حضور 17 کشور در اجلاس مدیران مراکز مطالعات اسلامی
نخستین اجلاس بین‌المللی مدیران مراکز آموزشی و پژوهشی حوزه علوم و مطالعات اسلامی با حضور نزدیک به چهل اندیشمند از ۱۷ کشور جهان و ده‌ها مدیر مراکز مطالعات اسلامی ایران برگزار می‌شود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حجت‌الاسلام احمدحسین شریفی، رئیس دانشگاه قم در نشست خبری نخستین اجلاس بین‌المللی مدیران مراکز آموزشی و پژوهشی حوزه علوم و مطالعات اسلامی با اشاره به شعار این اجلاس گفت: شعار این اجلاس با عنوان “آموزش اسلامی تمدن‌ساز؛ فرصت‌ها و ظرفیت‌های همکاری‌های علمی و فرهنگی” است.
وی هدف اصلی این همایش را شناخت ظرفیت‌ها و فرصت‌های موجود در مراکز مطالعات اسلامی جهان اسلام عنوان کرد و افزود: در جهان اسلام و کشورهای مختلف، مراکز مطالعات اسلامی فراوانی وجود دارند، اما در اغلب موارد این مراکز از فعالیت‌های یکدیگر اطلاعی ندارند. فعالیت‌ها معمولاً به صورت فردی و شخصی انجام می‌شود و ارتباط سازمانی و شبکه‌ای میان آن‌ها برقرار نشده است.
هدف اول: شناسایی ظرفیت‌های مراکز اسلامی جهان اسلام
رئیس دانشگاه قم با تأکید بر لزوم ایجاد شبکه‌ای منسجم میان مراکز مطالعات اسلامی، خاطرنشان کرد: این اجلاس فرصتی است تا ظرفیت‌های مراکز مختلف شناسایی شود و آن‌ها نیز با ظرفیت‌های مراکز مطالعات اسلامی در ایران آشنا شوند. بیش از پانصد نشریه علمی پژوهشی در کشورهای مختلف شناسایی شده‌اند که در حوزه مطالعات اسلامی فعالیت می‌کنند. اگر این نشریات با هم مرتبط شوند، شبکه‌ای عظیم از متخصصان مطالعات اسلامی شکل خواهد گرفت که می‌تواند هم‌افزایی علمی و فرهنگی قابل توجهی ایجاد کند.
وی همچنین به وجود ده‌ها هزار اندیشمند و دانشمند متخصص در حوزه اسلام‌شناسی در سراسر جهان اشاره کرد و افزود: این اجلاس نخستین گام برای ایجاد شبکه‌ای از این داده‌ها و داشته‌هاست. مدیران مراکز می‌توانند یکدیگر را بشناسند، ارتباطات مدیریتی و سازمانی برقرار کنند و فرصت‌ها و ظرفیت‌های خود را به هم معرفی کنند. این اجلاس با هدف تقویت همکاری‌های علمی و فرهنگی میان مراکز مطالعات اسلامی در جهان اسلام و ایجاد شبکه‌ای منسجم از متخصصان این حوزه برگزار شد. انتظار می‌رود نتایج این رویداد، گامی مؤثر در جهت توسعه مطالعات اسلامی و هم‌افزایی علمی در سطح جهانی باشد.
هدف دوم: بررسی کمبودها و نیازهای موجود در حوزه مطالعات اسلامی
شریفی با اشاره به دومین هدف این اجلاس گفت: این اجلاس به گونه‌ای طراحی شده است که خلأها، کمبودها و نیازهای موجود در حوزه مطالعات اسلامی را مشخص کند. با حضور نزدیک به چهل اندیشمند و مدیر مراکز آموزشی و پژوهشی از هفده کشور جهان و ده‌ها مدیر مراکز مطالعات اسلامی ایرانی، گفت‌وگوهای گسترده‌ای در طول سه تا چهار روز انجام خواهد شد. این تعاملات به شناسایی خلأهای مطالعاتی، کمبودها و نیازهای مشترک کمک خواهد کرد. ممکن است نیازهایی وجود داشته باشد که در ایران شناخته نشده‌اند یا برعکس، نیازهایی که در دیگر کشورها ناشناخته مانده‌اند، اما در ایران به دلیل ویژگی‌های فرهنگی خاص، راه‌حل‌هایی برای آن‌ها ارائه شده است. این اجلاس فرصتی است برای شناسایی و رفع این نیازها.
