زبان فارسی در حال آسیب‌دیدن است
به گزارش خبرنگار مهر، در ادامه برگزاری «هفته گفت وگوهای فرهنگی آسیایی؛ زبان فارسی میراث مشترک معنوی» نشست علمی و آموزشی زبان و ادبیات فارسی روز دوشنبه ۱۶ مهر در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
جعفر یاحقی استاد ادبیات این دانشگاه در این‌نشست گفت: خراسان بزرگ و فرهنگی، میراث دار زبان فارسی است. زبان فارسی در این سرزمین بالیده و به نقاط دیگر ایران رفته است. وی افزود: بنابراین به دو اعتبار، نام خراسان، مقدس است. به دلیل وجود مقدس حرم امام رضا (ع) و دوم به خاطر زبان فارسی که توانسته است معرفت دینی و علمی را به نقاط نزدیک و دور منتقل کند.
وی افزود: چتر بزرگی که در گذشته به عنوان زبان فارسی وجود داشت، امروز در حال آسیب دیدن است. آنچه وظیفه اساتید آموزش زبان فارسی در داخل و خارج از کشور به حساب می‌آید، این است که از پاره شدن این چتر بزرگ فرهنگی جلوگیری کنیم. متأسفانه خطرات بدی زبان فارسی را در جهان تهدید می‌کند.
این استاد دانشگاه در ادامه، به تأثیر فضای مجازی بر زبان فارسی اشاره کرد و گفت: جدا از آسیب‌های فضای مجازی که به زبان فارسی لطمه می‌زند، آفت ارتباطات، همه دنیا را شبیه به هم می‌کند و ما را از خودمان دور می‌کند. بنابراین باید به این آسیب، هوشیار باشیم.
یاحقی همچنین گفت: به واسطه مشکلاتی که در برخی کشورهای همسایه وجود دارد، سبب وجود ضعف در زبان فارسی شده است. اساتید زبان فارسی باید مراقب این وضعیت باشند. وضعیت زبان فارسی در چند سال اخیر، اسف انگیز است و آن هیمنه ای که داشته، امروز خدشه دار شده است. در واقع، زبان فارسی در کشورهای همسایه اسیر سرپنجه فرهنگ غربی شده است. فرهنگ و دستور و واژگان زبان فارسی دارد آسیب می‌بیند. باید نسبت به شرایط زبان فارسی مراقب باشیم و یکپارچگی مان را حفظ کنیم.
زبان فارسی نقش عمده‌ای در بازتولید سرمایه اجتماعی بین المللی دارد
در ادامه این نشست غلامرضا حسنی رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه زبان و ادبیات فارسی قدمت دیرینه ای دارد، اظهار کرد: زبان اصولاً وسیله اصلی گفتمان است. آموزش زبان به طور متقبال نیز، در کشورهای مختلف می‌تواند در تعاملات فرهنگی تأثیرگذار باشد.
وی افزود: زبان فارسی یک سرمایه مشترک به حساب می‌آید. وقتی به طور مشترک این آموزش‌ها داده می‌شود کشورها به ویژه نخبگان دانشگاهی می‌توانند حامل انتقال فرهنگ از کشوری به کشور دیگر و به منظور تقویت ویژگی‌های انسانی و جلوگیری از هرگونه خشونت و رفتارهای اختلاف انگیز و درگیری باشد.
حسنی با بیان اینکه زبان فارسی، نقش عمده‌ای در بازتولید سرمایه اجتماعی در بین ملل دارد و باعث تقویت اجتماعی می‌شود، گفت: از همین رو، در کشور اسلامی مان، دانشگاه‌های مختلف در بعد زبان فارسی با کشورهای مختلف دارد و دانشجو می‌پذیرد. امیدواریم این ارتباطات تداوم یابد.
جمهوری جهانی ادبیات و زبان فارسی متعلق به جغرافیای خاصی نیست
سیدمهدی زرقانی از اساتید ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد، تعبیر جمهوری جهانی ادبیات و زبان فارسی را در این نشست به کار برد و گفت: اعضای این جمهوری متعلق به گستره و قلمرو زبان فارسی هستند. این جمهوری متعلق به اشخاص نیست. کسانی که در دل آن حیات دارند، متعلق به کشور خاصی نیستند.
