یک “افطاری ساده” میهمان اهل بیت (ع)

خبرگزاری تسنیم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از عادت‌های خوب و پسندیده در جامعه اسلامی، اطعام و دعوت دیگران به غذا در مناسبت‌های مختلف دینی است. افطاری دادن از سنت‌های خوبی است که ریشه در ایمان مردم دارد و همه سعی می‌کنند که به نوعی از ثواب انجام این کار حسنه جا نمانند‌. شاید حکمت اصلی این سنت نبوی هم بیشتر توجه به نیازمندانی است که برای تهیه ضروری‌ترین نیاز خود یعنی غذا مشکل دارند.

از طرف دیگر افطاری دادن باعث ایجاد انس و اتحاد در میان مسلمانان می‌شود. در روایات مختلفی از ائمه معصومین علیهم السلام به افطاری دادن سفارش شده است.

“ابرار” در تعریف قرآن

آیات بسیاری در قرآن است که در آن به ثواب افطاری دادن اشاره شده است. خداوند کریم در آیه 5 تا 8 سوره انسان (دهر) به سیره و سنت اهل بیت علیهم السلام در اطعام و افطاری دادن اشاره می‌کند و می‌فرماید: آنها برای خوشنودی خدا از غذای خودشان به مسکین و یتیم و اسیر می‌دادند تا این گروه از جامعه از نعمت‌های خدا بهره‌مند شوند.

نکته‌ای که در اینجا به آن تأکید شده است این است که اهل بیت علیهم السلام نه برای پاداش و یا تعریف و تمجید و امور دیگر بلکه تنها برای رضا و خوشنودی خدا از غذایشان گذشته و آن را به افراد نیازمند که در میان آن کافر اسیری نیز بوده هدیه دادند، در حالی که خودشان به آن غذا نیاز داشتند و خداوند آنها را به سبب این اعمال نیک جزو کسانی دانسته است که در مقام ابرار قرار گرفته‌اند.

ثواب افطاری دادن در کلام معصومین علیهم السلام

ابو شیخ ابن حیان از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده که حضرت فرمودند: «مَنْ فَطر صائما فی شهر رمضان مِنْ کسب حلال صَلَّت علیه الملائکه لیالی رمضان کُلٌها صافَحَهُ جَبْرائیل لیله القدْر و مَنْ صافَحَهُ جَبْرائیل یَرِقُّ قلبهُ و تَکْثُرُ دُمُوعُهُ؛ کسی که با مالی که از راه حلال به دست آورده در ماه رمضان روزه‌داری را افطاری دهد، در تمام شب‌های رمضان فرشتگان بر او درود می‌فرستند و و جبرئیل در شب قدر ا وی مصافحه می‌کند و هر کس جبرئیل با او مصافحه کند، قلبش نرم و اشک چشمش بسیار می‌شود. »

همچنین امام صادق علیه السلام می‌فرماید: فردی به نام سدیر، در ماه مبارک رمضان بر پدرم امام باقر علیه السلام وارد شد. حضرت فرمود: «ای سدیر، آیا می‌دانی در چه شب‌هایی قرار داریم؟» عرض کرد: «آری، پدرم فدایت باد، شب‌های ماه مبارک رمضان است.»

امام فرمود: «آیا می‌توانی در هر شب از این شب‌ها 10 بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کنی؟» سدیر گفت: «پدر و مادرم فدایت باد این اندازه ثروت ندارم.» امام فرمود: «آیا می‌توانی 9 بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کنی؟» سدیر باز همان گونه جواب داد. حضرت یکی یکی کم کرد تا فرمود: «آیا می‌توانی هر شب یک بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کنی؟» سدیر عرض کرد: «این نیز در توانم نیست.»

امام فرمود: «آیا می‌توانی هر شب مسلمانی را افطار دهی؟» مرد گفت: «آری، بلکه 10 مسلمان را نیز می‌توانم.» پدرم فرمود: «ای سدیر، من نیز همین را اراده کرده‌ام. اگر بتوانی یک برادر مسلمان را افطاری بدهی، ارزش آن مانند آزاد کردن یکی از فرزندان اسماعیل است.» همچنین از حضرت موسی بن جعفر علیه السلام روایت شده: «افطاری دادن به برادر روزه‌دار از روزه فرد با فضیلت‌تر است.»