هدف سوم: تبیین دستاوردهای مراکز علمی ایران
وی در ادامه به سومین هدف این اجلاس اشاره کرد و افزود: با توجه به نزدیکی به دهه مبارک فجر و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، هدف سوم این اجلاس، تبیین دستاوردهای مراکز علمی ایران در حوزه مطالعات اسلامی است. در طول 45 تا 46 سال گذشته، به برکت انقلاب اسلامی، مطالعات اسلامی در ایران گسترده‌تر و عمیق‌تر از هر زمان دیگری در تاریخ اسلام پیشرفت کرده است. به عنوان مثال، پس از انقلاب اسلامی، نهضت دایرةالمعارف‌نویسی در ایران آغاز شد که حاصل آن، تألیف آثار ارزشمندی مانند دایرةالمعارف تشیع، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، دایرةالمعارف علوم عقلی و فلسفی، دایرةالمعارف عرفان، دایرةالمعارف منطق، دایرةالمعارف کلام، دایرةالمعارف فلسفه و دایرةالمعارف معرفت‌شناسی اسلامی است. دایرةالمعارف‌نویسی دانشی پیچیده و نیازمند مقدمات فراوان است که به برکت انقلاب اسلامی و امید ایجاد شده در این دوره، به ثمر نشسته است.
رئیس دانشگاه قم تأکید کرد: این اجلاس فرصتی است تا دستاوردهای علمی و پژوهشی ایران در حوزه مطالعات اسلامی به جهانیان معرفی شود و همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه تقویت گردد. امیدواریم این رویداد گامی مؤثر در جهت توسعه و تعمیق مطالعات اسلامی در سطح جهانی باشد. این اجلاس با حضور مدیران و اندیشمندان برجسته از سراسر جهان اسلام، به مدت 4 روز در دانشگاه قم ادامه دارد و انتظار می‌رود نتایج آن تأثیرات مثبت و ماندگاری در حوزه مطالعات اسلامی و همکاری‌های علمی بین‌المللی داشته باشد.
شریفی با اشاره به نا آگاهی بسیاری از کشورهای اسلامی و مراکز علمی جهان از اقدامات بنیادین ایران در حوزه مطالعات اسلامی، گفت: بسیاری از کشورهای اسلامی و مراکز علمی از کارهای بنیادی‌ای که در ایران در حوزه مطالعات اسلامی انجام شده، اطلاعی ندارند. پس از انقلاب اسلامی، اقدامات گسترده‌ای برای احیای تراث اسلامی صورت گرفته است. به عنوان مثال، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران و مرکز حدیث و مطالعات حدیث، به احیای تراث فلسفی و روایی ائمه شیعه (سلام‌الله‌علیهم) پرداخته‌اند. این اقدامات در طول تاریخ اسلام و تشیع بی‌سابقه است.
هدف چهارم: کسب مرجعیت علمی در جهان اسلام
وی افزود: مطالعات کاربردی و امتدادبخشی به بنیان‌های فکر اسلامی در حوزه‌هایی مانند سیاست‌گذاری و مدیریت جامعه در ایران اسلامی نیز به طور گسترده انجام شده است. مراکز تخصصی و علمی ما به دلیل نیازهای داخلی و فرصت‌هایی که انقلاب اسلامی ایجاد کرد، اقدامات ارزشمندی را در این زمینه انجام داده‌اند. اگر این دستاوردها به درستی به مدیران و مسئولان مراکز مطالعات اسلامی در سایر کشورهای اسلامی و غیر اسلامی معرفی شود، هدف چهارم این همایش، یعنی کسب مرجعیت علمی، به خوبی محقق خواهد شد.
