سرمایه‌گذاری در تعویض بخاری‌ها، صرفه‌جویی چند میلیارد دلاری در مصرف گاز
۰۶:۰۰ – ۱۹ بهمن ۱۴۰۳
در سال‌های اخیر، بحران ناترازی گاز به یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه انرژی ایران تبدیل شده است. افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، محدودیت‌های تأمین گاز برای صنایع، و هزینه‌های سنگین تولید و توسعه میادین جدید گازی، ضرورت یافتن راهکار‌های کارآمد را بیش از پیش آشکار ساخته است. یکی از راهکار‌های مطرح‌شده، تعویض بخاری‌های گازی قدیمی با مدل‌های جدید و کم‌مصرف است؛ طرحی که می‌تواند نقش مهمی در کاهش مصرف انرژی، افزایش بهره‌وری، و حفظ منابع طبیعی ایفا کند.
آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران با بیان اینکه بحران ناترازی انرژی، به‌ویژه گاز طبیعی، یکی از چالش‌های اصلی کشور است و نقش مهمی در ضرورت اجرای این طرح دارد گفت: در سال‌های اخیر مصرف بی‌رویه گاز در بخش خانگی باعث کاهش توان تأمین گاز صنایع و نیروگاه‌ها شده است و بخاری‌های قدیمی و ناکارآمد سهم بزرگی در این مصرف بالا دارند. به گفته او، تعویض این بخاری‌ها می‌تواند به صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف گاز منجر شود.
وی با اشاره به مطالعات انجام شده اظهار داشت : تعویض هر بخاری قدیمی با یک بخاری گرید A می‌تواند به‌طور متوسط سالانه حداقل ۴۶۶ متر مکعب گاز صرفه‌جویی کند و در مناطق سردسیر این میزان حتی به بیش از ۱۲۰۰ متر مکعب می‌رسد.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران اضافه کرد که اگر این طرح به‌طور کامل اجرا شود و حدود ۲۱ میلیون بخاری گازی موجود در کشور تعویض شوند، صرفه‌جویی روزانه می‌تواند حداقل به ۱۰۸ میلیون متر مکعب برسد؛ عددی که معادل نیمی از کمبود گاز فعلی کشور است.
نجفی در ادامه صحبت‌های خود به دلایل عدم اجرای موفق این طرح تاکنون پرداخت و توضیح داد که کمبود بودجه و منابع مالی، مهم‌ترین مانع بوده است.
وی افزود: اجرای این طرح نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه حدود ۷ میلیارد دلاری دارد و علاوه بر آن، ضعف در تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی و نبود عزم جدی در دستگاه‌های دولتی نیز مانع اجرای موثر این طرح شده است.
وی همچنین به مشکلات تولید محدود بخاری‌های کارآمد در داخل کشور و چالش‌های تأمین آنها اشاره کرد.
نجفی در پاسخ به این پرسش که آیا مشارکت بخش خصوصی می‌تواند به حل این مشکلات کمک کند، نجفی تأکید کرد که بدون مشارکت فعال بخش خصوصی، اجرای چنین طرح‌هایی دشوار خواهد بود.
وی توضیح داد: صنایع بزرگی که از ناترازی گاز آسیب می‌بینند، می‌توانند به‌عنوان سرمایه‌گذار وارد عمل شوند. با این حال، موانع متعددی وجود دارد که باعث شده صنایع داخلی در این زمینه مشارکت فعالی نداشته باشند.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان می‌کند: از مهم‌ترین چالش‌ها، کمبود نقدینگی در صنایع داخلی است. بسیاری از واحد‌های صنعتی با مشکلات مالی و محدودیت‌های شدید نقدینگی مواجه هستند و توانایی اختصاص منابع مالی قابل توجه برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بلندمدت را ندارند.
از سوی دیگر، نوسانات اقتصادی و نرخ بالای تورم نیز بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری تأثیر گذاشته و ریسک‌های مالی را افزایش داده است. نرخ بالای بهره و هزینه‌های جاری تولید باعث شده که سرمایه‌گذاری در طرح تعویض بخاری‌ها برای صنایع داخلی مقرون‌به‌صرفه نباشد.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر مشکلات مالی، محدودیت در تأمین بخاری‌های گازی جدید نیز یکی دیگر از موانع است. تولیدکنندگان داخلی توان تولید محدودی دارند و ظرفیت تولید آنها حتی به ۱۰۰ هزار دستگاه در سال نمی‌رسد. این در حالی است که برای اجرای کامل طرح، به میلیون‌ها دستگاه بخاری جدید نیاز است. نرخ بالای تورم و هزینه‌های سنگین تولید نیز فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد کرده و انگیزه آنها برای گسترش ظرفیت تولید را کاهش داده است.
نجفی در ادامه افزود : در چنین شرایطی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند نقش مهمی در پیشبرد این طرح ایفا کند. سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند با نرخ بهره پایین‌تر (حدود ۶ تا ۸ درصد) در تأمین مالی و تولید بخاری‌های جدید مشارکت کنند. این در حالی است که نرخ تنزیل داخلی کشور به حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد می‌رسد که این امر تأمین مالی داخلی را بسیار پرهزینه می‌کند. به همین دلیل، برخی تولیدکنندگان داخلی علاقه‌مندی خود را به مشارکت اعلام کرده‌اند، اما استقبال گسترده‌ای از این طرح نشده است.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در ادامه به تأثیرات اقتصادی اجرای کامل این طرح پرداخت و گفت که صرفه‌جویی در مصرف گاز می‌تواند از وارد آمدن خسارت روزانه ۲۵ میلیون دلاری به کشور جلوگیری کند. وی تصریح کرد: هزینه ۷ میلیارد دلاری این پروژه ظرف پنج سال از محل صرفه‌جویی در مصرف گاز جبران خواهد شد. در مقایسه، اگر بخواهیم همین میزان گاز را از طریق توسعه میادین جدید تأمین کنیم، باید بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنیم. نجفی این موضوع را به‌عنوان یک راهکار اقتصادی مقرون‌به‌صرفه و کم‌هزینه برای افزایش پایداری انرژی کشور معرفی کرد.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در بخش دیگری از صحبت‌های خود به برنامه‌های افزایش تولید داخلی بخاری‌های گرید A اشاره کرد اظهار داشت : یکی از اهداف این طرح افزایش ظرفیت تولید داخلی است.
وی توضیح داد: در حال حاضر تولیدکنندگان داخلی توان تولید بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه را ندارند که این رقم برای پوشش نیاز کشور کافی نیست. در این راستا، مذاکراتی برای انتقال تکنولوژی و راه‌اندازی خطوط تولید جدید در داخل کشور انجام شده است.
وی همچنین از تلاش‌های دولت برای ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی به تولیدکنندگان داخلی خبر داد.
نجفی با تأکید بر اینکه بحران انرژی یک چالش ملی است، گفت: این موضوع نیازمند همکاری همه‌جانبه دولت، بخش خصوصی و مردم است. تعویض بخاری‌های ناکارآمد نه تنها به صرفه‌جویی در مصرف انرژی کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش هزینه‌های خانوار و حفظ محیط زیست نیز می‌شود.
وی ابراز امیدواری کرد: سیاست‌گذاران با جدیت بیشتری به این موضوع بپردازند و مردم نیز با آگاهی از مزایای این طرح، از آن استقبال کنند. به طور خلاصه؛ تعویض بخاری‌های قدیمی با مدل‌های کم‌مصرف می‌تواند نیمی از بحران ناترازی گاز کشور را برطرف کند و سالانه صرفه‌جویی میلیاردی در مصرف انرژی به همراه داشته باشد.