همه گل به خودی‌ها در رسانه ملی؛ شبکه‌های ورزشی با گزارشگران خود چه کردند؟
رسانه ملی این روز‌ها همچنان گل به خودی می‌زند و نارسایی‌های یک رسانه را به رخ می‌کشد.
خبر اخیر اعلامی از سوی مدیرعامل فیلمو مبنی بر محرومیت عادل فردوسی‌پور از گزارشگری در این پلتفرم و اتفاقات بعدی، با هر چه از پیدا و پنهانش، بهانه‌ای برای مرور رفتار رسانه ملی با مهمترین گزارشگران فوتبال از اول انقلاب تا امروز شد.
به گزارش سرویس فرهنگی تابناک، گزارشگری فوتبال در ایران از نخستین روزهای انقلاب اسلامی تا به امروز با چهره‌های برجسته‌ای همراه بوده است. این افراد با سبک‌های خاص خود تأثیراتی بر فرهنگ ورزشی کشور گذاشته‌اند.
نتیجه یک پژوهش
شیوه برخورد یک رسانه با عوامل خود یکی از مهمترین موضوعات مدیران رسانه‌ها و تحقیقات دانشگاهی در کشورهای مختلف است و برای اهالی رسانه و مخاطبان موضوع بسیار اهمیت دارد. حفظ و استفاده درست از نیروهایی که در رسانه تربیت شدند یا به رشد رسانه کمک کردند از دغدغه مدیران موفق در رسانه‌های دنیاست.
در ایران نیز پژوهش‌های مختلفی به صورت جسته و گریخته در این باره انجام شده است. براساس تحقیقی که پاییز ۱۴۰۱ در نشریه رسانه منتشر شده بر حفظ انگیزه عوامل و کارکنان بخصوص در بخش‌های حساس و مردمی‌تر تاکید شده است. بر این اساس حمایت‌های مادی و معنوی متعددی به مدیران رسانه پیشنهاد شده و آن را ضرورتی در راستای جبران بی عدالتی‌ها و بی اخلاقی‌های موجود در شبکه‌های ورزشی در برخورد با عوامل این شبکه‌ها عنوان کرده و عجیب‌تر اینکه در سال‌های گذشته در رسانه ملی ما و در حوزه ورزش با گزارشگران ورزشی بر عکس همان توصیه‌ها عمل شده است.
در این گزارش، به بررسی این چهره‌ها به ترتیب تاریخی می‌پردازیم و اطلاعات بیشتری درباره کار اصلی، وضعیت کنونی، نظرات و تأثیر آنها بر مخاطبان صدا و سیما ارائه می‌دهیم.
۱. عطاءالله بهمنش (قبل از انقلاب – اوایل انقلاب)
عطاءالله بهمنش نخستین گزارشگر تلویزیون ایران با تسلط بر نوشتار و فعالیت در رسانه‌های مکتوب به سرعت محبوبیت یافت. بسیاری او را بهترین گزارشگر تاریخ رادیو و تلویزیون می‌دانند. گزارش‌های او در کشتی به ویژه در مورد جهان‌پهلوان تختی و عبدالله موحد تحسین‌برانگیز بود. همچنین او مسابقات محمد علی کلی را با صدای مخملی خود گزارش می‌کرد که مخاطبان را به وجد می‌آورد. بهمنش ورزشکار نیز بود و در دوومیدانی قهرمان شده بود. او همچنین در کشتی به عنوان دبیر و نایب رئیس فدراسیون فعالیت کرد. او بر این باور بود که یک گزارشگر باید نویسنده‌ای چیره‌دست و اهل مطالعه باشد. تأثیر او بر گزارشگری به حدی بود که بسیاری از گزارشگران بعد از او به‌دنبال تقلید از سبک او بودند.
۲. جهانگیر کوثری
جهانگیر کوثری اواخر دهه ۵۰ و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دنیای گزارشگری پا گذاشت. او به عنوان یکی از چهره‌های مطرح تلویزیون شناخته می‌شود. کوثری سال ۷۳ و پس از جام جهانی ۱۹۹۴ به تدریج از تلویزیون فاصله گرفت و به فعالیت‌های دیگر مثل تهیه کنندگی در سینما و … مشغول شد. او به عنوان یک گزارشگر با تحلیل‌های دقیق و انتقادات سازنده تأثیر زیادی بر مخاطبان داشت و به محبوبیت برنامه‌های ورزشی کمک کرد.