وی با بیان اینکه مرزهای سیاسی قادر نیست ارتباط اعضای جمهوری جهانی زبان فارسی را از هم منقطع کند، ابراز کرد: به حیث سیاسی در جغرافیای خاصی زندگی می‌کنیم اما یک دال مرکزی اینجا وجود دارد که همه ما را در دل این جمهوری جهانی به یکدیگر گره می‌زند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه زبان فارسی پیام‌های جهانی نه فقط برای دوره کلاسیک بلکه برای عصر مدرن و امروز دارد، ادامه داد: غالباً دولت به دنبال منافع سیاسی و اقتصادی باشند اما ما می‌توانیم از طریق زبان و ادبیات فارسی ارتباطات انسانی بین دولت‌ها و ملت‌ها، گسترش دهیم. از این رو، باید گفت که زبان فارسی، واقعاً میراث معنوی مشترک بشر است و نه مربوط به یک جغرافیای خاص.
زرقانی به امکاناتی که فضای مجازی برای ایجاد ارتباط بین دغدغه مندان زبان و ادبیات فارسی در اختیار دارد، اشاره کرد و گفت: خوشبختانه دولت‌ها متوجه قابلیت فضای مجازی شدند و دانشگاه‌ها را تجهیز کردند. بنابراین از اساتید خارجی زبان فارسی می‌خواهم بر این موضوع هم تمرکز داشته باشند. نسخه‌های خطی به زبان فارسی، میراث گرانبهایی است که در بسیاری از کشورها وجود دارد اما مورد توجه قرار نگرفته است و لازم است این گنج گرانبها را با انتشار مناسب آنها، به اشتراک همگان بگذاریم.
سخنرانی اساتید خارجی در ادامه نشست و بیان درخواست‌ها
در این نشست که اساتید زبان فارسی از کشورهای فیلیپین، تایلند، قزاقستان، ارمنستان، افغانستان، پاکستان و عراق حضور داشتند، پیشنهادهایی مبنی بر همکاری بین دو کشور در حوزه آموزش زبان فارسی و زبان کشور میزبان، صورت گیرد و زبان دوم هم در دانشگاه‌های ایران به صورت متقابل، آموزش داده شود. نکته دیگر آن بود که اساتید ایرانی که به خارج از کشور اعزام می‌شوند، به صورت علمی این آموزش را انجام دهند و صرفاً یک مترجم نباشند.
موضوع مهمی که در این نشست توسط اساتید خارجی مطرح شد، چالش شغل برای دانشجویان زبان فارسی در کشورهای دیگر است. تأثیر اقتصاد و فعالیت‌های درآمد زا و کاربردی در عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی و بازرگانی، بر تداوم فعالیت دانشجویان رشته زبان و ادب فارسی بسیار مؤثر است و نبود بازار کار در این عرصه، باعث شده است که انگیزه‌ها برای آموزش زبان فارسی، کمرنگ شود.
همچنین در این نشست، پیشنهاد شد زبان فارسی به صورت پایه‌ای و از سنین پایین در مدارس خارجی آموزش داده شود. تمرکز بر روی تولیدات ادبی مشترک بین اساتید و فعالان حوزه زبان فارسی داخل و خارج کشور، سوق دادن پایان نامه‌های مرتبط با زبان و ادبیات فارسی به تولیدات ادبی، و انتشار مجلات مشترک به زبان فارسی در دانشگاه‌های خارجی یکی دیگر از موضوعاتی بود که اساتید خارجی مدعو به هفته گفت وگوهای فرهنگی آسیایی، بر آن تاکید کردند.
اجلاس «گفت‌وگوهای فرهنگی آسیایی، زبان فارسی میراث معنوی مشترک» در قالب «هفته گفت‌وگوهای فرهنگی آسیایی» توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در چهاردهم و پانزدهم مهرماه جاری و به میزبانی شهر نیشابور برگزار شد و امروز ۱۶ مهر در مشهد در حال برگزاری است.