افطار در سیره عملی ائمه معصومین علیهم السلام

آداب افطار یعنی چگونه افطار کردن، و با چه افطار کردن از جمله مسائل مورد توجه سیره معصومین علیهم السلام است. از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ادعیه خاصی در وقت افطار نقل شده است.

امام صادق علیه السلام می‌فرماید که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در وقت افطار این دعا را می‌فرمودند: «اللهم لک صمنا علی رزقک افطرنا فتقبله منا، ذهب الظلما و ابتلت العروق و بقی الاجر.» بار خدایا برای تو روزه گرفتیم، و بر روزی تو افطار می‌کنم، پس آن را از ما بپذیر.

اما اینکه با چه چیزی افطار می‌کردند، از امام باقر علیه السلام نقل شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم با آب و خرما یا آب و رطب افطار می‌کردند. (رطب غیر از خرما است) و اگر آن حضرت شیرینی یا حلوا نمی‌یافت تا با آن افطار کند گاهی با شکری که از نی گرفته می‌شد، افطار می‌کرد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمود: «آب ولرم باعث پاکیزگی کبد و معده است و دهان را خوشبو می‌سازد و ریشه دندان و دید چشم را تقویت می‌کند.»

در کتاب مکارم انس نوشته شده است: غذای رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شربتی بود که در افطار می‌آشامید و شربتی که آن را در سحر می‌خورد، خیلی از اوقات این شربت عبارت بود از شیر و خیلی از اوقات مقداری آب بود که در آن نان را حل کرده بودند‌‌.

در کافی، ابن قداح از ابی عبدالله علیه السلام نقل شده است که فرمود: رسول خدا روزهایی که روزه می‌گرفت نخستین چیزی که با آن افطار می‌کرد خرمای تازه و یا خرمای خشک بود. در کافی به سند خود از سکونی از امام محمد باقر علیه السلام نقل شده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم وقتی روزه می‌گرفت و برای افطار به شیرینی دست نمی‌یافت با آب افطار می‌کرد، و در بعضی روایات آمده است که با کشمش افطار می‌کرد.

ابن طاووس از امام باقر علیه السلام نقل می‌کند که حضرت علی علیه السلام دوست داشت که با شیر افطار کند.

افطاری دادن به دیگران

افطاری دادن در سیره معصومین علیهم السلام به نحو کاملی مشاهده می‌شود. از امام صادق علیه السلام روایت است که هنگامی که حضرت امام زین العابدین علیه السلام روزه می‌گرفت دستور می‌داد گوسفندی را سر می‌بریدند و آن را تکه تکه می‌کردند و در دیگ می‌ریختند، آن حضرت در وقت غروب به دیگ‌ها سر می‌زد و در حالی که روزه داشت بوی آبگوشت را استشمام می‌کرد. آنگاه می‌فرمود: کاسه‌ها را بیاورید این کاسه را برای فلان کس و دیگری را برای فلان بکشید. همین طور کاسه‌ها را پر می‌کردند تا آبگوشت تمام می‌شد. آنگاه خود ایشان نان و خرما افطار می‌کرد.

 همچنین امام صادق علیه السلام نیز به در خانه فقرا می‌رفت و به آنها نان و خرما می‌داد و سفارش می‌فرمود: «در ماه رمضان به مردم افطاری بدهید.»

در روایات آمده است که امام علی ابن ابیطالب علیه السلام مدتی بود که میل به غذایی از جگر کباب شده با نان نرم داشت. مدت یک سال به همان نحو گذشت و تهیه چنین غذایی میسر نشد. روزی در ماه مبارک رمضان، امام علی علیه السلام از فرزندش امام حسن مجتبی علیه السلام خواست که چنان غذایی برای افطار تهیه کند. حضرت مجتبی علیه السلام غذای مورد علاقه پدر را درست کرد. هنگام افطار، هنوز امام علی علیه السلام دست به سوی غذا پیش نبرده بود که سائلی بر در خانه آمد و اظهار تنگدستی کرد. امیرالمومنین علیه السلام فرمود: «غذا را بردارید و برای او ببرید.»

انتهای پیام/