۳. بهرام شفیع
بهرام شفیع دهه ۶۰ با برنامه «ورزش و مردم» به یکی از محبوب‌ترین گزارشگران تبدیل شد. گزارش او از بازی برزیل و فرانسه در جام جهانی ۱۹۸۶ به عنوان یکی از بهترین گزارش‌های تاریخ فوتبال ایران شناخته می‌شود. البته او بعدها چندان جاذبه سابق را نداشت و گزارش‌هایش بی روح شده بود. شفیع چند سال پیش از دنیا رفت. شفیع با گزارش‌های پرهیجان و صمیمی خود توانست ارتباط خویی با مخاطبان برقرار کند و تأثیر زیادی بر فرهنگ ورزشی بگذارد. سال‌های پایانی اما از هیجان‌ها و جذابیت‌های گزارشگری او کاسته شده بود. شاید او را بتوان از چهره‌هایی دانست که زورش بر مدیران رسانه ملی می‌چربید.
۴. مجید وارث
مجید وارث از سال ۵۹ اجرای برنامه «ورزش و مردم» را بر عهده گرفت و به عنوان یک گزارشگر تازه‌نفس شناخته شد. او به تدریج جای خود را به بهرام شفیع داد و در حال حاضر کمتر در رسانه‌ها دیده می‌شود.
۵. عباس بهروان
عباس بهروان با گزارش دیدار ایران و چین وارد عرصه گزارشگری شد و به خاطر انتقاداتش به چهره‌ای شناخته‌شده تبدیل شد. متأسفانه بهروان پس از یک تصادف هولناک به تدریج از دنیای گزارشگری فاصله گرفت. انتقادات تند او به عملکرد تیم‌ها باعث ایجاد بحث‌های داغی میان هواداران و کارشناسان می‌شد.
۶. کیومرث صالح‌نیا
کیومرث صالح‌نیا از جمله گزارشگران مطرح دهه ۶۰ بود که با گزارش بازی‌های مهم به ویژه در دوران جنگ و دفاع مقدس توجه مخاطبان را جلب کرد. یکی از هیجان انگیزترین صداها برای گزارشگری فوتبال متعلق به صالح‌نیا بود و هنوز صدای او در گوش مخاطبان رسانه آن زمان به عنوان شیوه‌ای خاص از گزارش و هیجان جریان دارد. او همچنان در عرصه رسانه فعال است و به عنوان کارشناس ورزشی شناخته می‌شود. اما در دوره‌ای و به علت برخی از بی مهری‌ها ترجیح داد به کانادا مهاجرت کند. صالح‌نیا با تحلیل‌های فنی و دقیق خود به بینندگان کمک کرد به درک بهتری از بازی‌ها برسند. او از صداهای آشنا با فوتبال است که در دورانی خاص به تلویزیون ایران کمک زیادی کرد. گویا برنامه ۹۰ ایده او بوده که فردوسی‌پور آن را عملیاتی کرد و این موضوع باعث دلخوری صالح‌نیا هم شده بود. او هیچ‌گاه فرصت برنامه سازی برای رسانه ملی را به دست نیاورد.
۷. جواد خیابانی
جواد خیابانی سال ۱۳۷۶ با گزارش بازی ایران و استرالیا به اوج شهرت رسید و به عنوان یکی از محبوب‌ترین مجریان تلویزیونی شناخته شد. با وجود موفقیت‌های اولیه، خیابانی به تدریج از دوران اوج خود فاصله گرفت. او اما همچنان از نفرات اصلی این حوزه به شمار می‌رود. صدای گرم و اطلاعات او، باعث جذب مخاطبان زیادی شد اما عدم به‌روزرسانی اطلاعاتش در سال‌های بعد تأثیر منفی بر محبوبیت او گذاشت. حاشیه های او نیز در نوع بیان و درگیری‌های احساساتی از نقاط ضعف او به شمار می‌رود. او طرفداران زیادی هم دارد و با وجود همکاری‌های مداوم با صداوسیما اما اخیرا منتقد اتفاقات جاری بسیاری است.