رئیس دانشگاه قم با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری بر لزوم کسب مرجعیت علمی توسط مراکز دانشگاهی ایران، بیان کرد: مقام معظم رهبری مهم‌ترین مطالبه‌ای که از مراکز دانشگاهی و پژوهشی ما داشته‌اند، این است که باید تلاش کنیم مرجعیت علمی را در دنیا کسب کنیم. برای تحقق این هدف، تقویت و ترویج زبان فارسی به عنوان زبان علم نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. به اعتقاد من، بهترین فرصت و مزیت اصلی مراکز دانشگاهی ما در رقابت با سایر مراکز علمی جهان، حوزه مطالعات اسلامی و علوم انسانی است. این حوزه‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، در حالی که علوم انسانی اسلامی می‌تواند مزیت اصلی ما باشد.
شریفی با اشاره به نمایشگاهی که چند سال پیش در قم برگزار شد، خاطرنشان کرد: در این نمایشگاه، نزدیک به 4500 منبع تولید شده در حوزه مطالعات علوم انسانی با رویکرد اسلامی در 40 سال گذشته به نمایش گذاشته شد. اگر بتوانیم این منابع را به درستی معرفی کنیم و برجستگی خود را در این عرصه نشان دهیم، گام بزرگی به سمت کسب مرجعیت علمی در حوزه مطالعات انسانی و اسلامی برداشته‌ایم.
وی در پایان سخنان خود ابراز امیدواری کرد که این اجلاس بتواند به اهداف خود دست یابد و نقش مؤثری در تقویت همکاری‌های علمی و فرهنگی میان مراکز مطالعات اسلامی در سطح جهانی ایفا کند. این اجلاس با حضور مدیران و اندیشمندان برجسته از سراسر جهان اسلام ادامه دارد و انتظار می‌رود نتایج آن تأثیرات مثبت و ماندگاری در حوزه مطالعات اسلامی و همکاری‌های بین‌المللی داشته باشد. این مدل اجلاس اولین بار است که چنین گردهمایی از مدیران و مسئولان مراکز مطالعات اسلامی در جمهوری اسلامی برگزار می‌شود و در تلاش بوده‌اند تا فعال‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مراکز را دعوت کنند.
ربانی: لزوم ایجاد شبکه‌ای تأثیرگذار در توسعه همزیستی با جوامع اسلامی
محمد علی ربانی مدیرکل همکاری های علمی و دانشگاهی در ادامه این نشست گفت: یکی از مسائل و محورهای اصلی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان دستگاه دیپلماسی فرهنگی، تسهیل‌گری در توسعه رویکرد بین‌المللی است. همان‌طور که جناب دکتر شریفی نیز اشاره کردند، یکی از ظرفیت‌های مهم در همکاری‌ها و تعاملات، ایجاد شبکه‌ای تأثیرگذار به‌ویژه در توسعه همزیستی و ارتباط با جوامع اسلامی و مراکز دانشگاهی و نخبگی در این جوامع است که طبیعتاً در تبیین روایت‌ها و فهم درست از اسلام نقش بسزایی دارد.
وی افزود: متاسفانه یکی از کاستی‌های موجود ما هم فقدان ارتباطات و تعاملات پایدار بین مجموع ظرفیت‌های داخلی و خارجی است؛ علی‌رغم مزیت‌ها و دستاوردهایی که به ویژه در حوزه علوم اسلامی اتفاق افتاده و هم در حوزه و هم در دانشگاه‌ها خوشبختانه ما شاهد دستاوردهای عظیمی در تولید علم و منابع روز در حوزه علوم اسلامی و انسانی هستیم. ما سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به حسب وظیفه ذاتی خودش و مسئولیتی که بر عهده دارد، به هر حال این امکان را فراهم آورد که فضایی برای گفت‌وگو و تعامل بین مجموع نهادهای تصمیم‌گیر در حوزه علوم و آموزش اسلامی فراهم کند و به خصوص محوریت دانشگاه قم.
