ماجرای کشف یک گنج مدفون شده و دردسرهای یک سوژه غیرقانونی
حسام اسلامی کارگردان مستند «رویاباف و قاضی» در گفتگو با خبرنگار مهر درباره موضوع این مستند گفت: این موضوع که بعضی از ما علاقه داریم به میراثی که نیاکانمان باقی گذاشته‌اند و تمدن چند هزار ساله ایران مثل پس‌انداز نگاه کنیم، شاید قبلا هم وجود داشته، اما در سال‌های اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی، این نگاه بیشتر، فراگیرتر و پررنگ‌تر شده است. در شبکه‌های اجتماعی هم فضایی به وجود آمده که افراد به این نوع فعالیت‌ها ترغیب می‌شوند. این قصه جستجویی است که شاید همه ما به نوعی درگیرش هستیم و به نحوی، این میراث را مال خود می‌دانیم و منفعت فردی را بر منفعت جمعی ترجیح می‌دهیم. حتی اگر در کوه و جنگل، به دنبال دفینه و اشیای باارزش نگشته باشیم.
این کارگردان درباره مخاطبان مستند تازه‌اش عنوان کرد: برایم مخاطب ایرانی بسیار مهمتر است و همیشه تماشاگر ایرانی برایم اولویت اصلی است. اگر فیلم با تماشاگر غیرایرانی هم ارتباط برقرار کرد، خوشحال خواهم شد اما اصل برایم این است که فیلم من در ایران امکان نمایش داشته باشد. در «رویاباف و قاضی» تلاش کردم یک قصه ساده، کوچک و بومی را با روایتی چندوجهی و انسانی نشان دهم. سعی کردم این قصه برای همه قابل درک باشد. همکاری با تهیه‌کننده غیرایرانی به شما این فرصت را می‌دهد که قصه‌تان را به شکلی روایت کنید که دایره مخاطبانش وسیع‌تر و زبانتان بین‌المللی شود.
کارگردان مستند «پروژه ازدواج» درباره چالش‌های تولید چنین مستندی گفت: هسته اصلی فیلم یعنی حفاری برای کشف عتیقه، موضوعی غیرقانونی است و می‌دانستم که در مسیر ساخت فیلم دچار چالش خواهم شد. نمی‌خواستم فیلم را با افرادی که دغدغه‌شان این موضوع نیست بسازم، از طرفی وقتی با افراد واقعی کار می‌کنید، ممکن است در مسیر ساخت، دچار گرفتاری شوید. برایم مهم بود فیلم حتماً در ایران نمایش داشته باشد، پس از ابتدا سعی کردم راهی برای روایت و به تصویر کشیدن ماجرا پیدا کنم. از اول با نهادها و ارگان‌های مربوط هماهنگ شدم و کنار آن با افرادی که درگیر حفاری هستند همراه و هم مسیر بودم تا راه ورود به ماجرا را بیابم. در نهایت بدون بازسازی یا هدایت قصه، ماجرا پیش رفت و البته مشکلاتی پیش آمد که روند فیلمبرداری را طولانی کرد. به خاطر چرخش‌هایی که زمان فیلمبرداری به وجود آمد، دو سال و نیم، درگیر فیلمبرداری بودم.
تهیه‌کننده مستند «فرار از قصر» در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: اولین نمایش «رویاباف و قاضی» در جشنواره ایدفای ۲۰۲۳ بود، پس از آن سفرهای فیلم شروع شد و در هات داکس و جشنواره‌های دیگری هم نمایش داشت. اما مهمترین موضوع برای من این بود فیلم حتماً امکان نمایش در ایران را داشته باشد و نمایش آن، محدود به «سینماحقیقت» نباشد. البته که دیده شدن فیلم در «سینماحقیقت» کمک می‌کند تا عرضه آن بهتر انجام شود. دوست دارم فیلم را مخاطبانی بیشتر از تماشاگران «سینماحقیقت» ببینند، امیدوارم «رویاباف و قاضی» در گروه «هنروتجربه» و پلتفرم‌ها در معرض دید قرار بگیرد.
حسام اسلامی که به عنوان تهیه‌کننده هم فعالیت کرده است، درباره تجربه‌های متنوعش در سینما تصریح کرد: فکر می‌کنم کار کردن در بخش‌ها و حوزه‌های مختلف کمک می‌کند تا شما به عنوان کارگردان، عملکرد بهتری داشته باشید. در هر زمینه که کار کرده‌اید وقتی به عنوان کارگردان، مشغول ساخت فیلم هستید، این تجربه ها کمک می‌کند تا هم خلاق‌تر باشید هم مدیریت گروه بهتر پیش برود. تجربه‌هایی که به عنوان تهیه کننده داشتم، برایم باارزش است، فیلم‌هایی را تهیه کردم که آنها را دوست دارم، فیلم‌هایی که خودم نمی‌توانستم آنها را بسازم اما خوشحالم که کمک کردم دیگران این پروژه‌ها را به سرانجام برسانند. خودم اولین مخاطب این فیلم ها هستم و بسیار دوستشان دارم.
این کارگردان افزود: وقتی فیلمی ساخته می‌شود، گویی نوزادی متولد شده، کارگردان مثل پدر آن فیلم و نوزاد است، تهیه‌کننده برایم نقش پدربزرگ را دارد زیرا زحماتی کشیده و به آن فیلم تعلق خاطر دارد، اما به اندازه کارگردان رنج خلق را نکشیده است، با اینکه به اندازه او، اثرش را دوست دارد.
حسام اسلامی که داور چهاردهمین جشنواره «سینماحقیقت» بود، درباره تعلق خاطرش به این جشنواره گفت: من از اولین سال، مخاطب «سینماحقیقت» بوده‌ام، در کنار تماشای آثار، در کارگاه‌ها حضور داشته‌ام و برایم بهترین بخش جشنواره فیلم دیدن است. خاص‌ترین بخش خاطراتم از «سینماحقیقت» به تجربه داوری برمی‌گردد که بسیار سخت بود. بعد از آن دوره، وقتی می‌بینم دوستانی این مسئولیت را قبول می‌کنند، از صمیم قلب برایشان آرزوی موفقیت دارم و می‌دانم چه کار دشواری را پذیرفته‌اند. رقابتی بودن جشنواره‌ها، ربطی به ذات هنر ندارد. اما این وجه باعث دیده شدن جشنواره‌ها و رویدادها و گرم شدن بازار می‌شود. ما نمی‌توانیم در موسیقی و نقاشی، آثار یک نقاش یا موزیسین را با دیگری، آن طور که فیلم فیلمسازان را در جشنواره‌ها با هم مقایسه می‌کنیم، داوری کنیم. این جنس نگاه کردن به اثر هنری در جشنواره‌ها، از دنیای ورزش و مختصات بازار می‌آید، من آن را نمی پسندم و برایم بخش سخت ماجراست، هر چند می‌دانم ضروری است و به دیده شدن رویدادها و خبرسازی درباره آنها کمک می‌کند.
فیلم تازه حسام اسلامی روایت تلاش یک گروه حفاری برای کشف گنجی مدفون‌شده است، با دستگیری فیلمساز و گروه حفار، سرنوشت شخصیت‌ها به هم پیوند می‌خورد و آنها برای تحقق رویایشان می‌کوشند.
«رویاباف و قاضی» ساخته حسام اسلامی متقاضی حضور در هجدهمین جشنواره «سینماحقیقت» است.