“شیرین گیان” ترانه‌ی شیرین، ولی تلخ!
اساطیر نقش غیرقابل انکاری در شکل دادن به سنن یک جامعه و هویت و فرهنگ انسان‌ها دارند (کاسیرر ۱۳۸۲). اسطوره‌ها نمایانگر تمایلات و افکار جمعی هستند و به عنوان یک زبان سیمبولیک عمل می‌کنند که انسان‌ها از آن برای بیان و درک تجربیات خود استفاده می‌کنند.
کارل گوستاو یونگ (۱۳۸۴) معتقد است ناخودآگاه جمعی به اشکال بازنمود‌های کهن الگویی در متون ادبی، از جمله اسطوره‌ها، افسانه‌ها و داستان‌ها پدیدار می‌شود. یکی از داستان‌های اساطیری معروف فرهنگ و ادب ایران داستان عاشقانه و رازآلود خسرو و شیرین است در که غرب ایران با نام شیرین و فرهاد شناخته می‌شود.
بیراه نیست اگر بگوییم کودکان این خطه از همان کودکی با این داستان بزرگ شده و فرهاد سیمای یک عاشق پاکباخته در اذهان عمومی، یک ارکی‌تایپ و نمونه‌ای متعالی از یک عاشق پاکباز و ناکام برای مردمان این سرزمین است که پرداختن به تاثیر این نگاه به این داستان عاشقانه، مجال دیگری می‌طلبد.
بیراه نیست اگر بگوییم کودکان این خطه از همان کودکی با این داستان بزرگ شده و فرهاد سیمای یک عاشق پاکباخته در اذهان عمومی، یک ارکی‌تایپ و نمونه‌ای متعالی از یک عاشق پاکباز و ناکام برای مردمان این سرزمین است که پرداختن به تاثیر این نگاه به این داستان عاشقانه، مجال دیگری می‌طلبد.
سوم اسفند ماه در خانه هنرمندان رونمایی از مستند «کتیبه‌ی شیرین گیان» ساخته‌ی «کیوان مهرگان» بود که روایت‌گربخشی از نماد‌ها و آثار منتسب به همین داستان عاشقانه معروف فرهنگ و ادب ایران است.
موضوع مستند همانطور که از نام آن برمی‌آید واکاوی فیلم در جستجوی شاعر و آهنگساز اصلی ترانه «شیرین گیان» است که به گفته فیلمساز تا‌کنون توسط ۱۵ نفراز هنرمندان کرد و غیرکرد زبان بازخوانی شده است.
مهرگان چندی‌ست از دنیای روزنامه‌نگاری فاصله گرفته و ردای کارگردانی بر تن کرده و این مستند، دومین مستندی است که با تکیه بر تاریخ کهن زادگاهش نوشته و کارگردانی کرده است. این تصنیف نه تنها بخشی از خاطره جمعی مردمان زاگرس‌نشین است که فراتر از زبان و زمانه، یکی از آثار ماندگار موسیقی فولکور نیز هست.
سازنده برای یافتن معمای ترانه به سراغ نوازندگان و دست‌اندرکاران آن سال‌های (دهه ۱۳۵۰ خورشیدی) رادیو کردی رفته است. مستند با تکنیک تصاویر مستند و مرتبط، با گفت‌و‌گو‌هایی موجز و خوب موفق می‌شود روند سیر مراحل ساختن این اثر را بازنمایی کند.
ریتم مستند نسبتا منظم و یک روایت ساختاریافته با استفاده خلاقانه از آرشیو‌های موجود و کلاژی از اجرا‌های مختلف این تصنیف است.
نریشن هم درست و در ساختار روایی مستند جا گرفته است. در مستند اطلاعات و تصاویری وجود دارد که برای هر کرمانشاهی علاقمند به موسیقی کردی جالب توجه است. فیلم در عین اینکه ادای دینی است به یک شاعر و آهنگساز جوان آن سال‌ها که با کمترین امکانات یک تصنیف بی‌بدیل خلق کرده که به بخشی از خاطره جمعی مردم یک سرزمین مبدل شده، بلکه در یک نگاه عمیق‌تر، زنده نگهداشتن یاد و خاطره بخشی از تاریخ موسیقایی فولکور نیز است.
بعضا گفته می‌شود راضی کردن ایرانی‌ها به گفت‌و‌گو یکی از سخت‌ترین کارهاست. در مستند تلاش‌های فیلمساز برای راضی ساختن سوژه دلگیر از بی‌مهری زمانه برای بیرون آمدن از سایه سنگین سکوت و انزوای خود خواسته‌ی پنجاه ساله؛ ساده و صادقانه نمایش داده می‌شود.
فیلم جهت‌گیری خاصی به مخاطب نمی‌دهد، اما او را بی‌واسطه در برابر این حقیقت تلخ قرار می‌دهد که گاه بی‌توجهی به حقوق مادی و معنوی مولف یک اثر چگونه می‌تواند روند زندگی حرفه‌ای و شخصی‌اش را متاثر سازد.
معصومه انتظام
کاسیرر. ارنست.۱۳۸۲. اسطوره دولت. دوم. ترجمه یداله موقن. تهران: هرمس.
یونگ، کارل گوستاو (۱۳۸۲) اصول نظری و شیوه روانشناسی تحلیلی یونگ، ترجمه: پروین رضایی، تهران، انتشارات ارجمند