علت برگزاری جشنواره‌ها چیست؟
۰۷:۰۰ – ۱۸ آذر ۱۴۰۳
باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا بالاور- مدتی است که شاهد برگزاری تعدد برخی از جشنواره‌ها و موازی کاری در این زمینه شده ایم که شاید اگر یک جشنواره در یک دوره برگزار نمیشد با بودجه برگزاری چنین جشنواره‌ای می‌توانستیم چندین فیلم سینمایی بسازیم و تولیدات بیشتری در سینمای کشورمان داشته باشیم. اما برگزاری جشنواره‌هایی که برای یک بار برگزار می‌شوند آن هم بدون هدف بلند مدت می‌تواند آسیبی جبران نالپذیر به بودجه اقتصادی فرهنگ در تولیدات سینمایی و سریالی وارد کند. بطوریکه شاید روزی با کمبود و یا نبود فیلم‌های سینمایی مواجه شویم و اگر تولید آثار سینمایی و کوتاه و مستند نداشته باشیم، برگزاری جشنواره ها معنی آنچنانی ندارند؛ زیرا برگزاری یک جشنواره نیازمند لزوم ارسال آثار و تولیدات جدید است تا بتواند برگزار شود. از این جهت به گفت‌وگو با جبار آذین که منتقدو نویسنده پیشکسوت حوزه فرهنگ است پرداخته ایم.
باشگاه خبرنگاران جوان: دلیل برگزاری جشنواره‌ها و هدف از برگزاری جشنواره‌های فیلم در حوزه سینمایی، کوتاه و مستند چیست؟
جبار آذین پاسخ داد: ایران، سرزمین آیین‌ها و سنت‌های زیبا، غنی، ملی، آیینی و اعتقادی است و برگزاری انواع مراسم‌ها و برنامه‌های شادی بخش و امیدآفرین در مناسبت‌های مختلف ملی و دینی و اجتماعی در صدر این رخداد‌ها قرار دارد. دامنه برگزاری این جشن ها از دیرباز تاکنون در سرتاسر کشور گسترده است، تا آنجا که امروز افزون بر برگزاری و اجرای آیین‌های سنتی، هزاران جشن وجشنواره کوچک و بزرگ درکشور برگزار می‌گردد.
صرف برگزاری جشن‌ها و جشنواره های خوشایند و فرحبخش، نشانگر روحیه والا و امید به زندگی و فردا‌های بهتر است. با توسعه و پیشرفت جامعه در کشور و در بخش‌های مختلف، از جمله در حوزه‌ها و عرصه‌های هنر و ادب و رسانه، شاهد زایش و تداوم بیش از پیش جشنواره‌های مختلف در ایران هستیم. برخی از این جشن ها متعلق به حوزه‌های خاص و تخصصی هستند و برگزاری آن ها به نوعی جشن هاتلقی می‌شود. به عنوان نمونه در جشنواره‌های فجر سینما، تئاتر، موسیقی و شعر چنین چیزی را ملاحظه می‌کنیم.
در چهارده سال اخیر برتعداد و توسعه برگزاری جشن‌ها وجشنواره‌های کشور افزوده شده است. برگزاری بخشی از این مراسم‌ها و جشن ها، محصول نظر‌ها و سلیقه‌های بعضی مدیران در دولت‌های مختلف بوده است و تعدادی نیز به صورت خودجوش و مردمی از سوی گروه‌ها یا نهاد وسازمان‌های برگزارشده ومی‌شوند. آنچه در پیدایش بسیاری از جشنواره ها، نقش آفرین بوده، نداشتن دلایل وضرورت برگزاری است وبدون هیچگونه نگاه علمی، عینی، کارشناسی و تخصصی تولد یافته و با همان سرعت پیدایش، بعدازیک یا دو دوره برگزاری تعطیل شده‌اند. از همین رو، تعداد جشنواره‌هایی که در نیمه راه متوقف شدند، کم نیست و با آنکه برخی از آنها مانند جشنواره فیلم‌های پلیسی، روستایی، بهزیستی و.. درمدت برگزاری، کم و بیش موردتوجه قرار گرفتند، اماچون مورد حمایت مادی و معنوی برخی مسئولان قرار نگرفتند و یا باسلیقه گروهی از مدیران هماهنگ نبودند، تعطیل شدند.
ازمیان تمام این مراسم که هنوز هم درحجم بسیار و تعدادی بیش از دو هزار جشن وجشنواره ریز ودرشت، همچنان در جای جای کشور برگزار می‌شوند، تنها آن‌هایی که از حمایت‌های دولتی و مردمی برخوردارند به حیات خود ادامه می‌دهند، وگرنه جشنواره‌های فراوانی وجود دارند که هیچ نقش و سهم تاثیرگذاری بر فرهنگ و هنر و علم و باورو جامعه ندارند و به عنوان برنامه‌هایی بدون ثمر و بودجه بر باد دهنده شهرت دارند. معتقدم تولیدات فرهنگی و اجتماعی که باید منطبق با فرهنگ، آیین‌ها، باور‌های ملی و دینی مردم و درخدمت آنها و ارتقا و تکامل باشند، چنانچه به وظایف و رسالت‌های خود نپردازند و مانندبرخی جشنواره ها صرفا در پی اهداف تجاری و یاسیاسی باشند، دستاورد‌های آنها مردمی و ملی نخواه دبود و هدر دادن بیت المال است.