۸. عادل فردوسی‌پور
عادل فردوسی‌پور از سال ۱۳۷۶ به عنوان یک گزارشگر جوان و جویای نام وارد عرصه شد. او به عنوان نویسنده و خبرنگار در روزنامه‌ها شناخته می‌شد و با برنامه «۹۰» به پربیننده‌ترین برنامه ورزشی تاریخ تلویزیون تبدیل شد. شیوه برخورد رسانه ملی با عادل آنچنان ناگوار بود که او را هرچه بیشتر در جامعه محبوب‌تر کرد. این هم نشانه ای از بحران مخاطب در رسانه ملی بود. فردوسی‌پور پس از تعطیلی برنامه ۹۰، به فعالیت‌های رسانه‌ای و تولید محتوا در فضای مجازی روی آورده که گویا گزارشگری‌اش در پلتفرم‌ها نیز ممنوع شده است. او یکی از برترین‌ها و محبوب‌ترین‌های تاریخ رسانه‌ای ورزش است. پشتکار، اطلاعات قوی و صراحت او باعث شد فردوسی‌پور به محبوبیت بی‌نظیری برسد. او به عنوان یک الگو برای جوانان شناخته می‌شود و هنوز هم در قلب هواداران فوتبال ایران جای دارد.
۹. اسکندر کوتی
اسکندر کوتی در دهه ۷۰ به عنوان یک گزارشگر جوان و بااستعداد وارد دنیای گزارشگری شد و توانایی‌های خود را به نمایش گذاشت. او به دلیل حوادثی که در بازی ایران و عربستان در مقدماتی جام جهانی ۹۸ فرانسه برایش پیش آمد به تدریج از عرصه گزارشگری فاصله گرفت. گزارش‌های او در آن زمان مناسب ولی شورانگیز بود، اما حوادث و اصرار بر شیوه خود پس از شور اولیه تأثیر منفی بر کارنامه‌اش گذاشت.
۱۰. مزدک میرزایی
مزدک میرزایی به عنوان یکی از گزارشگران جدید با سبک خاص و ادبیات منحصر به فرد خود به تدریج محبوب شد. اما به خاطر عوامل متعدد مدیریت رسانه و مسائل دیگر سیاسی که خودش را دچار آنها کرد، سرنوشت دیگری یافت. او در حال حاضر به عنوان مجری و گزارشگر در خارج از ایران فعالیت می‌کند.میرزایی با تحلیل‌های عمیق و زبانی شیوا، توانسته بینندگان زیادی را جذب کند و به ارتقای سطح آگاهی ورزشی کمک کند.
۱۱. پیمان یوسفی
پیمان یوسفی با ادبیات خاص و شاهنامه‌ای خود به عنوان یکی از گزارشگران مطرح شناخته می‌شود. او همچنان در صدا و سیما به عنوان گزارشگر و مجری فعالیت می‌کند و برنامه‌های ورزشی را اجرا می‌کند. یوسفی با سبک خاص خود توانسته توجه جوانان را به فوتبال جلب کند و به محبوبیت برنامه‌های ورزشی کمک کند. او کار اجرا نیز کرده است. باید در انتظار آینده او نیز بود.
محمد سیانکی
محمد سیانکی به عنوان یک گزارشگر جوان و بااستعداد به سرعت در تلویزیون شناخته شد و به عنوان یکی از چهره‌های این عرصه شناخته می‌شود.
رضا جاودانی
رضا جاودانی وکیل، مجری سابق ورزشی و عضو کمیته انضباطی فوتبال ایران است. او نیز از جمله مجریان تلویزیون بود که مورد نامهربانی قرار گرفت و خداحافظی‌اش جنجالی شد.
علیرضا علیفر
علیرضا علیفر به عنوان یکی از گزارشگران به سرعت در تلویزیون شناخته شد. علیفر سعی کرده با گزارش‌های تحلیلی خود بینندگان زیادی را جذب کند و به ارتقای سطح آگاهی ورزشی کمک کند. شیوه اطلاع‌گیری وی از فضای مجازی گاف‌هایی را برای وی به همراه داشته است.
محمدرضا احمدی
محمدرضا احمدی به عنوان یکی از گزارشگران جدید به سرعت در تلویزیون شناخته شد و به عنوان یکی از چهره‌های محبوب شناخته می‌شود. او همچنان در صدا و سیما به فعالیت خود ادامه می‌دهد و برنامه‌های ورزشی را اجرا می‌کند. احمدی با تحلیل‌های خود توانسته شرایط گزارشگری خوبی را داشته باشد اما سبک وی به عنوان کپی برداری از الگوی عادل فردوسی‌پور مطرح می‌شود.