مصاف ایرانی؛ هم‌آوردی جدید برای سلاح‌های پیشرفته غربی
۰۷:۰۱ – ۱۱ بهمن ۱۴۰۳
مرحله نهایی رزمایش امنیتی، تهاجمی و متحرک نیروی زمینی ارتش در منطقه عمومی غرب کشور با حضور سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشور، امیر سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش و جمعی از مقامات، فرماندهان و مسئولان عالی‌رتبه ستاد کل نیروهای مسلح و ارتش برگزار شد.
در این رزمایش بر خلاف رزمایش نیروی زمینی ارتش در منطقه عمومی شمال شرق کشور، به جای استفاده همیشگی از سلاح‌های ژ ۳ که سال‌ها است مورد استفاده قرار می‌گیرد، از سلاح ایرانی مصاف ۲ استفاده شد. مصافی که یکی از سلاح‌های انفرادی ساخت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است و حالا به عنوان اولین سلاح انفرادی ایرانی نیز نام‌گذاری می‌شود.
مصاف ایرانی اولین بار در پاییز ۱۳۹۵ در نمایشگاه بین المللی لوازم و تجهیزات پلیسی، امنیتی و ایمنی (IPAS 2016) به عموم معرفی شد.
در نگاه اول، مصاف شباهت زیادی به نسخه‌های اولیه اسلحه تهاجمی HK416 ساخت شرکت آلمانی هکلر‌اند کخ دارد. این شباهت تصادفی نیست. HK416 در اواخر قرن بیستم به درخواست نیروهای ویژه آمریکایی و با هدف بهبود دوام و عملکرد سلاح M4 توسعه یافت. در آن زمان، نیروهای ویژه آمریکایی به دنبال جایگزینی برای مسلسل‌های دستی ۹ میلیمتری مانند MP5 بودند و به نمونه‌های لوله کوتاه سلاح‌های تهاجمی مانند MK.18 CQBR روی آورده بودند. اما نسخه‌های اولیه این سلاح از دوام لازم در میدان نبرد برخوردار نبودند.
لوله مصاف در نسخه اصلی ۱۴.۵ اینچی است، اما نسخه‌های با لوله کوتاه‌تر و بلندتر آن نیز وجود دارد. نکته جالب در مورد لوله مصاف، استفاده از فرایند فلوتینگ است که در آن شیار‌هایی روی سطح لوله ایجاد می‌شود. فلوتینگ معمولاً در سلاح‌های تک‌تیرانداز سنگین و تیربار‌ها استفاده می‌شود و به ندرت در سلاح‌های تهاجمی سبک دیده می‌شود. این فرایند باعث کاهش وزن لوله و خنک شدن سریع‌تر آن می‌شود، اما ممکن است دوام و دقت سلاح را کاهش دهد.
ریل‌های پیکاتینی و هندگارد فری فلوت: هندگارد مصاف از نوع فری فلوت است که به لوله متصل نیست و این ویژگی امکان نصب طیف گسترده‌ای از تجهیزات جانبی مدرن مانند سایت‌های نشانه‌روی اپتیکی، دستگیره‌های عمودی، چراغ‌قوه و لیزر را بر روی سلاح فراهم می‌کنند. سلاح‌های قدیمی مانند ژ ۳ و AK-103 فاقد این امکان هستند و نصب تجهیزات جانبی بر روی آنها محدود است.
ارگونومی بهبود یافته: طراحی مصاف بر اساس سلاح M4 و HK416 صورت گرفته است که از نظر ارگونومی در صدر سلاح‌های تهاجمی جهان قرار دارند. اگرچه مصاف هنوز به امکانات (آمبیدکستروس) قابلیت استفاده با هر دو دست مجهز نیست، اما در مقایسه با سلاح‌های قدیمی مانند ژ ۳ و AK-103، ارگونومی بهتری را ارائه می‌دهد.
در نهایت باید تاکید کرد که عملکرد واقعی مصاف در میدان نبرد و میزان موفقیت آن در بهبود توان رزمی نیروهای مسلح ایران، به عوامل مختلفی مانند کیفیت ساخت، کنترل کیفیت خط تولید، آموزش نیرو‌ها و استفاده از تجهیزات جانبی مناسب بستگی دارد.
این سیستم در مقایسه با سیستم گاز مستقیم (DI) که در سلاح‌های خانواده AR-15 استفاده می‌شود، مزایایی مانند کاهش انتقال گرما و کثیفی به عملگر سلاح، افزایش دوام و اطمینان پذیری در شرایط سخت و کاهش تاثیر منفی استفاده از صداخفه‌کن بر عملکرد سلاح را به همراه دارد.
همچنین مصاف به دلیل طراحی مدرن‌تر و استفاده از لوله با کیفیت بالا، دقت بیشتری نسبت به کلاشنیکف و حتی ژ ۳ دارد.
کالیبر ۵.۵۶×۴۵ میلی‌متر که در برخی نسخه‌های مصاف استفاده می‌شود، دقت بیشتری در فواصل متوسط و بلند نسبت به فشنگ ۷.۶۲×۳۹ کلاشنیکف ارائه می‌دهد.
مصاف طراحی ارگونومیک‌تری دارد که استفاده طولانی‌مدت را برای سربازان آسان‌تر می‌کند. همچنین با استفاده از ریل پیکاتینی، امکان نصب انواع تجهیزات جانبی را فراهم می‌کند. کلاشنیکف و ژ ۳ طراحی‌های قدیمی‌تری دارند و برای افزودن تجهیزات نیاز به تغییرات دارند.
مصاف سبک‌تر از ژ ۳ است و تقریباً وزنی مشابه کلاشنیکف دارد، اما به دلیل ارگونومی بهتر، حمل آن راحت‌تر است. همچنین سرعت شلیک گلوله در این اسلحه ۹۰۰ متر بر ثانیه برآورد شده است.
اسلحه مصاف از ویژگی‌هایی همچون سبک بودن، وجود ریل‌های مختلف برای نصب انواع تجهیزات، عمر بالای لوله، قنداق تلسکوپی و قابلیت استفاده در ماموریت‌های کماندویی توسط نیروهای ویژه برخوردار است.
مصاف در برد مؤثر نسبت به کلاشنیکف برتری دارد و با قابلیت استفاده از کالیبر ۷.۶۲×۵۱ میلی‌متر، می‌تواند به عنوان یک سلاح برای درگیری‌های دوربرد نیز به کار رود. ژ ۳ قدرت تخریب بالایی دارد، اما وزن زیاد و لگد سنگین آن استفاده طولانی‌مدت را دشوار می‌کند.
در مقایسه با کلاشینکف که به دلیل طراحی ساده و مقاومت بالا شناخته می‌شود، مصاف پیچیدگی بیشتری دارد و ممکن است در شرایط جنگی سخت‌تر به تعمیر و نگهداری نیاز داشته باشد.
نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران چندین سال است با توجه به تهدیدات موجود، اقدام به طراحی و ساخت تجهیزات جدید و نوسازی و حتی بهینه سازی تجهیزات جدید کرده‌اند. اتفاقی که به نظر می‌رسد در زمینه‌های مختلفی در حال پیگیری است. روزی حرف از شهر‌های موشکی و دستیابی به آخرین فناوری ساخت موشک زده می‌شود و روزی هم صحبت از ساخت سلاح‌های انفرادی مانند مصاف؛ مصافی که هم‌آوردی مهم برای رقبای خارجی خود خواهد بود.