته تا از گنجینه موزه هنرهای معاصر برای نمایش آثار این هنرمند استفاده کند و یاد این هنرمند را زنده نگه دارد؛ و این یکی از ویژگی‌های مثبت وجود موزه‌ای بین المللی در ایران است که چنین اتفاقاتی می‌تواند در آن رقم بخورد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، نمایشگاهی که در روز افتتاحیه آن که دوشنبه ۱۲ آذر بود و روز تعطیل موزه، اما با جمعیت زیادی از مشتاقان تماشای آثار او افتتاح شد. همان روزی که نادره رضایی، معاون هنری وزارت ارشاد گفت: «در این روزهای اخیر با صف‌هایی که برای نمایشگاه «چشم در چشم» کشیدید، صدای شما را شنیدم.»
مارکو سال ۱۹۲۵ در روسیه به دنیا آمد. خانواده‌اش تجربه قتل‌عام ارمنیان در وان را داشتند و اصلا همین اتفاق تلخ باعث شد تا از وان به قارص و بعد به روسیه مهاجرت کنند. همین شد که مارکو در این کشور به دنیا آمد.
اما خیلی زود خانواده‌اش به تبریز مهاجرت کردند و همانجا مادر مارکو بر اثر بیماری از دنیا رفت. پدر خانواده پس از مرگ همسرش، راهی تهران شد و مارکو در مدرسه ارمنیان تهران درس خواند. اما وقتی که به دستور رضاشاه مدارس اقلیت‌ها بسته شد، آنها به آبادان و بعد به اصفهان رفتند و در سال ۱۹۴۰ مجدد به تهران بازگشتند و این بار مارکو وارد کالج آمریکایی شد.
سال ۱۹۸۵ بود که مارکو گریگوریان نمایندگی غرفه ایران در بیست و نهمین دوره بی‌ینال ونیز را بر عهده گرفت وبه عضویت هیات داوری بین‌المللی آن برگزیده شد. همان سال، وقتی به ایران بازگشت، سرپرست گروه گرافیک وزارت فرهنگ و هنر شد و و بعد، با همکاری و نظارت اداره کل هنرهای زیبای کشور، اولین بی‌ینال تهران را در کاخ ابیض (۱۳۳۷) برگزار کرد. این بی‌ینال تا ۵ دوره ادامه داشت.
مارکو گریگوریان در سال ۱۹۵۴، وقتی که از ایتالیا به ایران بازگشت، گالری استتیک را افتتاح کرد؛ و خودش در وصف آن می‌نویسد: «آنچه در محیط ایتالیا آموخته بودم، من را به این فکر انداخت که باید یک گالری اختصاصی و یک کلاس آموزش نقاشی دایر کنم. قصدم این بود که برای علاقمندان نقاشی مدرن جایی را که تاسیس کنیم که بتوانند کارهایشان را نشان بدهند. در گالری استتیک هم نگایشگاه‌های انفرادی برگزار می‌َد و هم گروهی. طی شش سال فعالیت گالری استتیک چند نمایشگاه انفرادی از آثار من و دیگر هنرمندانی نظیر سهراب سپهری و سیراک ملکنیان و همچنین چند نمایگشاه گروهی از آثار هنرجویان خودم نظیر مرتضی ممیز، چنگیز شهوق، فرامرز پیلارام و اردشیر محصص برگزار شد.»
یکی از بخش‌های این نمایشگاه، اختصاص داشت به هنر گریگوریان که در دسته هنر زمینی می‌گنجد. هنر زمینی یکی از سبک‌های هنری بعد از ۱۹۶۰ است که نقاش‌ها با کمک آن توانستند چالش‌های تصویری در فضای سه‌بعدی را معنا کنند. این سبک از هنر، وقتی نظر دیگران را جلب کرد که هنرمندان بر محیط زیست و استفاده نابجا از منابع طبیعی تمرکز کردند.
یکی از پیشتازان این جنبش که رابرت اسمیتسون نام داشت، می‌گفت: «به جای آنکه یک اثر هنری را روی زمین قرار دهند، خود زمین به یک اثر هنری تبدیل می‌شود.»
مارکو گریگوریان نیز از سال ۱۹۶۰ آثار هنری‌اش را منحصر کرد به هنر زمینی و هرآنچه به خاک مربوط می‌شد؛ و در سال ۱۹۶۲ که در نیویورک زندگی می‌کرد، اولین مجموعه آثار خاکی خود را هم تکمیل کرد و هم به نمایش گذاشت.
او در این سبک هنری، کارش را با بررسی کوه‌ها و مناطق جغرافیایی از زاویه دید بالا شروع کرد؛ و در طول ۱۶ سال، پیوسته فاصله‌اش را با زمین کم کرد. تا حدی که تمرکزش منحصر شد به ذراتی که روی زمین و زیر پایش قرار داشتند.
گریگوریان در قاب‌بندی این سبک ازهنرش معمولا از شکل هندسی مربع استفاده می‌کند. تقسیم‌بندی مربعی در هنر اسلامی مقدس است و نمایانگر زمین، چهار مرحله زندگی انسان، چهار جهت و چهار فصل و…
نمایشگاه «مروری بر زندگی و آثار مارکو گریگوریان» دوشنبه، ۱۲ آذرماه ساعت ۱۵ در گالری ۷ و ۸ و ۹موزه هنرهای معاصر تهران افتتاح شد و تا ۲۳ دی‌ماه ادامه خواهد داشت.