همچنین سازمان صداوسیما و برخی دیگر از دستگاه‌ها و سازمان‌ها و نهاد‌ها مانند ارشاد، حوزه هنری و شهرداری، درطول سال چندین مراسم وجشنواره تخصصی واجتماعی و هنری و فرهنگی برگزار می‌کنند که بسیار پرتعداد هستند و می‌شود جهت صرفه جویی در بودجه و سرمایه ملی، بعضی از آن ها راک ه دارای ضرورت برگزاری مستقل نیستند بایکدیگر ادغام کرد و یک یاچندجشنواره جامع وکامل وفراگیربرگزار نمود. در هرحال به رغم انواع مشکلات،کاستی‌ها، حاشیه‌ها وجنجال‌ها و نفوذ تفکرها و سلیقه‌های گوناگون، جشنواره‌های فجر از سایر جشنواره‌ها معروف‌تر و پراستقبال تراند که به سهم خود می‌تواننددرارتقای سینما وسینماگران نقش آفرین باشند. به شرط آنکه توسط متخصصان و کارشناسان به صورت استاندارد و تخصصی برگزار شوند و به اهداف خود و خدمت به فرهنگ جامعه و مردم، وفادار باشند و کجروی و سوداگری آنها رامنحرف نسازد.
باشگاه خبرنگاران جوان: تخمین میزنید یا میتوانید تخمین بزنید بودجه برگزاری هرجشنواره که از یک روز تا یک هفته برگزار می‌شود، چقدر هست؟
جبار آذین پاسخ داد: کمتردیده شده که برگزارکنندگان انواع جشنواره ها، بودجه‌های برگزاری مراسم خودرا به صورت شفاف اعلام کنند، بااین حال واضح است که با توجه به اوضاع و شرایط اجتماعی، هزینه برگزاری جشنواره‌های داخلی و جهانی بویژه آن تعداد که هر ساله برگزار می‌شوند، از مرز چندین صد میلیارد تومان فراتر است. ابن رقم درموردجشنواره‌های تاتروفیلم وموسیقی فجرکه مهمان خارجی هم دارندودلارهزینه می‌کنند، از مرز هزارمیلیاردهم می‌گذرد وتمام این پول‌ها از بیت المال است و باید در خدمت ایرانی وایرانی باشد.
باشگاه خبرنگاران جوان: یک سری جشنواره‌ها در یک راستا برگزار میشن مثل جشنواره ۱۰۰ و فیلم کوتاه خب چرا باید این بودجه‌های کلان صرف موازی کاری بشه؟
جبار آذین پاسخ داد: یکی از معضلات بزرگ برگزاری این همه جشن وجشنواره که دلیلی بروجودبسیاری ازآن هاوجودنداردوبه علت ناکارآمدی، صرفا به اقتصاد فرهنگ و جامعه، آسیب وارد می‌کنند. موازی کاری آنها است واغلب آنهابه خصوص جشنواره‌های کوچکترکه سلیقه‌ای هستند، باید به نفع جشنواره‌های بزرگتر و جامع‌تر تعطیل شوند. بیشتراین جشنواره‌های موازی درپی همان اهداف جشنواره‌های کامل ترهستند واکثرانیز دررسیدن به آن اهداف ناموفق اندواین همه به معنای هدر دادن بودجه ملی کشور است.
باشگاه خبرنگاران جوان: بنظر شما بهتر نیست به جای برگزاری این همه جشنواره هزینه رو برای ساخت یک فیلم یا سریال خوب بگذارند؟
جبار آذین پاسخ داد: کارشناسانه وعاقلانه ومثبت این است که میلیاردهاتومان پول مردم که صرف برگزاری جشنواره‌های بدون ثمرودکوری می‌شود، برای تولیدآثارخوب ومناسب وشایسته درتلویزیون و سینما هزینه شود و به عنوان حمایت از هنرمندان جوان و مبتکر کشور از جمله هنرمندان با استعداد شهرستانی برای تولیدآثارخوب آنها لحاظ گردد.
باشگاه خبرنگاران جوان: برگزاری جشنواره‌هایی مثل حوا و اقوام که احتمالا یک سال برگزار میشن و مجدد بعد چندین سال شاید برگزار بشوند یا خیر؛ چقدر میتونه به اقتصاد فرهنگ آسیب بزنه؟ اصلا برگزاری یک جشنواره میتونه آسیب به اقتصاد یک فرهنگ بزنه؟
جبار آذین پاسخ داد: جشنواره، محل آزمون وخطا و پرداختن به سلیقه و سیاست نیست و باید جلوی برگزاری جشنواره‌های دیمی وباری به هرجهت که امروز برگزار و فردا تعطیل می‌شوند، گرفته شود. این حرکت می‌تواند مانع هدررفت پول ملت شده وبااختصاص آن هابه برگزاری جشنواره‌های مناسب و لازم و کمک به تولیدات برتر سینمایی و تاتری وموسیقایی وسریال‌های تلویزیونی به فرهنگسازی کشوریاری رساند.