ربانی ادامه داد: شما مستحضر هستید که قم در طی مرور گذشته یکی از کانون‌های اصلی تولید و نشر و تدوین علم بوده است. دانشگاه قم نیز به عنوان یک دانشگاهی که هم دولتی است و هم این مزیت را دارد که در شهر قم واقع شده و حلقه وصل بین نهادهای سنتی و علمی کشور محسوب می‌شود. خوشبختانه اولین میزبانی این اجلاس را دانشگاه قم بر عهده گرفته و آنچه که تا این روز تعقیب شده ما حدود 40 مهمان را خواهیم داشت از 16 کشور از آسیای جنوب شرقی و همچنین از کشورهای عربی، عمدتاً مسئولین تصمیم‌گیر در حوزه علوم و مطالعات اسلامی هستند. این مدیران طی دو روز فرصت خواهند داشت با تأکید بر محور حوزه الهیات، از فقه، حقوق و اقتصاد اسلامی، سبک زندگی نظام قرآنی و فقه حدیث و قرآن، بحث و گفتگوهایی را بکنند که فرصت‌ها و زمینه‌های همکاری‌های مستمر را بتوانند در این اجلاس انشالله به توافقات برسند.
وی افزود: حضور این مهمان‌ها فرصتی است که بیشتر با مزیت‌ها و دستاوردهایی که در حوزه علوم اسلامی به ویژه در حوزه‌های علوم اسلامی اتفاق افتاده در ایران اسلامی آشنا شوند و متأسفانه باید اذعان کنیم علی‌رغم همه این مزیت‌ها، ما نهادهای علمی و حوزوی کمتر تعاملات پایداری دارند با این مراکز و امیدواریم که این فرصتی باشد برای شکل‌گیری و نهادسازی برای تعاملات پایدار.
توافق درباره تأسیس مجمع بین المللی همکاری علمی و آموزشی
ربانی ادامه داد: بناست که در این اجلاس توافق شود بر شکل‌گیری ساختارهایی مثل دبیرخانه دائمی اجلاس و همچنین توافق بر تأسیس مجمع بین‌المللی همکاری علمی و آموزشی در حوزه علوم و مطالعات اسلامی که به نظر می‌رسد فرصت مناسبی را پیش خواهد آورد که به صورت مستمر این ظرفیت‌ها در جهان هم در سال‌های آینده گفتگو و تفاهم و همکاری‌ها شکل بگیرد. دانشگاه‌ها به صورت انفرادی با خیلی از مراکز علمی خارج از کشور توافق‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌هایی دارند، اما نهادی که بتواند پیگیری کند این‌ها را تجمیع کند و تشبیت کند، به اجرای این توافق‌ها کمتر اتفاق افتاده است. امیدواریم که از طریق شکل‌گیری این دبیرخانه و مجمع، این کاستی‌ها کم شود و این امر فراهم شود که در آینده همکاری‌های مستمر دوجانبه بین نهادهای و ظرفیت‌های علمی و پژوهشی در حوزه علوم و معارف اسلامی انشالله اتفاق بیفتد. به نظر می‌رسد که در مجموعه‌ای از همکاری‌ها می‌توان در حوزه پژوهشی، آموزشی، ترجمه و نشر منابع و تبادل استادان و دانشجوها ساماندهی کرد.
وی افزود: در این اجلاس، کشورهای آسیایی شامل هند، پاکستان، بنگلادش و افغانستان، همچنین کشورهای آفریقایی نظیر تونس، سنگال و تانزانیا و کشورهای عربی شامل عراق و لبنان و همچنین ترکیه حضور دارند.
بر پایه این گزارش، این اجلاس شامل نشست‌های علمی است که در آن هر دانشگاه و مرکز علمی موظف است دستاوردها و پیشرفت‌های خود را در زمینه‌های مشخص ارائه دهد. دانشگاه‌های مختلف، شامل دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، جامعه‌المصطفی، دانشگاه ادیان و مذاهب، و دانشگاه تهران محورهای خاصی را برای ارائه مطالب مرتبط به عهده گرفته‌اند. هر نشست شامل سه بخش اصلی است:
معرفی مرکز علمی خود؛ ارائه تحولات علمی در حوزه تخصصی آن مرکز پس از انقلاب اسلامی و ارائه نظرات و دیدگاه‌های مهمانان و تبادل نظر در خصوص راهکارها و همکاری‌های ممکن.
انتهای‌پیام/